دست فرمان

فاصله توقف و نظریه نسبیت

اشتباه نکنید. به هیچ وجه منظورم نظریه نسبیت اینشتین نیست! بارها دیده‌ایم خودروهایی که تقریبا سپر به سپر می‌رانند با کند شدن سرعت جریان ترافیک و نزدیک ‌شدن به منطقه راه‌بندان، به آرامی از سرعت خود کاسته و نهایتا بدون آن که به هم برخورد کنند متوقف می‌شوند.

کد خبر: ۶۸۵۰۱۵

تکرار این تجربه به مرور این باور را در ذهن به وجود آورده که فاصله توقف در حد 3-4 متر است و می‌توان خودرو را در چنین فاصله‌ای متوقف ساخت، غافل از این‌که طول واقعی توقف بسیار بیشتر از این است.

نکته‌ای که بخوبی نظر یکی از خوانندگان عزیز را جلب کرده و طی تماسی متذکر شدند. از نظر شخصی که در کنار جاده ایستاده و جریان توقف دو خودرو را نظاره می‌کند، طول توقف خودروی عقب برابر است با جمع دو مقدار زیر:

1 ـ طول توقف خودروی جلو 2 ـ کاهش فاصله خودروی عقب نسبت به خودروی جلو

در تلقی عمومی رانندگان معمولا فقط کاهش فاصله با خودروی جلو به عنوان طول توقف در نظر گرفته می‌شود و توجه چندانی به طولی که خودروی جلو تا لحظه توقف طی کرده نمی‌شود.

این یعنی یک استنباط نسبی و نه مطلق. مطالعات نشان می‌دهد در بزرگراه‌های شهری، آهنگ کاهش سرعت هنگام برخورد به مانع یا راه‌بندان نسبتا ملایم است و در زمانی بین پنج تا 15 ثانیه انجام می‌شود. حال چنانچه دو خودروی فرضی را در نظر بگیریم که با سرعت 90 در حرکتند و با دیدن مانعی، خودروی جلو در مدت پنج ثانیه متوقف شده است و خودروی عقب فاصله ده متری خود را تا لحظه توقف کامل به چهار متر کاهش داده است.

از نظر شخصی که در خودروی عقب نشسته طول توقف برابر با شش متر است، اما در همین مدت خودروی جلو به اندازه 250 متر حرکت کرده است. بنابراین طول توقف برابر است با 256 متر و نه شش متر! حال اگر توقف آرام‌تر و در ده‌ثانیه انجام شده باشد، باز هم از نظر ساکنان خودروی عقب فاصله توقف همان شش متر است، اما طول توقـــف واقعی برابر 506 متر خواهد بود!

در شرایط ترافیکی عادی، رانندگان بر اساس تجربه به‌محض مشاهده مانعی در دوردست مثل راه‌بندان، تصادف و... پا را از روی گاز برمی‌دارند و به آرامی متوقف می‌شوند. اکنون فرض کنید دو خودرو در یک جاده در حرکتند و به محض عبور از یک خم، خودروی جلو با کامیونی در فاصله 50 متری مواجه می‌شود که واژگون شده و جاده را بند آورده است.

فرض کنیم سرعت این دو خودرو 90 بوده و خودروی جلو بزرگ‌تر از خودروی عقب باشد، به طوری که راننده عقبی نتواند مانع را ببیند. در این صورت مایلم بدانم پاسخ خوانندگان ارجمند به این پرسش‌ها چیست.

1 ـ واکنش هر یک از دو راننده چه خواهد بود؟

2 ـ اگر خودروی جلو ترمز نگیرد چند ثانیه بعد به کامیون برخورد می‌کند؟

3 ـ آیا خودروی جلو به کامیون واژگون شده برخورد خواهد کرد؟

4 ـ اگر خودروی جلو بتواند درست قبل از رسیدن به کامیون متوقف شود چند ثانیه حرکت کرده است؟