شب‌هایی روشن‌تر از روز

صدای فواره حوض حیاط فرهنگسرا، که حالا استودیوی این برنامه است، گوشنوازی می‌کند. شب‌های روشن نیمه‌های شب ماه رمضان به آنتن پخش سپرده می‌شود. این برنامه کاری از گروه معارف شبکه دو سیماست که پیام ابراهیم‌پور، تهیه‌کنندگی آن را به​عهده دارد. رسالت بوذری، مجری ثابت برنامه است و حجج اسلام زائری و ظهیری در مقام کارشناس مذهبی در برنامه حضور دارند.

پشت صحنه برنامه حسابی شلوغ است، گوشه‌ای می‌نشینم و به حرف​های یاسر داوودیان، مهمان این برنامه گوش می‌دهم. او خواننده تیتراژ این برنامه است و درباره چگونگی ساخت آن می‌گوید: چهار روز قبل از پخش برنامه بود که قرار شد آهنگ برنامه را بخوانیم. لطف آقا امام زمان(عج) بود. به برکت این ماه، همه چیز خوب رقم می‌خورد. با مجید صالحی تماس گرفتم و با توسل و توکل بر خدا شروع کردیم و آهنگ برنامه شب‌های روشن را ساختیم. بعد هم به استودیو آمدیم و آن را اجرا کردیم.

داودیان درباره اجرای دکلمه می‌گوید: برای دکلمه در این فکر بودیم که اگر آقای ارجمند بپذیرند، عالی می‌شود که خوشبختانه پذیرفتند.

پس از صحبت​های داوودیان در خصوص اجرای دکلمه، داریوش ارجمند، هنرمند باسابقه تلویزیون، تئاتر و سینما به جمع مهمانان می‌پیوندد و پس از حال و احوال با مجری برنامه، داودیان و بینندگان، او هم توضیحات خواننده تیتراژ را کامل می‌کند: خاطره ماه مبارک رمضان ما از تلویزیون، گفتن این چند جمله‌ای است که در تیتراژ برنامه شب‌های روشن به توصیه آقای یاسر داودیان گفتم. این دعوت نوعی طلب خدمت کردن بود. شاید اگر موقع دیگری بود به این کار علاقه‌مند نبودم. از طرف دیگر، مدیر شبکه دو انسان باصفا و از بچه‌های جبهه و جنگ است. شبکه دو را هم دوست دارم و برای این شبکه کار کرده‌ام. این عوامل دست به دست هم داد تا این متن را دکلمه کنم.

ارجمند اضافه می‌کند: می‌توانم بگویم این هدیه به پیشگاه این ماه مقدس، پای ملخی به پیشگاه سلیمان بردن است. کار کوچکی بود که انجام دادم و برای خودم خاطره فوق‌العاده‌ای شد. سهم امسال من از ماه مبارک رمضان خواندن این متن بود و خدا را برای این توفیق شکر می‌کنم.

ارجمند درباره برنامه شب‌های روشن هم می‌گوید: این‌که در این برنامه خانواده‌های محترمی را می‌بینیم فکر و ایده بسیار خوبی است. هیچ برنامه‌ای نبوده که من 12 و نیم شب بیایم و مهمان برنامه شوم. شب‌های روشن برنامه‌ای است که خیلی خوب مخاطب پیدا کرده است. برنامه‌ای است که در درون خودش نوآوری می‌کند و تازگی دارد.

ارجمند معتقد است: هرکس بتواند در رسانه برنامه‌ها را از یکنواختی دربیاورد کار بزرگی کرده است. یکی از مهم‌ترین مضرات برای رسانه تصویری این است که مخاطب بر اساس عادت برنامه‌ای را ببیند و برنامه تنوع بصری نداشته باشد.

بازیگر نقش مالک اشتر در مجموعه تلویزیونی امام علی(ع) و نقش حشمت فردوس در سریال ستایش اضافه می‌کند: برنامه شب‌های روشن به مقدس‌ترین سلول هر اجتماع یعنی خانواده می‌پردازد. خوشحالم که برنامه شما، خانواده‌ها را دور هم جمع می‌کند و همین گپ و گفت دنیایی ارزش دارد. امیدوارم شب‌های بعد هم به برنامه شیرین خود ادامه بدید. اگر خانواده کمال‌جو باشد جامعه را به سوی صعود می‌برد و اگر قهقرایی باشد جامعه را به قهقرا می‌برد.

تهیه‌کننده برنامه را در جمع کسانی که از او و عوامل درباره برنامه سوال می‌کردند پیدا کردم. روی نیمکتی که قبلا انتخاب کرده بودم درست روبه‌روی تندیس برنزی یک انسان که روی سکویی نشسته و به نقطه‌ای خیره شده، نشستیم.

ابراهیم‌پور می‌گوید: تهیه‌کنندگی چنین برنامه‌ای اشتباه است. بنویسید که اشتباه است چون ریسک بالایی دارد. پخش زنده چنین برنامه‌هایی در چنین لوکیشن‌هایی حساسیت خاص خود را دارد. عوامل زیادی مانند عوامل طبیعی و انسانی قابل کنترل نیستند؛ در چنین شرایطی که همه با صدای باز، با بوم به طور زنده، روی آنتن سخن می‌گویند تنها کمیت آن قابل​کنترل است و این‌که آنها چه می‌گویند و کیفیت گفته آنها قابل کنترل نیست.

او ادامه می‌دهد: مردم باید فضای باز در رسانه را خیلی تمرین کنند و رسانه هم با این کار می‌تواند خود واقعی مردم را نشان دهد. برنامه شب‌های روشن خود واقعی مردم را نشان می دهد. به‌هیچ وجه تیپ خاص در این برنامه نداریم. اهالی محل یوسف‌آباد مهمان برنامه‌اند. سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران اسپانسر این برنامه است و این سازمان بر محور مهم خانواده و سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی با مبحث خانواده کار می‌کند.

ابراهیم‌پور درخصوص مدت این برنامه می گوید: برنامه شب‌های روشن در ده شب نخست از ساعت 21 و 30 دقیقه و 22 و 30 دقیقه زنده و مستقیم پخش می‌شد. پس از آن هم از ساعت 30 دقیقه تا ساعت 2 بامداد در دستورکار شبکه دو سیما بود.

به عقیده ابراهیم‌پور، ویژگی این برنامه پویایی و زنده بودن آن است. ساعت پخش آن به‌گونه‌ای است که بیشتر، ساعت خانه و استراحت است، مردم هیجان برنامه را می‌بینند و پویایی آن را از نزدیک لمس می​کنند. یکی از عوامل موفقیت برنامه‌ای تلویزیونی این است که بتواند موج ایجاد کند. برنامه شب‌های روشن نه مجری دارد و نه دکور و نه فضای خاص. تنها خاص بودنش این است که در آن زندگی جریان دارد و مردم عادی که بهترین و جذاب‌ترین قصه‌های این مرز و بوم را می‌آفرینند شکل‌دهنده آنند.

فاطمه حبیبی، مدیرتولید برنامه شب‌های روشن نفر بعدی است که جای ابراهیم‌پور روی نیمکت می‌نشیند و درباره مسئولیت‌اش در این برنامه می‌گوید: هماهنگی مهمان‌ها و آفیش برنامه‌ها از وظایف کاری من است.

او ادامه می‌دهد: شب‌های روشن را رمضان دو سال قبل هم داشتیم. تفاوت این برنامه با بسیاری از برنامه‌های سیما، حضور مؤثر مردم در برنامه است. ویژگی حضور مردم در این برنامه نیز این است که آنها انتخاب نمی‌شوند. از عموم مردم و از اقشار مختلف آنها می‌آیند. از کارمند و کارگر گرفته تا بازاری و کاسب. طلبه، روحانی، استاد دانشگاه، دانشجو و دانش‌آموز، همه هستند و همه صحبت می‌کنند و میکروفن برنامه در اختیار آنهاست.

بهرام اجرایی، مدیریت آیتم‌ها و پلی‌بک‌های این برنامه را به​عهده دارد. او درباره آیتم شب‌های مهربانی می‌گوید: برای تهیه این آیتم به سراغ دوستان هنرمند می‌رویم. از نقاش گرفته تا بازیگر و از منظر آنها به مهربانی می‌پردازیم. همه با نام خداوند بخشنده مهربان شروع می‌کنیم.

اجرایی می‌گوید: در این آیتم به دنبال این هستیم که همه باید مهربان باشیم. یادم هست نقاشی می‌گفت برای نقاشی کردن «مهربانی» از همه رنگ‌ها استفاده می‌کنم. این آیتم در فیلم های کوتاه صد ثانیه‌ای، مهربانی مردم در شهر را نشان می‌دهد. وله حدیث هم بخش دیگری از برنامه‌های شب‌های روشن است و پلی‌بک پشت‌صحنه برنامه شب قبل نیز در هر شب پخش می‌شود.

مهدی بهاور، گزارشگر برنامه، در همه جای شهر می‌چرخد و با موضوع هر شب گزارش تهیه می‌کند. به عنوان مثال گزارش در مورد برکت، سفره، صدقه و...

پیشتر به سراغ رسالت بوذری، مجری برنامه رفته بودم. او می‌گوید: حتما این برنامه در دو سال اجرا بالغ و بزرگ شده است. برنامه شب‌های روشن ایده منحصر به فردی دارد. بعد از دو سال تحول و تعامل به بلوغ رسیده است. در عین حال اجرای این برنامه برای رفقای حرفه‌ای ما کار سختی است.

گفت‌وگو‌ها در فضای استودیو شکل نمی‌گیرد بلکه استودیوی ما فضای باز است، با یک تهیه‌کننده که اتفاقات را در لحظه رقم می‌زند. مردم به آسانی سخن می‌گویند و این همه هماهنگی و اجرا در فضای باز کاری سخت و در عین حال دوست‌داشتنی است.

بوذری درباره ویژگی اجرایش می‌گوید: من در اجرا خودمم. مطالعاتی در حوزه کار خود دارم. با زبان مردم سخن می‌گویم و اجرا می‌کنم. مجری موفق حجابی با مردم ندارد. در اجرا بازیگری هم معنا ندارد. باید از خود مردم و از جنس آنها باشی. اگر نقش بازی کنی مخاطب کانال را عوض می‌کند.

ساعت تلفن همراهم را نگاه می‌کنم. 2 و 45 دقیقه بامداد است. بیدار بودن تا پاسی از شب ویژه ماه مبارک رمضان است. شب‌های روشن، امشب به پایان رسید.

محمدعلی قیومی