صنعت سودآور اسب یورتمه می‌رود

هرچند در سال​های اخیر دولت به این بخش و ضرورت توسعه آن، توجه بیشتری نشان داده است.

اکنون پرورش اسب در 14 استان کشور انجام می​شود که خراسان شمالی یکی از این استان​هاست که در پرورش اسب ترکمن در کشور پیشتاز است. البته پرورش اسب در این استان بیشتر توسط بخش خصوصی و به صورت سنتی و بومی انجام می​گیرد.

در همین زمینه یک اسبدار در خراسان شمالی که از حدود 16 سال پیش در مزرعه​ای به مساحت 2000 هکتار، به پرورش اسب ترکمن در شهر پیش​قلعه شهرستان مانه و سملقان این استان مشغول است، در گفت و گو با جام جم از نبود حمایت جدی و عملی مسئولان به این بخش گلایه کرده و می​افزاید: البته اخیرا استاندار این استان کارگروه ویژه​ای برای رفع مشکلات و توسعه این صنعت تشکیل داده، اما تشکیل این کارگروه به تنهایی کافی نیست و باید حمایت​های عملی از این بخش صورت گیرد و تسهیلات ویژه مالی با بهره​های پایین و مدت زمان طولانی به پرورش دهندگان پرداخت شود، زیرا با وام​هایی که اکنون با بهره​های 30 تا 40 درصدی به این بخش داده می​شود و از سویی هزینه بالای خوراک و نگهداری این حیوان، نمی​توانیم شاهد توسعه این بخش باشیم.

حمیدرضا صالحی با اشاره به اینکه افراد زیادی در این استان به پرورش و نگهداری اسب حتی به تعداد اندک مشغول هستند، می​گوید: مردم این استان با استناد به آموزه​های دینی که جایگاه خاصی برای اسب و اسب​سواری قائل است، وجود اسب در خانه را منشاء خیر و برکت در زندگی می​دانند که این خود ظرفیتی مهم برای سرمایه گذاری و توجه بیشتر به این بخش است.

وی با اشاره به اینکه بیشتر روستاییان این استان در حیاط منزل خود حداقل یک اسب دارند که موجب افزایش درامد خانوار می​شود، به میزان درآمدزایی این حیوان اشاره می​کند و می​گوید: کره شیری هر مادیان، 15 میلیون تومان خرید و فروش می​شود، در حالی که از خود مادیان نیز می​توان در ماه​های اول بارداری، برای سوارکاری استفاده کرد و با توجه به اینکه هرساعت سوارکاری حدود 40 هزارتومان است، دو ساعت سوارکاری در طول روز حدود 80 هزارتومان روزانه و دو میلیون و 600 هزار تومان در ماه عاید خانوار می​کند.

اسبدار نمونه کشور با بیان اینکه قیمت هر کره شیری 6 ماهه از 15 میلیون تا 20 میلیون تومان می​ارزد و نریانی هم که برای سیلمی (تولید نسل) کاربرد دارد، تا 120 میلیون تومان ارزش گذاری می​شود، خاطرنشان می​کند: به ازای هر کره اسب که متولد می​شود، یک و نیم شغل ایجاد می​شود و درکل با توسعه این بخش، ​54 شغل همچون نعل بندی، ​نعل​سازی، زین​سازی، سوارکار، ​مدیر، مربی و ... ایجاد می​شود. این در حالی است که صادرات آن نیز ارزآوری بالایی برای کشور خواهد داشت،​ به طوری که اگر بتوانیم سالی 50 اسب از استان صادر کنیم، با دلار 3 هزار تومان، حدود 5 میلیون دلار، معادل 15 میلیارد تومان درآمد نصیب جامعه اسبدار کشور خواهد شد و البته همه اینها در حالی است که نه تنها اکنون صادراتی نداریم، بلکه اسب به وفور وارد کشور هم می​شود که لطمه​ای است به جایگاه اسب ایرانی و این صنعت سودآور.

وی با بیان اینکه اکنون حدود 500 نفر به طور مستقیم و و هزار نفر نیز به طور غیرمستقیم در کار پرورش و نگهداری اسب فعالیت می​کنند، می​گوید: حتی از نریان هم می​توان درآمد خوبی کسب کرد، زیرا با اسپرم هر نریان سیلمی خوب، می​توان در سال تا 35 مادیان را باردار کرد که به ازای هر مادیان حدود یک میلیون تومان پرداخت می​کنند و این یعنی یک درآمد 35 میلیونی در سال، ضمن اینکه برای سوارکاری نیز می​توان از آن استفاده کرد و این اسب​ها را در پارک​ها و فضاهایی که دولت در نظر می​گیرد، در اختیار متقاضیان و کسانی که علاقمند به سوارکاری هستند قرار داد تا هم منبع درآمدی برای دولت و شهرداری​ها باشد و هم برای جامعه اسبداران.

