آیا نرسیدن به توافق هسته‌ای، شکست است

هرچند پیش از این برخی هشدار داده بودند که تمدید توافق ژنو، کار را برای دستیابی به یک توافق جامع مشکل خواهد کرد، اما انتظارات بیش از اندازه طرف غربی، مانع آن شد تا در تیرماه امسال توافقی که بتواند ضامن یک بازی برد ـ برد باشد، به امضا برسد.

با این حال همزمان با رو به پایان بودن ضرب‌الاجل ژنو، لبخندهای دیپلماتیک در وین، حکایت از آن دارد که دیپلمات‌ها در جریان مذاکرات پیش‌رو، الزاما با یک دوراهی روبه‌رو نبوده و به امضا نرسیدن توافق جامع میان ایران و 5+1، الزاما روی دیگر سکه شکست گفت‌وگوهای در حال انجام نیست.

شاید به همین دلیل است که برخی رسانه‌ها سخن از احتمال تمدید توافق ژنو یا امضای یک توافق میانی به میان آورده‌اند. نه تهران و نه هیچ‌یک از اعضای 5+1به دلایلی که البته یکسان نیست، مایل به شکست مذاکرات نیستند.

این در حالی است که اشتیاق طرف غربی برای امضای توافق جامع بیش از دیگران است. دولت اوباما به‌منظور کسب پیروزی داخلی و نیز غلبه بر بحران‌های خاورمیانه نیاز به همکاری با تهران دارد.

اروپا هم نه فقط به دلیل تحریم‌ها دچار خسارت بسیاری شده، بلکه نزدیکی جغرافیایی به خاورمیانه، اروپایی‌ها را نیازمند کشوری چون ایران کرده که بتواند ثبات را به منطقه بازگرداند.

با این حال آنها تلاش می‌کنند تا از اهرم فشار سیاسی برای کسب حداکثر امتیاز بهره ببرند؛ فشارهایی که با مقاومت طرف ایرانی روبه‌رو شده و آنها را نگران شکست گفت‌وگوها کرده است.

پیامدهای چنین شکستی، متوجه آمریکا و اروپاست؛ زیرا حتی شکست قطعی این دور از گفت‌وگوها وضع کشورمان را از آنچه تحمیل شده، نامناسب‌تر نمی‌کند.

با این حال تهران و متحدان شرقی‌اش هم مایل به شکست گفت‌وگوها نیستند؛ زیرا شکست مذاکرات را به معنی قدرتمندتر شدن لابی صهیونیستی و افزایش هرج‌ومرج در منطقه می‌دانند.

در چنین وضعی حتی اگر امکان توافق صددرصدی بر «جزئیات» به دلیل فاصله زیاد توافق ژنو تا توافق نهایی وجود نداشته باشد، شاید بتوان بستر یک توافق میانی را مهیا کرد.

توافقی که نه تمدید منفعلانه توافق قبلی باشد و نه پایانی بر مذاکرات دوازده ساله ایران و 5+1. توافقی برای خروج از شکست و بازگذاشتن روزنه امید به حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران.

مصطفی انتظاری‌هروی - گروه سیاسی