دشمن‌شناسی؛ پیش‌فرض دیپلماسی هوشمندانه

با این حال شاید در تاریخ روابط بین‌الملل کمتر پیش آمده باشد که یک کشور با اتحادی نامتناجس از انبوه کشورهای متخاصمی روبه‌رو شود که همگی حول محور مقابله با یک انقلاب مردمی با یکدیگر متحد شده باشند.

با این همه این ائتلاف بین‌المللی برای حمایت از صدام حسین علیه ایران، همان اتفاق نادری است که در جریان جنگ تحمیلی رخ داد و نتیجه آن تجاوز همه‌جانبه‌ای به خاک کشورمان بود.

برخی از اعرابی که سرمایه لازم برای شعله‌ور شدن آتش این جنگ را تامین می‌کردند، آمریکایی که در خلیج‌فارس، به رویارویی مستقیم با کشورمان مشغول بود، کشورهای بلوک شرق که سلاح‌های روز را به رژیم بعث می‌رساندند و اروپایی‌هایی که دستگاه تبلیغاتی جنگ علیه تهران را تقویت می‌کردند، همه و همه اتحاد را رقم زده بودند تا به پشتوانه آن، بغداد بتواند انقلاب تازه متولد شده در ایران را زمین زده و وابستگی کشورمان را دوباره برقرار کند.

با این همه، یکی از مهم‌ترین دلایلی که ایران توانست در این جنگ نابرابر، مانع از اشغال حتی یک وجب از خاک کشورمان از سوی بیگانگان شود، قدرت تشخیص و «دشمن‌شناسی» نیروهای انقلابی بود؛ همان شناخت دقیقی که باعث شد تهران بخوبی در جریان دفاع مقدس، جبهه مقابل خود را شناخته و نهایتا با هریک از کشورهای متحد صدام، به ‌شیوه خاص خود برخورد کند.

بر این اساس نیروهای سیاسی و نظامی کشورمان برای مواجهه با هریک از این کشورها، رویکرد خاص خود را داشتند و با اشراف نسبت به وضع آرایش سیاسی در منطقه تلاش کردند تا طرف مقابل را مدیریت کرده و مانع از افزایش بیش از اندازه فشارها بر کشورمان شوند.

این همان دستاورد مهمی است که امروز هم نیاز کشور به‌شمار آمده و در شرایطی که بار دیگر ائتلافی علیه ایران و محور مقاومت در خاورمیانه شکل گرفته و تحریم‌های شدید بین‌المللی به‌ منظور فشار بر تهران اعمال می‌شود، دشمن‌شناسی و مواجهه هوشمندانه با هریک از دولت‌هایی که علیه ایران برنامه‌ریزی می‌کنند، باید مورد توجه قرار گیرد.

هرچند طی سال‌های اخیر برخی افراط ‌و تفریط‌ها باعث شده تا مسائل بین‌المللی، ساده‌انگارانه به رفتارهای صرفا تهاجمی یا منفعلانه فروکاهیده شود، اما هم‌اکنون اجماعی میان نخبگان کشورمان ایجاد شده است که براساس آن، باید برای مهندسی روابط در سطح جهانی، با دشمن‌شناسی دقیق و پرهیز از یکسان‌انگاری مواضع همه کشورها، منافع ملی کشور را تامین کرد و به پشتوانه آن به همان نتیجه‌ای دست یافت که در پس هشت سال جنگ تحمیلی به دست آمد.

محمود هرندی - جام‌جم