به گفته این مربی پرورش اسب با توسعه این صنعت و توجه به آن، حتی می​شود در بخش گردشگری نیز عایداتی به دست آورد و با برگزاری تورهای گردشگری خارجی و داخلی و بازدید از مزارع پرورش اسب، از این بخش نیز درآمدزایی و ماهیانه حدود یک میلیارد تومان درآمد کسب کرد.

نبود حمایت جدی

صالحی به مشکلات و موانع این بخش نیز اشاره می​کند و می​افزاید: نبود متولی مشخص، نبودن میدان برای دویدن اسب (یک اسب با دویدن زنده است)، نبود باشگاه سوارکاری در استان، عدم همکاری مسئولان با جامعه اسبداران و نبود حمایت جدی و تسهیلات کافی و مناسب که به دلیل هزینه سنگین خوراک و نگهداری اسب ضروری است، نبود تجهیزات قرنطینه​ای مورد نیاز در گمرک استان و واردات بی​رویه اسب خارجی که ضربه مهلکی به اسب ایرانی می​زند، ​برخی از مشکلات این صنعت و موانع توسعه آن است.

وی با اشاره به اینکه مشکل نبود پیست سوارکاری به همت مدیر اداره مسکن و شهرسازی استان در حال رفع شدن و قرار است، پیستی در پایین دست روستای علی آباد بجنورد احداث شود، خواستار همکاری سایر مسولان استانی شده و می​گوید: متاسفانه از 150 سال پیش تا به امروز به جای صادرات، واردات اسب داشتیم که ضربه مهلکی بر نژاد ایرانی است و مسئولان باید جلوی مانع ادامه این روند مخرب شوند.

جایگاه اسب مشخص شده است

آنطور که معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز به جام جم می​گوید: اکنون مسئولان سازمان جهاد کشاورزی این استان نیز به جایگاه و اهمیت توسعه این صنعت پی برده و درصدد توسعه و حمایت جدی از این بخش، اسب​داران و علاقه​مندان به سرمایه گذاری در این زمینه هستند.

غفور عبداللهی به دلایل بی​توجهی به جایگاه این صنعت تا به امروز اشاره می​کند و می​افزاید: آنچه تاکنون برای مسئولان حائز اهمیت بود، تامین پروتیئن و خوراک مردم بود که در همین راستا صنایع دام و طیور (گاوداری، مرغداری) مورد توجه و حمایت قرار گرفت و از آنجا که در بحث پرورش اسب، جنبه تفریحی آن بیشتر به چشم می​آمد، در اولویت قرار نگرفت. در حالی که امروزه جایگاه واقعی این حیوان و مزایای متعدد آن در بخش​های مختلف مشخص شده و علاوه بر توجه به مزایای اقتصادی این صنعت، با بهبود وضع اقتصادی مردم و نیاز به ورزش و تفریح سالم، ضرورت پرورش اسب برای این کاربرد نیز ضروری به نظر می​رسد.

وی با اشاره به کاربردهای نظامی، ورزشی، تفریحی، اشتغالزایی، ارزآوری و درآمدزایی اسب در سایر کشورهای جهان می​گوید: اما در کشور ما این بخش هنوز به صورت سنتی و نیمه صنعتی فعالیت می​کند، در حالی که استفاده از تمام ظرفیت​های این بخش، منوط به صنعتی شدن کامل آن است که آنهم در سایه تعامل و همکاری بخش خصوصی و دولتی امکان​پذیر است.

عبداللهی به برخی موانع و مشکلات موجود در مسیر توسعه این بخش نیز اشاره می​کند و می​افزاید: نبود یک اتحادیه و تشکل خاص همچون اتحادیه مرغداران یا دامداران که پیگیر رفع مشکلات و حق و حقوق اسبداران باشد، نبود بانک ژنی از اسب​های ایرانی و امکانات تلقیح مصنوعی و نبود میدان کورس و سوارکاری حرفه​ای در برخی استان​ها از جمله آذربایجان شرقی را برخی موانع توسعه این صنعت عنوان می​کند.

