10 باور نادرست درباره مغز

مغز یکی از شگفت‌انگیزترین اندام‌های بدن انسان است. مغز سیستم عصبی مرکزی را کنترل کرده و به ما این امکان را می‌دهد که راه برویم، صحبت کنیم، نفس بکشیم و بیندیشیم. از آنجا که این عضو بسیار پیچیده است با هدف مطالعه ساختار مغز و درمان بیماری‌هایی که منشا مغزی دارد، رشته‌های تحصیلی مختلفی در حوزه‌های علمی و پزشکی تعریف شده است که از میان آنها می‌توان به عصب‌شناسی، روان‌شناسی و روانپزشکی اشاره کرد.

کد خبر: ۷۶۶۴۳۷

اگرچه محققان و دانشمندان از دوره‌های باستان به دنبال یافتن حقایقی درباره ساختار و عملکرد مغز بوده‌اند، اما پس از هزاران سال تحقیق و مطالعه درباره این عضو شگفت‌انگیز همچنان بسیاری از اسرار مغز ناشناخته مانده است. باورهای غلطی درباره مغز مطرح می‌شود که با گذشت زمان به عنوان یک حقیقت پذیرفته شده است. در ادامه ده باور نادرست را درباره ویژگی‌های مغز مورد بررسی قرار می‌دهیم که نادرستی آنها از سوی دانشمندان و محققان مورد تائید قرار گرفته است.

1 ـ مغز خاکستری است:‌ آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که مغز شما چه رنگی است؟ معمولا مغزهایی که در داخل شیشه‌هایی در آزمایشگاه‌ها نگهداری می‌شود به شکل یکپارچه به رنگ سفید، خاکستری یا زرد کمرنگ هستند، اما حقیقت این است که مغز یک فرد زنده که فعال است و در جمجمه نگهداری می‌شود فقط به رنگ خاکستری نیست؛ بلکه ترکیبی از رنگ‌های خاکستری، سفید، سیاه و قرمز است.

2 ـ گوش دادن به موسیقی شما را باهوش می‌کند: حتما شما هم شنیده‌اید گوش دادن به موسیقی کلاسیک موجب افزایش فعالیت مغز و در نتیجه باهوش‌تر شدن فرد می‌شود. حقیقت این است که اگرچه موسیقی موجب بهبود عکس‌العمل مغز و پاسخ دقیق‌تر مغز می‌شود، اما هیچ تاثیری بر قابلیت هوش افراد ندارد. در حقیقت اگرچه موسیقی آسیبی به مغز نمی‌رساند، اما اثری هم در افزایش بهره هوشی ندارد.

3 ـ افزایش چین‌خوردگی‌های مغز نتیجه فرآیند یادگیری است: نخستین تصویری که از مغز در ذهن نقش‌ می‌بندد ساختار کروی‌شکلی است که از دو نیمکره تشکیل شده و به رنگ خاکستری است که روی سطح آن چین‌خوردگی‌هایی دیده می‌شود. مغز انسان‌های امروزی اندکی بزرگ‌تر است و برای این که مغز در داخل جمجمه‌ جا بگیرد فشرده می‌شود تا از تناسب لازم با دیگر اندام‌های بدن برخوردار باشد. این چین‌خوردگی‌ها ناشی از فشرده شدن مغز است و با یادگیری و افزایش حجم اطلاعات ثبت شده در مغز این چین‌خوردگی‌ها هیچ تغییری پیدا نمی‌کند.

4 ـ انسان‌ها بزرگ‌ترین مغز را دارند: بسیاری از حیوانات از مغزشان برای انجام کارهایی شبیه به آنچه انسان‌ها انجام می‌دهند استفاده می‌کنند، اما حقیقت این است که گفته می‌شود انسان‌ها باهوش‌ترین موجودات زنده هستند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند انسان باید به عنوان باهوش‌ترین مخلوق بزرگ‌ترین مغز را داشته باشد. نوزاد وال مغزی به وزن 5‌/‌7 کیلو دارد، اما دلفین با مغز 5‌/‌1 کیلوگرمی از این موجود باهوش‌تر است. سگ‌ها نیز باوجود داشتن مغزهای کوچک بسیار باهوش هستند. بنابراین بین اندازه مغز و میزان هوش ارتباطی وجود ندارد.

5 ـ مغز پس از جدا شدن سر از بدن کار می‌کند: در گذشته تصور می‌شد پس از جدا شدن سر از بدن حرکت پلک‌ها تا 30 ثانیه ادامه خواهد یافت، اما امروزه پزشکان بر این باورند بلافاصله پس از قطع ارتباط مغز با قلب، این عضو به حالت کما می‌رود و دیگر قادر به کار نخواهد بود. این حالت بسرعت و در زمان کوتاهی اتفاق می‌افتد.

6 ـ اختلال در عملکرد مغز دائمی است: اگر چه مغز ساختار پیچیده‌‌ای دارد، اما بسیار شکننده است و به محض این که عملکرد سلول‌های مغز به هر دلیلی با مشکل مواجه شد در عملکرد این عضو اختلال ایجاد می‌شود. عواملی مانند عفونت و ضربه ناشی از تصادف به از بین رفتن سلول‌های مغز منجر می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند اختلال در مغز دائمی است و انسانی که دچار اختلالات مغز می‌شود باید بناچار تا پایان عمر با ناتوانی‌های جسمی و ذهنی دست و پنجه نرم کند، اما آسیب و تخریب مغز به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند و این که چه آ‌سیبی به فرد می‌رساند به محل اختلال ایجاد شده در مغز بستگی دارد. مغز مشکلات سطحی را با موفقیت پشت سر می‌گذارد، اما اگر رشته عصب‌ها آسیب‌دیده باشد هیچ راهکاری برای درمان وجود ندارد. اگر محل اتصال عصب‌ها آسیب‌دیده باشد امکان درمان وجود دارد.

7 ـ ما فقط از 10 درصد مغزمان استفاده می‌کنیم: یکی از رایج‌ترین باورهای نادرست درباره مغز این است که ما انسان‌ها فقط از 10 درصد مغزمان استفاده می‌کنیم. حداقل 100 میلیارد رشته عصبی در مغز وجود دارد که همیشه فعال است. علاوه بر این در مغز انواع مختلفی از سلول‌ها وجود دارد که همواره مشغول فعالیت است. بررسی تصاویر اسکن مغز نشان می‌دهد این عضو همیشه فعال است. اگرچه با توجه به کاری که انجام می‌دهیم میزان فعالیت در بعضی بخش‌ها افزایش پیدا می‌کند، اما به این معنی نیست که دیگر بخش‌ها غیرفعال هستند. فقط زمانی فعالیت بخشی از مغز متوقف می‌شود که فرد دچار اختلال مغزی شده باشد. بنابراین این‌ طور نیست که فقط از یک بخش یا بخش‌هایی از مغز استفاده کنیم، بلکه ما انسان‌ها همواره از همه مغزمان استفاده می‌کنیم.

8 ـ مصرف الکل به مرگ سلول‌های مغز منجر می‌شود: گفته می‌شود مصرف الکل در نهایت موجب مرگ سلول‌های مغزی خواهد شد. اگرچه مصرف الکل به پایانه عصبی سلول‌های عصبی مغز آسیب می‌رساند، اما خود سلول آسیبی نمی‌بیند، اما در برقراری ارتباط با سلول‌های دیگر با مشکل مواجه می‌شود. از بین رفتن نورون‌ها در بخش‌هایی از مغز می‌تواند با پیامدهایی مانند اختلال حافظه، آسیب‌دیدگی چشم‌‌ها، نبود هماهنگی در عضلات و فراموشی همراه باشد که می‌تواند در نهایت به مرگ بینجامد. البته این پیامدها ناشی از کمبود تیامین (از ویتامین‌های گروه B) است که مصرف الکل جذب آن را در بدن کاهش می‌دهد.

9ـ مواد مخدر موجب ایجاد حفره در مغز می‌شود: درباره تاثیر داروهای مخدر بر مغز نظرات مختلفی ارائه شده است. گروهی بر این باورند استفاده بیش از اندازه از داروهای مخدر با پیامدهایی همراه است که اثرات بلندمدت دارد. گروهی دیگر می‌گویند حتی یک بار استفاده از این داروها یا مواد مخدر هم پیامدهای قابل‌توجهی به همراه خواهد داشت. یکی از شایعات مطرح شده این است که مصرف مواد مخدر به ایجاد حفره‌ای در ساختار مغز منجر می‌شود، اما حقیقت این است که فقط آسیب‌ها و ضربه‌های فیزیکی می‌تواند چنین پیامدی به همراه داشته باشد. استفاده از مواد مخدر با اثرات بلندمدت و کوتاه‌مدتی در مغز همراه است. اگرچه مصرف طولانی‌مدت بعضی از مواد مخدر می‌تواند با ایجاد ساختارهایی در مغز همراه باشد که تغییرات دائم در شکل ظاهری مغز ایجاد می‌کند، اما هیچ شواهدی مبنی بر این ‌که مواد مخدر به ایجاد حفره در مغز منجر می‌شود، وجود ندارد.

10 ـ ما از طریق ضمیر ناخودآگاه در خواب آموزش می‌بینیم: یکی از دیگر باورهای غلط مطرح درباره مغز این است که حتی زمان خواب نیز مغز می‌تواند از طریق ضمیر ناخودآگاه آموزش ببیند. در حقیقت باورهای مطرح شده در این زمینه بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و با هدف جلب توجه مخاطبان مطرح می‌شود. بر این اساس گفته می‌شود می‌توان مغز را در زمان خواب و استراحت تحت تعلیم و آموزش قرار داد، اما محققان اعلام کرده‌اند هیچ شواهدی در تائید این موضوع یافت نشده است. هرچند گوش دادن به موسیقی یا محتوای صوتی آموزشی هنگام خواب آسیبی به مغز نمی‌رساند، با وجود این شواهدی مبنی بر تاثیرگذار بودن آن در فرآیند یادگیری به دست نیامده است.