به گزارش باشگاه خبرنگاران، آیتالله "هاشمی رفسنجانی" در گفتوگویی به سوالات خبرنگار پایگاه خبری فرامنطقهای "العهد" وابسته به حزبالله لبنان پاسخ داد.
متن این مصاحبه به شرح زیر است:
سوال اول در رابطه با فتوایی است که رهبر انقلاب اسلامی در رابطه با تحریم سلاح هستهای دادند ، کلاً نظر جمهوری اسلامی ایران در رابطه با تولید سلاح هستهای در منطقه و در جهان چیست؟ به خصوص که ما حالا شاهد هستیم رژیم صهیونیستی یکی از بزرگ ترین زرادخانههای تولید سلاح هستهای را دارد؟
ما تابع همان فتوای رهبری هستیم؛ ایشان فتوا داده اند وفتوای ایشان منتشر شده و همه هم میدانند.
به نظر شما توافق احتمالی هستهای؛ چه تاثیری بر وضعیت اقتصادی واجتماعی و مسائل داخل ایران ومسائل منطقه خواهد گذاشت؟
در هر دو مورد تاثیرش مثبت است؛ اولا در ایران وضعمان به حالت عادی برمیگردد؛ ما در حالت عادی مشکلی در کشور نداریم؛ منابع زیادی در کشور هست که در ارتباط با همکاری های خارجی می توانیم هم بهتر نقد کنیم؛ هم بهتر بفروشیم؛ وتکنولوژی های جدیدی لازم داریم که به فرض می توانیم آنها را بیاوریم؛ روابط تجاری مان تقویت می شود؛ تولید مان خیلی بالا می رود؛ ما الان تقریبا 40 تا 50 درصد ظرفیت تولید نقد سرمایه گذاری شده مان راکد است؛ یک دفعه تجارتمان چند برابر و تقویت می شود؛ وارتباطات جهانی ما تقویت می شود البته ممکن است از لحاظ اقتصادی خیلی زود وفوری از فردا نتیجه ندهد؛ ولی از لحاظ روانی مثبت است چون همین حالت روانی خودش یک مانعی است واین اصلاح می شود. خیلی از جاها آماده سرمایه گذاری هستند؛ مخصوصا ایرانیان خارج مایل هستند که به ایران بیایند؛ ماهم ظرفیت بسیار بالایی برای سرمایه گذاری داریم؛ فقط زیر مجموعه پتروشیمی ایران کافیست که یک تمدن بزرگی در سواحل خلیج فارس ایجاد کند؛ نیروهای تحصیلکرده فراوانی داریم که زمینه کار برای آنها فراهم می شود؛ در خارج هم که روابط عادی شود زندگی راحت تر می شود وایرانیان در داخل وخارج احساس امنیت می کنند؛ در مجموع فکر میکنم بسیار مفید است؛ در منطقه هم اگر این حالت با ما نباشد اینجوری علیه ایران شیطنت نمی شود؛ در جنگ عراق علیه ایران ثابت کردیم آنهایی که آنقدر به صدام کمک کرده بودند؛ بعد از جنگ آنها را عفو کردیم وگفتیم: مضی ما مضی و نادیده گرفتیم و روابطمان حسنه شده بود. کویت که توسط یک کشور عربی مثل عراق اشغال شده بود بسیاری از شهروندانش نقطه امن آنها ایران بود و حتی با ماشین هایشان می آمدند ایران؛ ماشین هایشان را می فروختند ؛ وزندگی می کردند و هر وقت می خواستند می رفتند و اصلاً برایشان مشکلی ایجاد نمیشد؛ واین خیلی طولانی بود ومن فکر می کنم که این یک گره بی ربطی است که در روابط خورده و این گره باید باز شود.
