هشدار درباره سل فوق مقاوم

مسعود مردانی، متختصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: بیش از یک قرن پیش عامل بیماری سل که یک نوع میکوباکتری است شناخته شد و امروزه این بیماری در اقصی نقاط کشور وجود دارد که خود را به دو شکل سل ریوی و خارج ریوی نشان می‌دهد.

وی افزود: سل ریوی خود را به شکل تب، خلط خونی، سرفه، تنگی نفس، کاهش وزن و عرق کردن شبانه نشان می‌دهد و سل خارج ریوی که به جز ریه بخش‌های دیگر بدن مانند سل استخوان، سل مغز، سل دستگاه تناسلی، سل کبد، پوست، چشم و مناطق دیگر را می‌تواند درگیر کند.

مردانی خاطرنشان کرد: سل بیماری است که طی قرون متمادی وجود داشته است و از زمان یافتن درمان این بیماری تحولی در علم عفونی در دنیا ایجاد شد که بیماران محکوم به مرگ را نجات داد ولی پس از آن مشکلی ایجاد شد که ناشی از تصمیمات خودسرانه بیماران مبتلا به این بیماری بود.

این متخصص بیماری‌های عفونی گفت: مشکل از آنجا ناشی شد که افراد مبتلا به سل پس از 1 یا 2ماه انجام اقدامات درمانی احساس بهبودی داشتند و در نتیجه با طول درمان را رعایت نمی‌کردند و داروها را نمی‌خورند و این قطع زودهنگام دارو باعث مقاومت باسیل عامل بیماری می‌شود.

وی تصریح کرد: اکنون متأسفانه گزارشهای متعددی از سل در بین افاغنه‌ای که به ایران مهاجرت می‌کنند گزارش شده است که شماری از این‌ها از نوع مقاوم به درمان هستند که از آن به عنوان سل مقاوم به درمان یا MDR یاد می‌شود.

مردانی تأکید کرد: امروزه متأسفانه فاجعه دیگری در حال وقوع است و آن مشاهده سل جدیدی در افراد به خصوص افراد دارای نقص ایمنی که سیستم دفاعی ضعیفی دارند دیده شده است که علاوه بر چند داروی ضد سل به تمام داروهای موجود ضد سل مقاوم است که به نام سل فوق مقاوم یا XDR نامیده می‌شود و متأسفانه اکثر قریب به اتفاق افراد مبتلا به سل فوق مقاوم XDR در ایران فوت کرده‌اند.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: بیماری فرد مبتلا به سل با یک طول درمان 6 ماهه که به صورت رایگان توسط مراکز بهداشتی و درمانی کشور صورت می گیرد قابل درمان است و بهبودی پیدا می کند اما درمان سل MDR یا سل مقاوم در صورت پاسخ دادن به درمان مدت زمان 18 تا 24 ماه طول می‌کشد.

وی تصریح کرد: این درمان 18 تا 24 ماهه در بسیاری موارد جواب نمی‌دهد و فرد یا فوت می‌کند یا اینکه سل MDR به سل فوق مقاوم XDR تبدیل می‌شود و متأسفانه افراد مبتلا به XDR به خصوص اگر مشکل نقص سیستم ایمنی داشته باشند محکوم به مرگ هستند.

مردانی گفت: بیماری سل با وجود شکل ترسناک خود بیماری بسیار خوبی است و چنانچه به موقع درمان شود یا طول درمان به طور کامل انجام شود با بهبودی 100 درصد همراه است و در صورت درمان نشدن به موقع با توجه به محل درگیر شدن عوارض خاص خود را در پی خواهد داشت.

این متخصص بیماری‌های عفونی خاطرنشان کرد: اگر سل مغز را درگیر کند در صورت درمان نشدن مرگ، اگر استخوان را درگیر کند معلولیت و در صورت درمان نشدن سل ریوی فرد مبتلا لاغر شده و خلط خونی خواهند داشت و در مواردی به علت ضعف بیش از حد جان خود را از دست خواهد داد.

وی تأکید کرد: کسی که سل ریوی دارد به سرعت می‌تواند این بیماری را به دیگران منتقل کند و به همین علت در صورت ابتلای یک عضو خانواده به بیماری سل ریوی سایر اعضای خانواده با مراجعه به پزشک تست سل دهند تا در صورت ابتلا به سرعت درمان شوند و از گسترش جلوگیری کنند.

مردانی گفت: روش اصلی انتقال سل ریوی استنشاقی است یعنی از راه تماس رو در رو منتقل می‌شود چرا که دیده شده است معلمی که دارای سل ریوی فعال بوده است این بیماری را به تمام کودکان ردیف اول و دوم کلاس انتقال داده است یا مادر کودک را و زن همسرش را مبتلا کرده است.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: خوشبختانه سل غیر ریوی از انسان به انسان منتقل نمی‌شود پس واگیر بسیار کمی در قیاس با سل ریوی دارد و به همین دلیل کنترل و داشتن اطلاعات درباره سل ریوی بسیار مهم است.

وی خاطرنشان کرد: در دهه‌های قبل تصور می‌شد می‌توان بیماری سل را در کشور ریشه کن کرد و به همین علت وزارت بهداشت در مناطق مختلف کشور اداره‌های مبارزه با سل مستقر کرد و این بیماری تا حد زیادی کنترل شد تا اینکه 20 تا 25 سال پیش که اپیدمی ایدز در جهان آغاز شد، دیده شد که در افراد مبتلا به ایدز که سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود بیماری سل پیچیده تر می‌شود و بیمار را از پای می‌اندازد.

مردانی گفت: به همین علت امروزه مهمترین عفونت فرصت طلب در بیماران مبتلا به ایدز در ایران سل است حال تصور کنید که بیمار باید هم از نظر سل درمان شود و هم ایدز و پس از آن متوجه شدند که دیگر سل ریشه کن نمی‌شود و امروزه متأسفانه موارد سل مقاوم به دارو در بیماران HIV بسیار زیاد شده است.

این متخصص بیماری‌های عفونی خاطرنشان کرد: امروزه کشورهای تایلند، چین ،کشورهای آسیای جنوب شرقی با معضلی به نام سل مقاوم به درمان در بیماران HIV درگیرند.

وی افزود: سل ریوی در صورت گسترش می‌تواند مناطق دیگر بدن را درگیر کند و به سل خارج ریوی تبدیل شود.

مردانی گفت: در ایران در بدو تولد به تمام نوزادان واکسن سل تزریق می‌شود اما مشکل اینجاست که این واکسن بیش از 70 درصد تأثیر ندارد بنابراین امکان ریشه کنی این بیماری وجود ندارد.

این متخصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: راه پیشگیری از انتقال سل ریوی تماس نداشتن با بیماری مبتلا به سل است یعنی فرد باید در منزل ماسک بزند و فرد خود را ایزوله کند اما متأسفانه زمانی فرد تشخیص سل می‌دهد که چند نفر را درگیر کرده است اما در سل خارج ریوی نیازی به اقدامات پیشگیرانه وجود ندارد. ( فارس)