غذاهایی که قضا می‌شوند

یک‌سوم غذای جهان دور ریخته می‌شود

سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، سال 2011 گزارشی از میزان اسراف غذا در جهان منتشر کرد. شاه بیت آن گزارش این بود که حدود یک‌سوم از حجم کل غذای تولید شده در جهان اسراف می‌شود یا هدر می‌رود. این به آن معناست که همه ساله یک میلیارد و 300 میلیون تن یا به عبارت دیگر 1300 میلیارد کیلو غذا در جهان اسراف می‌شود یا به هدر می‌رود. این میزان معادل نصف غله تولید شده در سراسر جهان در یک سال زراعی است. آمارهای سازمان غذا و کشاورزی نشانگر این است که بیشترین غذای اسراف یا هدر داده شده در سراسر جهان، میوه و سبزیجات است.

فقرا نمی‌توانند، ثروتمندان نمی‌خواهند

هدررفت غذا به معنای غیرقابل استفاده شدن آن طی مراحل آماده‌سازی است، اما اسراف به معنای این است که غذای خریداری شده به هر دلیلی به سطل زباله انداخته شود. خواه در زمان دور ریختن قابل استفاده باشد یا این که قابل استفاده بوده ولی در آن زمان فاسد یا غیرقابل بهره‌برداری شده است. از نظر رقمی، میزان اسراف و هدررفت غذا در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته تقریبا یکسان است، اما مساله اینجاست که کشورهای در حال توسعه به دلیل فقر تکنولوژیک یا به عبارت دیگر ناتوانی، رقم هدررفت بالایی و کشورهای توسعه یافته اسراف زیادی دارند که دلیل اصلی آن نخواستن است نه نتوانستن. از کشورهایی هم که مدعی صنعت و اقتصاد برتر هستند و هم مدعی‌اند سطح فرهنگی بالاتری دارند، بعید است سالانه 670 میلیون تن غذا اسراف کنند، اما چنین مساله‌ای واقعیت دارد و حالا هر فردی در اروپا یا آمریکای شمالی، سالانه بین 95 تا 115 کیلو در هر سال اسراف دارد. این رقم در آفریقا و جنوب آسیا تنها شش تا 11 کیلوگرم است. نمی‌توان در مورد دلایل این مساله بدون تحقیق مکفی قضاوت کرد، اما شاید بتوان اصول اندیشه‌ای که انسان را محور جهان می‌داند، مقصر دانست. محوریت انسان است که باعث می‌شود میل جایگزین نیاز و سرانجام با کوهی از زباله‌ها روبه‌رو باشیم.

آمارهایی که تکان‌دهنده است

بد نیست بدانید میزان اسراف آمریکایی‌ها در یک سال می‌تواند برای غذای آنها در یک و نیم سال بعد کافی باشد یا صد بار فضای امپایراستیت، یکی از برج‌های معروف نیویورک را پر کند. ماجرا وقتی بدتر می‌شود که پای مقایسه به میان بیاید. کشورهای ثروتمند جهان همه ساله 222 میلیون تن غذا را اسراف می‌کنند که این میزان مساوی است با کل میزان غذای تولید شده در کشورهای حوزه صحرای آفریقا. حتی گفته می‌شود اگر آمریکایی‌ها میزان اسرافشان را فقط 5 درصد کم کنند می‌توان به چهار میلیون نفر در این کشور غذا داد. به این فکر نکنید که غذاهای دورریخته شده و اسراف شده کیفیت پایینی داشتند. آمارها نشانگر این است که 50 درصد کل تولیدات دریایی شامل ماهی و... در آمریکا هدر می‌رود. در همین کشور 40 درصد از گیاهان رشد کرده و رسیده، اساسا مصرف نمی‌شوند. نکته فاجعه‌بارتر این است که آمار اسراف در جهان، در حال رشد است و گفته شده ظرف 40 سال، میزان اسراف در آمریکا 50 درصد رشد کرده است. از آن سو باید دانست این حجم از اسراف فقط به خودی خود مضر نیست. آمارها نشان می‌دهد اسراف یعنی 135 میلیون تن گاز گلخانه‌ای که باعث گرمایش زمین است، بیخود و بی‌جهت سوزانده شده است. در آمریکا میزان اسراف‌ها به معنای هدر رفت یک‌چهارم کل آب مصرفی (معادل 300 میلیون بشکه در سال) است. البته آمریکایی‌ها در حوزه آب هم یکی از بزرگ‌ترین مسرفان جهان هستند. در عین حال کمبودهای به‌وجود آمده از این اسراف‌ها خود باعث می‌شود قیمت غذا بالا برود. قیمت غذا در ایالات متحده ظرف ده سال، 42 درصد رشد داشته است.

وضع در کشور ما هم خیلی مناسب نیست. آمارها نشانگر این است که همه ساله بین 10 تا 30 درصد کل نان تولید شده در کشور اسراف می‌شود. همچنین در بخش آب هم گفته می‌شود میزان هدررفت در بخش خانگی بین 20 تا 30 درصد است. البته در بخش کشاورزی که بیش از اینها شامل هدررفت آب هستیم. بخشی که 92 درصد از آب کشور را می‌بلعد. اگر بتوان همه اینها را هم کنار گذاشت، نباید از هدررفت زمان در جهان ساده عبور کرد. نتایج تحقیقی که همین یک ماه پیش در سایت روزنامه سانفرانسیسکو گیت آمریکا منتشر شده نشان می‌دهد در این کشور فقط ده درصد کارمندان می‌توانند مدعی باشند وقت خود را سر کار روزانه هدر نمی‌دهند. حالا به آیه ابتدای مطلب برگردیم. در ادامه آن آیه آمده که خدا اسراف‌کنندگان را دوست ندارد. (ضمیمه چمدان)

مصطفی مسجدی آرانی