در مسائل هستهای چرا رژیم صهیونیستی به آمریکا فشار می آورد و چه هدفی دارد که نمیخواهد این توافق صورت پذیرد؟
رژیم صهیونیستی هم می داند که ما دنبال سلاح هسته ای نیستیم؛ به خصوص با فتوایی که رهبری دادند این را می داند؛ او می خواهد این مشکلات ما حل نشود؛ خوب می داند که اگر ایران این مشکلاتش را حل بکند؛ موقعیت سیاسی واقتصادی و فرهنگی وتبلیغاتی اش و همه موارد دیگرش بالا می رود؛ کشورهای عربی متأسفانه خیلی هایشان کم کم دارن به اشتباه به طرف اسرائیل می روند آن موقع وقتیکه ایران در میدان باشد نمی گذارد آنها بروندآن طرف؛ او (اسراییل) منافعش است و این کار را می کند.
ما الان در یمن شاهد نبردی هستیم؛ جنگی که عربستان خودش آن را شروع کرده؛ به نظر شما عربستان چرا وارد این جنگ شد واصلا چه تاثیری بر آینده رژیم عربستان (رژیمی که حالا دارد حکومت می کند) خواهد گذاشت؟
من این را از اشتباهات عربستان می دانم؛ از اشتباهات استراتژیک می دانم؛ او فکر می کند که مثلا چه نتیجه ای از این جنگ می تواند بگیرد؟ حالا فرض کنید یک سال هم بیاید همینطور یک جمعیت عظیمی را بمباران کند؛ جمعیت عظیم قانع وپرطاقتی را که بسیار استقامت دارند وبالاخره آنجا هستند.
عقده ها زیاد می شود؛ کینه ها زیاد می شود؛ خونها چشمها را می گیرد؛ داخل عربستان الان چند میلیون یمنی وجود دارد؛ جنوب عربستان مورد ادعای یمن است؛ این مشکلاتی است که عربستان بی جهت خودش را وارد کرده و فکر می کرد که میتواند نیروی زمینی هم به آنجا وارد کند اینجوری نیست. جنگ زمینی همه اش خطر است؛ هیچ کشوری به این آسانی اتباعش را نمی فرستد ودر جنگ اجیر نمی کند؛ حالا اینجوری است. به علاوه عربستان میزبان ضیوف الله است؛ این کشور باید چهره مهربانی داشته باشد نمی شود که اینهمه مسلمان را بکشد؛ اینهمه کشور فقیر اسلامی را منهدم کند؛ باز هم اعتبارش باقی بماند!
من فکر می کنم یک مقدار خامی مسئولان جدید است اگر ملک عبدالله بود این اتفاقات نمی افتاد؛ خوب قبلا هم یمن بود وسالهاست که آنجا دعواست؛ عربستان چکار می تواند بکند؟ اون موقع چکار می توانست بکند؟ در آن موقع که آنها همه چیز داشتند؛ اگر یمنی ها خودشان دنبال یک حرکتی باشند عربستان باید منتظر باشد ببیند از اینها کدامشان مسئول می شود روابط گرم با اینها داشته باشد؛خطر اینها را نداشته باشد مزاحمت نداشته باشد؛ به خاطر خامی اشتباه کردند وحالا چه طور عقب نشینی کنند؟ کار آسانی هم نیست.
به نظر حضرتعالی ائتلاف بین المللی که جهت مبارزه با گروهک تروریستی داعش تشکیل شده است، چقدر جدی است؟
آن ائتلاف خیلی کاری نمی کند؛ عمدتا هم آمریکاست که می زند؛بعضی هواپیماهای دیگر هم حرکت می کنند؛ می آیند می زنند آنها در این حد می توانند باشند که اگر در یک جایی تجمع باشد، آن را کشف کنند و به آن حمله کنند؛ آنها که نمی توانند از هوا جنگ زمینی کنند بلکه یک مجموعه ای باشد یه جایی باشد یه هدف خوبی باشد می توانند بزنند اگر واقعا صادق باشند؛ صادق بودنشان را هم نمی دانیم؛ آنها بالاخره در سوریه درگیر هستند؛دنبال یه چیزی هستند که یه راه حل پیدا کنند؛در عراق اهداف خاص خودشان را دارند وآن اهداف هم باید بیشتر بررسی شود؛ مصالح خودشان ومصالح منطقه را درنظر بگیرید حقیقتا من الان یک قضاوت روشنی درباره مبدا وحامیان وشرایط داعش نمی توانم بکنم جز در حد اخباری که می خوانم و یک جمع بندی هایی که در ذهنم هست.
