هانیه 16 ساله: توی خیابون، سانت‌به‌سانت مواد می‌فروشند

جام جم سرا: بنابه گفته رسول زرگرپور، استاندار اصفهان «درحالی‌که آمار زنان معتاد در کشور 16درصد است؛ این آمار در استان اصفهان دوبرابر میانگین کشوری است.»
با فرض جمعیت پنج میلیون نفری استان اصفهان طبق برآورد تحقیقی 95هزارنفر در این استان معتاد به مواد مخدر هستند که هشت‌هزارو800نفر آنان را زنان معتاد تشکیل می‌دهند. این را مجتبی ناجی، کارشناس مسوول پیشگیری و امور اعتیاد اداره کل بهزیستی استان اصفهان می‌گوید و ادامه می‌دهد: «این آمار معتادان شامل کسانی است که طبق تعریف «معتاد»، اگر مواد مصرف نکنند علایم خماری در آنها بروز می‌کند و برای رسیدن به حال سرخوشی به‌طور پیوسته میزان مصرف خود را افزایش می‌دهند و به‌دلیل وابستگی به مواد مجبور به مصرف مداوم هستند.‌»

طبق برآورد حدود یک‌ونیم‌برابر این تعداد، سوءمصرف‌کنندگان هستند که بالفعل معتاد نیستند، اما بالقوه معتادند. با وجود اینکه سال‌هاست از اعتیاد به‌عنوان یک بیماری نام برده می‌شود اما این بیماری وقتی به زنان می‌رسد بیشتر از هرچیز انگ اجتماعی و طردشدن از خانواده و جامعه است تا بیماری.

مینا 42ساله و مطلقه است. می‌گوید: «17سالم بود که شوهر کردم، از غم تنهایی و غربت، شوهرم مصرف‌کننده بود، پیشنهاد داد که مواد مصرف کنم اما دوسال بعد به‌خاطر اعتیاد طلاقم داد. 22سال معتاد بودم. دوسال پاک بودم اما چون جایی نداشتم، نه خونه و خونواده، رفتم سراغ دوستای قدیمی. بعد از 22سال اعتیاد تصمیم گرفتم دوباره ترک کنم چون دیگه چیزی برای باختن ندارم.»

نسرین با تایید حرف مینا وارد بحث می‌شود، می‌گوید: «شرایط روحی برای ترک خیلی مهمه، من هفت‌ساله که بهبود یافته‌ام. ماه دیگه تولد هفت‌سالگیمه. 12سال مصرف‌کننده بودم، 27سالگی، پاک شدم؛ نمی‌دونم شما می‌فهمید حال بد یعنی چه؟ اصطلاح ما وقتی که بعد از ترک، وسوسه میشی دوباره مصرف کنی. مصرف من تریاک بود هیچ اطلاعی نداشتم. الان دختربچه 11‌ساله داریم که همه نوع مواد رو می‌شناسه و خودش رو، ساقی معرفی می‌کنه و می‌گه مواد کی بهتره.»

نسرین که پس از بهبودی با ایجاد کانون، چندسالی است با همکاری سازمان بهزیستی به زنان معتاد برای ترک کمک می‌کند، ادامه می‌دهد: «سه، چهارسال قبل آمار مراجعه ماهانه حداکثر30 مورد بود، در حال حاضر آمار ماهانه 60نفر به بالاست همه در سن‌های خیلی کم.»

ناجی می‌گوید: «در‌حال‌حاضر سن شیوع اعتیاد در خانم‌ها 13سال است و طبق آمار 73درصد از زنان معتاد، بین 18 تا 29ساله هستند.»
ناجی با بیان اینکه عواملی از قبیل تغییرات اجتماعی، وجود فرد معتاد در خانواده، مشکلات عاطفی، مشغولیت و سرگرمی کمتر زنان و پیدایش مواد روانگردان صنعتی سبب شده تا شیوع اعتیاد در زنان بیشتر شود، می‌گوید: «اعتیاد در زنان، آسیب‌ها و عوارض بیشتری نسبت به مردان دارد چراکه جامعه نسبت به اعتیاد زنان حساس‌تر است.»

اما با وجود درمان سخت در زنان و آسیب‌پذیربودن آنها نسبت به اعتیاد در مقایسه با مردان معتاد، خدمات درمانی بسیار اندکی به آنها در استان ارایه می‌شود. از مجموع 35کمپ ترک اعتیاد در استان، 33کمپ مخصوص آقایان و 67مرکز درمان سرپایی اعتیاد همگی مردانه است.
ناجی می‌گوید: «سال گذشته از هشت‌هزارو800 زن معتاد استان تنها 478 نفر برای درمان به کمپ (مرکز اقامتی میان‌مدت) مراجعه کرده‌اند در‌حالی‌که در استان، زنان معتاد بسیاری داریم که برای ترک به سیستم درمانی دسترسی ندارند.»
او ادامه می‌دهد: «امسال یک مرکز توانمندی‌سازی و جامعه‌پذیری بهبودیافتگان معتاد که یک مرکز اقامتی خاص بانوان است، افتتاح شده تا از زنان و دخترانی که سیستم حمایتی‌ای مثل خانواده یا فامیل ندارند یا کمی پذیرای آنها نیست، نگهداری کند. مرکزی که درحال‌حاضر هانیه و مینا در آن سکونت دارند.»

