ایران؛ موجی که شرق و غرب را درنوردید

لیگ جهانی همان‌گونه که ورونکوف، سرمربی تیم ملی روسیه به آن اذعان دارد، خیلی مهم نیست و به همین دلیل در ردیف مسابقات ممتاز و 100 امتیازیFivb قرار ندارد، اما جنبه‌های تشویقی، تبلیغی و گسترش آن بی‌نظیر است و مشاهده می‌کنیم مسابقاتی که 25 سال پیش با 8 تیم و 2 میلیون دلار جوایز نقدی آغاز شده بود، امروزه 32 تیم از قاره‌های مختلف را به انگیزه بیش از 4 میلیون‌‌دلار به میدان کشانده است.

شیوه منحصر به فرد دیدار، راندروبین (2 بازی در خانه میزبان) اجباری بودن حضور تماشاگران در تالارهای ورزشی و پخش اجباری مسابقات از سوی شبکه‌های تلویزیونی سبب شد پرواز زیبای توپ والیبال در اقصی‌نقاط جهان دیده شود. از دامنه‌های تبت گرفته تا قلب آفریقا، والیبال را به عنوان یک ورزش محبوب برگزیده‌اند تا جایی که لیگ سال گذشته 250 میلیون تماشاگر تلویزیونی داشت که سهم ایرانیان 40 میلیون نفر بود.

در سال‌های آغازین لیگ کشورهایی مثل کوبا، رهگذران را حتی با دوچرخه‌های شان به سالن‌ها می‌کشاند و بتدریج کار به جایی رسیده است که دوستداران والیبال برای حضور در مسابقات از هفته‌ها پیش بلیت‌ها را پیش‌خرید می‌کنند.

رکوردداران لیگ جهانی

برزیل و ایتالیا تیم‌هایی هستند که در تمام دوره‌های لیگ جهانی حضور پیدا کرده‌اند که برزیلی‌ها با 8 قهرمانی رکورددارند. آنها در طول 25 سال فوق‌ ستاره‌هایی را معرفی کرده اند که نامشان همواره بر تارک لیگ جهانی والیبال می‌درخشد؛ ستارگانی چون دال زاتو، مارسیو لیما، ماسلو نیگرائو، جیووانی گاویو، آمارال دانته، گودی فیلهو جیبا، ریکاردو گارسیا و سرجیو سانتوز.

اما بازیکنانی که جوایز ارزشمندترین مهره‌های لیگ جهانی در ادوار گذشته را گرفته‌اند، عبارتند از: آندره زورزی؛ بازیکن برگزیده قرن بیستم، مفسر و گزارشگر فدراسیون جهانی والیبال از ایتالیا (2 بار)، لورنزو برناردی از ایتالیا (2 بار) او پیش از کواچ گزینه سرمربیگری تیم ملی ایران بود. جیووانی گاویو از برزیل، دیمیتری فومین از روسیه، گوئیدو کورتزن از هلند، اسوالدو فرناندز از کوبا در سال‌های بین 99ـ 98 نیز بین بهترین‌ها بودند، اما ایوان میلکوویچ همبازی سابق کواچ در تیم ملی صربستان تنها بازیکنی بود که 4 مرتبه ارزشمندترین بازیکن لیگ جهانی شد.

او در آستانه 40 سالگی هنوز هم در لیگ‌های ترکیه، چین و قطر بازی می‌کند. البته جیبا بازیکن افسانه‌ای برزیل، ریکاردو گارسیا (پاسور برزیل) سرجیو سانتوز برزیل (لیبرو)، موریلو آندرس برزیل، لویی بال (پاسور سابق تیم ملی آمریکا)، باراتز کورک از لهستان و ساندی تیلور از ایالات متحده دیگر بازیکنانی بودند که جایزه 30 هزار دلاری ارزشمندترین بازیکن لیگ جهانی را در جیب گذاشته‌اند.

در پایان هر دوره لیگ به بهترین بازیکنان هر پست شامل یک پاسور، 2 آبشارزن، 2 مدافع و یک لیبرو 10 هزار دلار پاداش نقدی اهدا می‌شود، سهم تیم قهرمان یک میلیون دلار است و به تیم‌های دوم تا ششم نیز به ترتیب 500 هزار، 300 هزار، 150 هزار و 75 هزار دلار اهدا می‌شود. نکته جالب‌تر این‌که در پایان هریک از مسابقات به تیم برنده 9600 دلار و تیم بازنده 4800 دلار حق‌الزحمه داده می‌شود. در حقیقت فدراسیون جهانی والیبال مبلغ 4 میلیون و 291 هزار و 200 دلار جوایز نقدی را بین تیم‌های برتر دنیا توزیع می‌کند تا بار سنگین رفت‌وآمد‌های طولانی بر دوش فدراسیون‌های ملی گذاشته نشود.

ژاپنی‌ها ره به جایی نبردند

در بین تیم‌های آسیایی ژاپنی‌ها فقط یک دوره غایب بودند، اما قبل از حضور در 24 دوره مسابقات و صرف هزینه‌های گزاف طرفی نبسته‌اند، زیرا به لحاظ داشتن نیروی انسانی خوش فیزیک در فقر به سر می‌برند. آنها گرچه مدال طلای المپیک مونیخ را در ویترین افتخارات خود دارند، ولی در والیبال امروزی که آمادگی‌های جسمانی، مهارت‌های فردی و تاکتیک‌های متنوع و بازی در ارتفاع بالای تور حرف اول را می‌زند، مردان کوتاه‌قامت ژاپنی حرفی برای گفتن ندارند.