تاثیر نیروهای مردمی عراق را به خصوص که مرجعیت پس از 100 سال فتوا داد؛ شما تاثیر این مساله را در عراق چگونه میبینید؟
بالاخره این پدیدهای بود که در انقلاب اسلامی ایران تجربه شد؛ خوب ما هم وقتی که انقلابمان پیروز شد؛ ارتش، پلیس، ژاندارمری، ساواک وهمه اینها نامحرم بودند البته بدنه ارتش و پلیس نه؛ بلکه کما بیش با مردم بودند؛ وقتی امام خمینی قدس سره نیروهای مردمی را با فراخوانی بسیج 20 میلیونی (بسیج مستضعفین) را مطرح کردند واین نیروهای داوطلب شکل گرفتند؛ حتی جنگ ما را هم اینها حل می کردند؛ وکاملا تجربه موفقی بود البته ما می توانستیم مثل دیگران ذخیره ارتشی سپاهی نظامی داشته باشیم ؛الان اسرائیل در شرایط عادی ارتشش کوچک است؛ ولی ذخیره اش تقریبا بیشتر مردم است و هر وقت فراخوان بدهد اینها هستند و در طول سال هم همیشه یک دوره می بینند که اطلاعاتشان قوی باشد اونجوری ارتش را نگه می دارند؛اینها می توانند بدنه خوبی برای دفاع باشند. ودر ایران این تجربه شد و در عراق هم این تجربه را تا به حال نداشتند ولی با دعوت آیه الله سیستانی این تشکیل شد؛ منتها باید خیلی منضبط باشند وکارهای غیر اصولی نکنند و برنامه ای برای شیعیان به وجود نیاورند بالاخره دشمن دنبال این است که یک عیبی پیدا کند واین عیب را بزرگ کند؛ شیعه را هم بدنام کند؛خیلی موارد را باید مراعات کنند؛ یک تجربه جدی است که ایران داشته و عراق هم الان دارند کمی از آن راه استفاده می کنند.
به نظر جناب عالی نهایت این مواجه ای که الان بین جبهه مقاومت (حزب الله؛ سوریه؛ ایران) است با جبهه مقابل آن که الان غرب است وگروههای تروریستی در منطقه هستند؛ بالاخره این اوضاع در منطقه به کجا می رسد و چه نهایتی خواهد داشت؟
من نگرانم که بالاخره دولت سوریه اکثر منابعش خشکیده و می خواهد زندگی کند؛حامی جدی مالی تسلیحاتی و خیلی چیزهای دیگر هم ندارد؛ خیلی از شهرهای مهمش اشغال شده؛ مراکز نفتی اش یا تعطیل شده یا غارت میشه؛ گازش کما بیش دارد همینطور می شود؛منابع فسفاتش آسیب دیده و میلیونها آواره دارد و خیلی مساله دارد که اصلا کشور منهدم شده و خوب بالاخره با کمک مقاومت وکمک ایران ؛کمک حزب الله بالاخره سرپا مانده اند ولی روز به روز هم تروریستها دارند تقویت می شوند؛ حالا دیگه به هرحال به جایی بند هستند که دارند تقویت می شوند؛ نگرانم که چه اتفاقی در آنجا بیافتد؛دنیا این را فهمیده که اگر خدای ناکرده الان دولتش (سوریه) سقوط کند آن منطقه می شود قلمرو ترویستها بدتر از لیبی فعلی. چون عملا در لیبی دولت مستقری ندارد و می بینید که چه وضعی دارد؛ این بدتر می شود؛ در کنارش اسرائیل هست که او خصم جدی سوریه است.. بالاخره سوریه یک سد بزرگی در مقابل کارهای تجاوزگری اسرائیل بود ومی تواند بعدا باشد بنابراین مجموعه این عوامل جای نگرانی پیش می آورد؛ خود غربی ها هم ترسیده اند غربی ها میدانند که اگر آنجا مرکز تلاش وفعالیت تروریستها شود به همه اطراف سرایت می کند و دیگر خیالشان راحت نخواهد بود و تروریسم هر گوشه دنیا را تهدید خواهند کرد و از هر گوشه دنیا ارتزاق می کنند که بسیار خطرناک است؛اگر روزی سوریه دست تروریست ها باشد جنگ داخلی بیشتر می شود و مردم سوریه بیشتر پایمال می شوند ومنابع سوریه بدتر تلف می شود و خیلی اتفاقات می افتد و درآن صورت لبنان مشکل واقعی پیدا می کند وعراق هم نا امنی اش قوی تر می شود و بعد هم در کشورهایی مثل ترکیه؛ عربستان؛ کویت و اینجاها هم مساله ایجاد می شود و خیلی اتفاقات می افتد.
توصیف حضرت عالی از روابط ایران وجهان عرب چیست؟ به خصوص با کشورهای خلیج فارس؟
الان بد می بینم ؛ غیر از بعضی از کشورها که بالاخره یک حالت میانه ای دارند که آن حالت نیست، ولی یک حدی را حفظ می کنند؛ من بد می بینم ؛ما در زمان جنگ تقریبا همین جوری بودیم؛ یعنی اینها همه پشتیبان صدام بودند غیر از سوریه که خودشان از پیش هم به خاطر اختلاف دو شعبه حزب بعث با هم مساله داشتند وما با سوریه همکاری می کردیم و خوب بود؛ لیبی تا اواخر جنگ در کنار ما بود ولی دیگر بقیه اینجور نبودند؛ مصر و دیگران در عراق ارتش داشتند؛ وجنوبی ها همه پایگاه نظامی اشان وبندرهایشان وراه هایشان همه چیز آنها در اختیار عراق بود برای حمله به ما؛ شرایط اونجوری بود ما بعد از جنگ توانستیم مساله را حل کنیم و من کاملا اون موقع میدونستم که اگر عربستان را حل کنیم با بقیه آسان می شود ؛ خیلی خوب با عربستان من مساله را حل کردم؛ البته اون موقع ملک عبدالله بود که در آن زمان ولیعهد بود؛مرد عاقلی بودو خیلی با اینها که الان هستند تفاوت داشت وذاتا هم عقایدی به این وهابی های تندرو نداشت وخودش هم در معرض ناراحتی بود؛شرایط خوبی که ما با عربستان پیدا کردیم بقیه کشورهای عربی هم همینطوری شد و به مسابقه افتادند وروابط خوبی داشتیم؛ خوب هم بود یعنی در شرایطی بودیم که ما مثلا حج مان تعطیل شده بود؛ که برای کشور انقلاب اسلامی بد بود که مردمش حج نروند؛ امام اواخر جنگ ما را جمع کرد و گفت درست نیست ما که کشور انقلاب اسلامی هستیم حج اش تعطیل شوداین مثل نماز است برای ما و بروید این را حل کنید؛این توصیه امام(ره) کمک کرد در آن راه توانستیم خوب پیش برویم و حل شد؛و خیلی جاها مسائلمان در آن موقع حل شد. همان ها حالا برعکس شده یعنی آن ظرفیت عربستان با پول بیشتری که جمع کرده والان شده آن طرف؛ اینجا هم ما یک گروه های تندرویی داریم که به آتش اختلاف دامن میزند؛ منتها اینها حرف می زنند وعمل ندارند؛ حرفی میزنند. به هرحال وضع خوبی نیست وباید این مساله حل شود.
حضرتعالی به عنوان یکی از حامیان بزرگ قضیه فلسطین هستید، با توجه به نزدیک شدن ما به روز جهانی قدس؛شما اهمیت این روز وآینده تحولات فلسطین را چگونه ارزیابی می کنید؟
در مورد آینده فلسطین من هنوز هم عقیده دارم که حضور اسراییل واین دولت جعلی بالاخره موقت است و یک روزی بالاخره این جسم که خارجی است و درپیکر یک ملت ویک کشور وارد شده است بالاخره روزی حذف می شود؛ حالا کی وچگونه؟ شرایط فرق می کند؛می تواند خیلی زود شرایطی فراهم شود که اسراییل صرفش نکند که بماند ومی تواند هم خیلی طولانی شود چون اسراییل و حامیانش دارند تلاش می کنند این دوره را خیلی طولانی کنند؛اسراییل الان پایگاه چند منظوره غرب است در آنجا؛خیلی از آن استفاده می کنند؛ فراوان؛هزینه می کنند؛ولی درآمدشان خیلی بیشتر است ؛ یک درآمد ساده ایشان این است که با وجود اسراییل کشورهای عرب همه با التماس خریدار سلاح هستند وخوب آنها با ناز تامین می کنند واز اینجا درآمدهای هنگفتی دارند ووابستگی ایجاد کرده ومشکلات دیگری، من فکر میکنم اسراییل نمی تواند طولانی بماند ؛ اینها یک تاریخ دارد؛و یک مدتی تمام می شود؛ اما وضع فعلی که الان دارد متاسفانه عربها از خصومت جدی اشان با این اشغالگر کمکم کم بی تفاوت شده اند ومدتی ایران برایشان دشمن مقدم شد؛در جنگ این جوری بود، بعدا دوباره داشتند یک حالت بهتری پیدا میکردند که الان دوباره همانطور شده و صحبت از ارتباط رسمی در خیلی جاها هست؛حتی در میان برخی از خود فلسطینی ها الان بحث حل کردن مشکلشان با اسراییل جدی شده است البته آنها بنا نبود این کار را بکنند اما حالا مشکل است و یک وضع بدی در رابطه با اسراییل دارد اما این دائمی نیست ؛ همان نقاطی که برای احیاء تفکر انقلاب فلسطینی هست ؛ خوب اینها همه اش باارزش است ؛ یکی روز زمین است؛ یکی اش حوادث مهمی که اتفاق افتاده حوادث بیت المقدس حوادث دیگری که در خود مسجد اتفاق افتاده ؛خیلی چیزها دارند اینها همه وسیله ای است که بهانه ای باشد تا دور هم جمع شوند وکاری بکنند اقدامی بکنند بحثی بکنند ونسل بعدی اشان را حفظ کنند یکی از کارهای خوبشان این بود که من نمیدانم هنوز هم ادامه دارد یا نه؛ کشورهای عربی متعهد بودند که شناسنامه ماندگار به فلسطینیها ندهند که اینها هویت فلسطینی اشان باقی بماند؛ وفراموش نکنند ؛الان من درست نمی دانم چقدر به این وفادار هستند و این کار را می کنند و در سالهای اخیر هم فلسطینی ها ضربه زیادی خورده اند ؛اردوگاه یرموک جای نسبتا امن وخوبی بود که در سایه حکومت سوریه اینها خوب زندگی میکردند.