نسرین می‌گوید: «الان دیگه فقط زنان بی‌سواد و عادی، معتاد نیستن، خانم‌هایی میان کمپ که از نظر خونوادگی خیلی سطح بالا هستند. یکی از مراجعه کننده‌ها استاد دانشگاهه. الان، مواد نقل هر مجلسی شده.»
به طور متوسط چند ساعت طول می‌کشد که مواد تهیه کند؟
هانیه می‌گوید: «چندساعت؟ شناس باشی ظرف پنج‌دقیقه. شناس نباشی حداقل 20 تا 30دقیقه، توی خیابون، سانت‌به‌سانت مواد می‌فروشند.»

در شهر سنتی‌ای مثل اصفهان آمار اعتیاد در زنان بالاست. نسرین می‌گوید: «نمی‌دونم چیزی که می‌گم درست باشه یا نه اما به تجربه خودم کسی که اعتیاد و سختی ترک آن را درک کرده به نظر من بیشتر از فساد و فقر، ناآگاهیه که باعث اعتیاد میشه. الان آگاهی نیست. اینکه می‌گن توی آرایشگاه‌ها مواد توزیع می‌شه خنده داره. چندوقت پیش از طرف ستاد خواستن چند تا از بچه‌ها برن توی مدرسه درباره اینکه دانش‌آموزان مواد مصرف نکنند، صحبت کنند. من می‌گم این کار اشتباهه. دانش‌آموز چیزی که می‌بینه اینه که یکی همسن خودش شیشه و سیگار مصرف کرده الان هم ترک کرده و خوب شده پس چرا اون تجربه نکنه، وقتی خوب‌شدن اینقدر راحته.»

او ادامه می‌دهد: «اما کسی از واقعیت اعتیاد هم چیزی می‌گه. الان هزینه مصرف روزانه یک معتاد حداقل 50هزار تومنه. این واقعیت گفته می‌شه که یه زن و دختر چطور روزی 50هزارتومن پول مواد را جور میکنه. این واقعیت یه زن معتاده نه اون چیزی که توی سریال، فیلم‌ها و سخنرانی‌هاست. وقتی به یه دختر 14ساله داخل کمپ می‌گم خیلی درد‌ داری می‌گه نه به اندازه دردی که ساقی به من می‌داد. این بحث‌ها باید توی جامعه باز بشه. حتما اگر هانیه آگاه بود واقعیت اعتیاد چیه از 11سالگی نمی‌شد مصرف‌کننده. در مقابل آسیب‌هایی که بعد از اعتیاد برای یک زن معتاد هست، خماری اعتیاد هیچی نیست.»

ناجی، کارشناس اداره بهزیستی اصفهان، می‌گوید: «با وجود اینکه تعداد زنان معتاد در استان قابل توجه است اما امکان ارایه خدمات درمانی برای آنها ناچیز است. حرکت دولت به‌سمت خصوصی‌سازی شامل‌حال درمان اعتیاد هم شده. در حال حاضر متقاضی برای تاسیس مراکز ترک اعتیاد مردان بیش از نیاز است اما در مورد زنان به‌دلیل حساسیت‌هایی که وجود دارد درخواستی نیست.

درحالی‌که درمان اعتیاد در زنان سخت‌تر است. پس اگر دولت از نظر طبی پذیرفته که اعتیاد یک بیماری است باید برای درمان آن در زنان که بسیار آسیب‌پذیرتر هستند، یک استراتژی داشته باشد.
ناجی با توجه به پراکندگی زنان معتاد در استان اصفهان می‌گوید: «با برنامه‌ریزی می‌توان از طریق خانه‌های بهداشت، خدمات درمانی اعتیاد را در سطح استان در دسترس زنان قرار داد. چراکه با بودجه یک‌میلیاردو200میلیون‌تومانی اعتیاد، بهزیستی در سال نمی‌تواند بیشترازاین به زنان خدمات ارایه دهد.»
این خدماتی است که مینا به وجود آنها بسیار نیازمند است. او می‌گوید: «بار دومه که ترک کردم، امید دارم که ما هم خوب بشیم اما نیازه که دیگران هم به ما کمک کنن؛ چون تنهایی نمی‌تونیم. عوارض روحی و روانی اعتیاد چیزی نیست که به‌راحتی خوب بشه واقعیت اینه ما بهبود پیدا نمی‌کنیم، فقط بهتر می‌شویم.» (شرق)