این را کره جنوبی هم که همپای ژاپنی‌ها حرکت می‌کند، به طور دردناکی درک کرده‌ است و چینی‌ها هم بعد از 15 دوره حضور، خودشان را کنار کشیده‌اند و چند خط در میان ظاهر می‌شوند.

در این میان ایران و استرالیا که به لحاظ شرایط فردی فراتر از آسیایی‌ها نشان می‌دهند طی دو ، سه سال گذشته ظهوری دیدنی داشتند.

استرالیایی‌ها هرچند فاقد والیبال حرفه‌ای‌اند و این ورزش جزو 15ـ 10 ورزش مورد توجه مردمشان نیست، اما با اعزام ستاره‌هایشان به لیگ‌های ایتالیا، آلمان، فرانسه و لهستان راه میانبر و کم‌هزینه‌تری را برگزیده‌اند، چون بازیکنانش هم به تجارب لازم می‌رسند و هم این‌که ارز وارد کشورشان می‌کنند.

ایران که سالانه میلیاردها تومان خرج برگزاری لیگ داخلی والیبال می‌کند، سرانجام از 3 سال پیش برای لیگ جهانی استارت زد. در سال اول حضورش بین 6 تیم گروه خود پنجم شد، ولی برد و باخت‌های دلپذیری مقابل آلمان، صربستان و ایتالیا و کوبا داشت و هدایت خولیو ولاسکو نیز سبب شد تیم ایران در مردمک چشم والیبالیون دنیا بنشیند.

سال گذشته در حقیقت سال شکوفایی واقعی والیبال ملی ما در لیگ جهانی بود، هرچند در ابتدا به واسطه جدایی ولاسکو و آمدن کواچ غبار یاس اردوی ایرانیان را پوشانده بود و 2 شکست بسیار بد در سواحل لاجوردین، گره در پیشانی بشاش دوستداران والیبال ایجاد کرد، اما از 2 مسابقه در ریودوژانیرو، توفان ایرانی‌ها آغاز شد تا بار دیگر ثابت شود که ایرانیان غیرقابل پیش‌بینی‌ترین
والیبالیست‌های جهانند.

بعد از مهار اسبان سرکش برزیلی نوبت به لهستانی‌ها رسید و دیدیم موجی که از غرب آسیا به راه افتاده بود، پنجه طلایی‌های ایران را به مرحله نیمه‌نهایی لیگ 25 رساند. در این مرحله گرچه تیم ایران با فراز و فرود بازی کرد، اما کسب مقام چهارم در جمع غول‌ها اعتباری تاریخی بود و در کنار آن انتخاب سعید معروف مغز متفکر تیم ملی به عنوان بهترین بازیساز لیگ، برگی دیگر بر کتاب افتخارات والیبال ایران افزود.

معروف در حضور ستاره‌هایی چون کریستین سون (آمریکا)، رزنده (برزیل)، دراگان تراویکا (ایتالیا) و سرگئی گرانکین (روسیه) بهترین شد تا دریچه تازه‌ای به سوی مردان شجاع کشورمان گشوده شود.

اکنون در سومین گام، شرایط نسبت به دوره پیش متفاوت است. سوای این‌که باید با روسیه قهرمان المپیک، آمریکا قهرمان لیگ جهانی و لهستان قهرمان جهان در یک گروه پیکار کنیم، به دلیل شناختی که آنالیزورها، مربیان و بازیکنان حریف نسبت به ریزه‌کاری‌ها و ضعف و قدرت‌های ملی‌پوشان ما به دست آورده‌اند، کار بسیار دشواری خواهد بود؛ هرچند این قضیه برای کادر فنی تیم ملی ایران نیز مصداق دارد، درواقع حالا همه همدیگر را مثل کف دست می‌شناسند...

گفتنی‌های دیگر

* لیگ جهانی در سال منتهی به المپیک با فرمت خاصی انجام می‌شود که براساس آن تعداد میزبانی کشورها محدود خواهد شد تا زمان کمتر صرف شود، مثل لیگ جهانی 2013 که کوبا میزبان ایران بود، ولی بازی برگشت را انجام نداد. امسال مسابقات به صورت 2 بازی رفت و برگشت در خانه میزبان برگزار می‌شود تا سال آینده که ممکن است مسابقات گروه‌ها نیمه‌متمرکز شود.

* یک کمیسیون ویژه، لیگ جهانی را برگزار می‌کند. در این کمیسیون 4 نفر به اسامی الکساندر برمیک (صربستان)، آرنا رناتو (ایتالیا)، خوان آنتونیو (آرژانتین) و جوزبل دلگات (برزیل) عضویت دارند.

* در لیگ امسال 32 تیم در 3 دسته بازی می‌کنند؛ از گروه A ـ که شامل ایران، آمریکا، روسیه ولهستان، بلغارستان، ایتالیا، برزیل و استرالیاست ـ 4 تیم به اضافه میزبان و یک تیم از گروه B به مرحله نیمه‌پایانی صعود خواهند کرد.

جمشید حمیدی/ جام جم