به گفته وی نبود متولی مشخص در این بخش نیز مانع دیگری برای توسعه اصولی آن است، زیرا اکنون سه سازمان تربیت بدنی، فدراسیون اسب سواری و جهاد کشاورزی همزمان متولی آن هستند و البته هرکدام نیز به صورت جزیره​ای و گاه بدون تعامل با یکدیگر فعالیت می​کنند. هرچند این مشکل اکنون در سطح وزارتخانه در حال رفع شدن است و قرار شده بزودی وظیفه هر سازمان جداگانه مشخص شود.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به وضعیت روبه رشد این صنعت در این استان نیز یادآور می​شود: اکنون خانوارهای زیادی در سطح استان برای تفریح و سرگرمی به خرید این حیوان روی آورده​اند، به طوری که می​توان همه روزه خانوارهای زیادی را در مسیر جاده قدیم اهر در حال سوارکاری مشاهده کرد و افراد زیادی نیز در منطقه آرپا​ دره​سی، به پرورش این حیوان روی آورده اند. همه این موارد نشاندهنده ظرفیت این استان برای توسعه این بخش است که خوشبختانه اکنون نیز مورد توجه و حمایت مسئولان جهادکشاورزی قرار گرفته است و با همکاری فدراسیون و تربیت بدنی شاهد پیشرفت خوبی در این زمینه خواهیم بود.

وی با بیان اینکه اکنون هر اسب بسته به نژاد، کارآیی و کیفیت آن از 5 میلیون تا 600 الی 800 میلیون تومان معامله می​شود، یادآور می​شود: پرورش و استفاده از اسب در ورزش و تفریحات،​ علاوه بر اشتغالزایی و درآمدزایی، در جامعه نیز شادی و نشاط ایجاد می​کند، بنابراین جهاد کشاورزی نیز از سرمایه گذاری در این بخش حمایت کرده و به افرادی که مجوزهای لازم را از سایر ادارات دریافت کرده باشند، تسهیلات ارائه می​کند.

کشتزارهای همدان مناسب برای پرورش اسب

همدان نیز با داشتن شرایط مناسب و کشتزارهای وسیع یونجه می​تواند یکی از بهترین استان‌های کشور برای نگهداری و پرورش اسب محسوب شده و حتی در جذب گردشگر موثر باشد.

محمد فرزانه فر، یک کارشناس پرورش اسب در سازمان جهادکشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه حدود 20 هزار راس اسب ثبت شده در کشور وجود دارد، به جام جم می​گوید: حدود دو هزار رأس اسب ورزشی و بومی و هفت واحد پرورش اسب و سوارکاری نیز در استان همدان وجود دارد که برخی از واحدها به صورت تلفیقی، برخی صرفا باشگاهی و بعضی صرفا پرورش اسب را انجام می‌دهند.

به گفته وی تا سال گذشته برای راه اندازی واحد پرورش اسب تسهیلات بانکی اعطا می‌شد، اما از امسال دیگر این اتفاق نمی‌افتد،​ زیرا گفته می​شود اسب سواری یک ورزش اعیانی است و پولدارها وارد این عرصه می‌شوند، بنابراین به دریافت تسهیلات نیازی ندارند، اما کمک‌های فنی و مالی هم‌چنان از سوی سازمان جهادکشاورزی انجام می‌شود.

فرزانه‌فر با اشاره به اینکه با وجود این‌که 70 تا 80 درصد هزینه نگهداری اسب‌ها مربوط به خوراک آنهاست، با این حال از نظر اقتصادی به شرط انجام اصولی کار جزو بهترین رشته‌های دامپروری است، می​گوید: اکنون قیمت اسب​های سیلمی،​ از 30 تا 500 میلیون تومان است که در صورت برخورداری از کیفیت بالا تا یک میلیارد تومان هم معامله می​شوند، ​به طوری که اکنون یک اسب نژاد عرب حدود یک میلیارد و 500 میلیون تومان ارزش گذاری شده است.

به گفته وی قیمت مادیان نیز در این استان از 15 تا 150 میلیون تومان است.

این مربی پرورش اسب با اشاره به اینکه سه نژاد ایرانی، ترکمن، کرد و کاسپین در جهان معروف هستند، یادآور می​شود: متاسفانه با وجود اینکه این نژادها ایرانی هستند، اما انجمن و بانک ژنتیکی آنها در انگلستان است و اگر کسی بخواهد برای اسبانش شناسنامه بگیرد، باید از طریق نماینده این انجمن​ها در کشور، مو و خون اسب خود را برای آن مراکز ارسال کند تا نژاد اسب آنجا تعیین و برایش شناسنامه صادر شود.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران