شهری که قبرستان ندارد

جلفا از دیر باز مبدا تجاری ایران و شاهراه تردد کاروان‌های بزرگ بوده است، با این حال در آن زمان به دلیل نامناسب بودن شرایط آب و هوایی، مردم رغبت زیادی برای زندگی در این شهر نداشتند و تراکم جمعیت شهرستان بیشتر در روستاهای هادی شهر، شجاع، گرگه علمدار و شاهمار بود. مردم برای کار روزها به جلفا می‌آمدند و شب‌ها به شهرهای خود بازمی‌گشتند، برای همین از آن زمان تاکنون گورستانی در این شهر ساخته نشده است و مردم اموات خود را در شهرهای محل سکونت خود غسل داده و دفن می‌کردند، اما با رونق منطقه و ساکن شدن تدریجی افراد در این شهر، رویه دفن اموات در شهرهای اطراف همچنان ادامه یافت و این باعث شد جلفا با وجود برخورداری از ساکنان دائم، همچنان بدون قبرستان بماند.

فرماندار شهرستان جلفا با بیان این که بیشتر اهالی این منطقه غیربومی هستند و صرفا برای انجام کار به این شهر می‌آیند، به دلایل نبود آرامگاه در شهر جلفا اشاره کرد و گفت: این شهر به دلیل این که از زمان قدیم یک شهر اداری بوده، بیشتر افراد غیربومی برای فعالیت‌های کاری به این شهر می‌آمدند و بیشتر در زمینه‌های راه‌آهن و گمرک فعالیت می‌کردند و معمولا پس از فوت نیز در شهر خود مدفون می‌شدند.

زاهد محمودی در گفت‌وگو با مهر یادآور شد: حدود هشت سال پیش، شورای شهر جلفا مکانی را برای ایجاد آرامگاهی در این شهر اختصاص داد که به دلیل استقبال نشدن این گورستان ایجاد نشد.

وی در عین حال از وجود آرامگاه هشت شهید در شهر جلفا خبر داد و گفت: در این شهر، پنج شهید گمنام هشت سال دفاع مقدس در حیاط مسجد جامع مدفون شده‌اند و علاوه بر این، آرامگاه سه سرباز شهید سال 1320 نیز وجود دارد که در حاشیه رود ارس در کنار پل آهنی شهر جلفا دفن شده‌اند.

یک مورخ و محقق نیز با اشاره به دلیل نبودن آرامگاه در شهر جلفا گفت: سابقه تاریخی شهر جلفا به بعد از قرارداد عهدنامه ترکمنچای برمی‌گردد که بعد از تقسیمات کشوری اداره‌های پست، گمرک و شبکه بهداشت در این شهرستان ایجاد شد و بیشتر ساکنان آن هم غیربومی بوده‌اند.

ولی راعی شجاعی افزود: از حدود 150 سال پیش قرار بود در شهر جلفا آرامگاهی ایجاد شود، اما به دلیل غیربومی بودن ساکنان، هر فرد بعد از مرگ در شهر خود دفن می‌شد و شهرهای شجاع و شاهمار نزدیکترین شهرهایی بود که در آن زمان برخی از ساکنان جلفا پس از مرگ در آنجا دفن می‌شدند.

وی با بیان این که حدود 37 سال پیش نیز مجددا قرار شد در جلفا آرامگاهی ایجاد شود، گفت: این شهر به لحاظ دارا بودن کلیسای خرابه، گردشگران زیادی داشت و در آن زمان یک خانواده ارمنی برای زیارت این کلیسا آمده بودند که در راه بازگشت فرزند خود را از دست دادند و او را در این آرامگاه دفن کردند، مسلمانان به دلیل این که نخستین مدفون این گورستان ارمنی بود، اموات خود را در آنجا دفن نکردند و بعدها آنجا به آرامگاه ارامنه تبدیل شد.

به گفته راعی حدود شش سال گذشته نیز قرار بود در تپه‌ای نزدیک شهر جلفا، آرامگاهی ایجاد شود که به دلیل نظامی بودن آن اجازه ایجاد گورستان داده نشد.

وی با اشاره به دلیل دفن اکثر افراد فوت شده شهر جلفا در هادی‌شهر گفت: در سال‌های گذشته به دلیل این که در هادی شهر غسالخانه وجود داشت، اهالی شهر جلفا افراد فوت شده خود را در هادی‌شهر دفن می‌کردند که با ایجاد غسالخانه در شهرهای شجاع و شاهمار، اموات مردم جلفا در این شهرها نیز به خاک سپرده می‌شوند.

رتبه شانزدهم در آمار مرگ و میر آذربایجان شرقی

مدیر کل ثبت احوال آذربایجان شرقی نیز با اشاره به آمار مرگ و میر در سه ماه نخست امسال در شهرستان جلفا گفت: آمار مرگ و میر در سه ماه نخست آذربایجان شرقی، پنج هزار و 562 مورد بوده که 88 مورد آن مربوط به جلفاست و این شهرستان رتبه شانزدهم را در آمار مرگ و میرهای استان دارد.

علی جعفری‌آذر همچنین به آمارهای مرگ و میر جلفا در سال گذشته اشاره کرد و افزود: سال گذشته در آذربایجان شرقی 22 هزار و 705 مورد وفات اتفاق افتاده بود که 300 مورد آن مربوط به شهرستان جلفا بوده است.