بچه‌ها و برداشتن وسایل دیگران، بدون اجازه

جام جم سرا: چرا یک کودک وسایل دیگران را برمی دارد؟

در پس زمینه هر رفتار کودک عللی وجود دارد، در مجموع به چند مورد از علت‌های این رفتار کودک اشاره کنیم:

+ یکی از مهم‌ترین دلایل، برطرف کردن نیازهای مادی است، برخی کودکان دوست دارند مالک اشیا، خوراکی‌ها و دیگر چیزهایی باشند که دیگران از آن برخوردارند و با تفکر کودکانه و محدودشان به دنبال راه حلی برای برطرف کردن این نیاز هستند و راه حلی منطقی‌تر و آسان‌تر از برداشتن آنچه به دیگران تعلق دارد، به ذهنشان خطور نمی‌کند.

+ کمبودهای عاطفی، ابراز نکردن علاقه به کودک، بی‌مهری کردن و مورد غفلت قرارگرفتن کودک، نظم نداشتن در نظام تنبیه و پاداش، آشفتگی در روابط والدین با یکدیگر و همچنین با کودک باعث می‌شود کودک رفتارهایی داشته باشد که با ارزش‌های اجتماع در تضاد است. این مسئله و بروز این رفتار‌ها بیشتر ناشی از بازتاب مشکلات خانوادگی و کمبودهای عاطفی است که با لجبازی و دروغگویی همراه‌می باشد. علاوه بر این سخت گیری یا سهل گیری بیش از حد والدین در تعامل با کودک منجر می‌شود تا کودک برای ارضای حس کنجکاوی خود یا به سبب بی‌اهمیت دانستن حقوق دیگران، اموال آن‌ها را بدون اجازه بردارد.

+‌حضور کودک در محیطی که حق مالکیت دیگران رعایت نمی‌شود باعث می‌شود کودک نیز رفتارهای مشابه داشته باشد. در این میان رفتار والدین اهمیت به سزایی دارد حتی شوخی در این زمینه نیز می‌تواند تاثیرات منفی داشته باشد. در محیط گسترده تری مثل محل زندگی یا محیط بازی با بی‌توجهی به ارزش‌ها، نابه سامانی محیط اجتماعی و نظارت نکردن و آموزش به کودک نیز می‌تواند این رفتار ناپسند را در کودک تشدید کند.

+ سن و رشد‌شناختی کودکان نیز‌گاه موجب تشدید این رفتار می‌شود. تا پیش از ۵ سالگی، کودکان ممکن است بدون اطلاع از اینکه برای داشتن اشیا باید پول آن را پرداخت، از اموال دیگران استفاده کنند، بنابراین آنان اصلاً معنای دزدی و قبح این عمل را نمی‌دانند. بین سنین ۵ تا ۱۲ سالگی اغلب کودکان می‌دانند که برداشتن اشیا بدون اجازه کار نادرستی است، اما کودکان گاهی نمی‌توانند خود کنترلی کافی داشته باشند. از ۱۲ سالگی به بعد و در سنین نوجوانی، فرد می‌داند که نباید دزدی کند.

در ادامه راهکارهایی را برای کمک به برطرف کردن این مشکل کودک ارائه می‌کنیم:

+ نخستین اقدام بررسی علل و انگیزه‌های این رفتار است. بنابراین بهتر است در محیطی به دور از ترس و در امنیت با کودک گفت‌و‌گو کنید.

قرار نیست کودک تحت فشار و تهدید اعتراف کند در چنین شرایطی احتمالاً دروغ و انکار را انتخاب خواهد کرد.

+ شاید کودکتان با تمام هوش و ذکاوتش بازهم از زشتی این کار اطلاعی ندارد و این اتفاق فرصت مناسبی است تا آموزش لازم را به او ارائه کنید.

بدون آنکه برچسب‌های دزد و دزدی را به کار ببرید، در قالب داستان و بازی، شیوه مناسب رفتاری را به او معرفی کنید. اگر از آموزش مسایل دینی بهره می‌برید، با تشویق به او کمک کنید نه با ایجاد ترس از خدا یا توضیح عذاب‌های اخروی.

+ سهل گیری بیش از حد و نبود قانون در خانه را کنار بگذارید.

البته آن قدر سختگیر هم نباشید که کودک به جای ابراز نیاز و در میان گذاشتن مشکلاتش با شما، خود در پی راه حل‌های غیر منطقی باشد.

+ به دور از هرگونه تعصب و با در نظر گرفتن سطح اجتماعی و محیطی که فرزندتان در آن پرورش می‌یابد و همچنین توانمندی مالی نیاز فرزندتان به پول را ارزیابی کنید شاید واقعاً لازم است پول یا امکانات بیش تری در اختیار او قرار دهید. البته نظارت بر نحوه هزینه کردن این پول را فراموش نکنید.

هر روز در حد توان خانواده خوراکی‌های متنوع و مورد علاقه او را برای استفاده در مدرسه در اختیارش قرار دهید و به طور منظم مقداری پول به او بدهید تا درصورت تمایل، خودش قادر به تامین نیاز‌هایش باشد.

+ تلاش کنید تا با بذل توجه بیشتر به کودک، عزت نفس و اعتماد به نفس را در کودک افزایش دهید و توانمندی‌ها و ارزش‌های وجودی او را برایش آشکار کنید.

در واقع به او نشان دهید در هر حالتی او را دوست دارید و نیازی به انجام رفتارهای افراطی برای جلب نظر شما ندارد.

+ با وجود رعایت این نکات، چنان چه فرزندتان به دفعات وسایل دیگران را برمی دارد و این کارش با لجبازی، پرخاشگری و دروغ گویی همراه است ضروری است از جلسات مشاوره حضوری با یک روان‌شناس یا روان پزشک کودکان کمک بگیرید. (زهرا حسین‌زاده ملکی - روان شناس/خراسان)