پیش از انقلاب من یک بار رفته بودم یرموک و خیلی آنجا را با حس و حال دیدم ودیدم همین جا می تواند بعدا نقطه آغاز تهاجم علیه اسراییل باشد با آن شرایطی که آنجا دیدم ؛ اشکالات زیادی به وجود آمده ؛مردم در غزه خیلی مظلومند وخیلی به آنها سخت می گذرد ولی خیلی خوب مقاومت می کنند واختلافات بین حماس و فتح خیلی خطرناک و بد است؛ انقلابیون نباید اینجور باشند اینها همه یک دشمن مشترک دارند ونباید سر چیزی دعوا کنند این کارهای بدی است و به نظر می رسد که الان وقت خوبی نیست؛برای اسراییلی ها که یک راه بهتری برای پیشرفت باز شده؛ برای مسلمانان واعراب زندگی مشکل شده است.
حضرت امام که آمدند قضیه را مطرح کردند؛به نظر شما چه تاثیری گذاشت ؟ چون قضیه فلسطین آن موقع در بین مسلمانان تقریبا در حال فراموشی بود؟
اصولا همانطور به تدریج داشت فراموش می شد، اما انقلاب اسلامی ایران مساله را زنده کرد و از همان روز اول با شاه درگیر شدیم ؛ امام، علما را دعوت کردند؛ این کتاب سرگذشت فلسطین اکرم زعیتر را که من ترجمه کرده بودم را به همه آنها دادند وگفتند بخوانید و ببینید که این مساله دینی و ملی ما است وباید این هم جزو خواسته هایمان قرار بگیرد؛ در برابر رژیم چندتا خواسته داشتیم که این شد یکی از خواسته های مهمی که هنوز هم آن روحیه در مردم ما هست؛ این است که امام روز جهانی قدس را اعلام کردند؛خوب خیلی تاثیر داشت وهرسال دربسیاری از کشورها ی دنیا این مراسم گرچه به تدریج کمی کم رونق؛ شده اما بالاخره سفارت خانه های ما مراسمی برگزار می کنند و دور هم جمع می شوند وحرفهایی می زنند واین مطالب احیا می شود ؛خیلی موثر بود وجزو کارهای بسیار موثر امام در مورد فلسطین بود و خوب ما خیلی ازاین چیزها درباره فلسطین داریم.
ارزیابی جناب عالی از جایگاه فعلی جبهه مقاومت به خصوص حزب الله که به عنوان فرزند انقلاب اسلامی ایران شناخته می شود چیست؟
حزب الله لبنان حقیقتا یک نهاد بسیار بسیار با ارزشی است؛ پایه این مقاومت زمان امام موسی صدر ریخته شد که تحت عنوان حرکت مستضعفان بود من در بیروت بودم که داشت شکل میگرفت وهمان موقع تبریک گفتم که این راه به آسانی قابل خاموش شدن نیست؛ این می ماند وآنها باید دنبال کنند،که از داخل آن حزب الله بیرون آمد و خالص ترین انسانهای آن منطقه، عضو حزب الله هستند وثابت هم کردهاند که خیلی مقاوم و خیلی با اخلاص هستند و خیلی اصولشان محفوظ است و راهشان مشخص است ؛در درگیری هایی که با اسراییل داشتند آنچنان نیرومند وارد شدهاند که الان به عنوان یک قدرت تهدید کننده اسراییل در آنجا مطرح هستند؛در سوریه اگر حزب الله نبود همان سالهای اول به هم می ریخت؛حزب الله دارد آنجا خیلی کار می کند؛ ودر جاهای دیگر هم کمک میکند؛ واین مجموعه خوب که البته ارتباط اساسی عقیدتی هم با ایران دارد وایران کاملاٌ با آنهاارتباط دارد و ماهم آنها را به عنوان اسوه ای برای سایر جاهایی که می خواهند مقاومت را شکل دهند می بینیم وتا حالا هم تردید نکردیم وآن را ادامه دار می بینم.
نگران بودیم اگر سوریه هم وضعش به هم بریزد حزب الله مشکلاتی پیدا کند. ولی حزب الله الان خودش اینقدر نیرومند است که به تنهایی هم می تواند خودش را حفظ کند؛ ممکن است که خیلی ها تشویق شوند که ضربه ای بزنند؛ خوب ضربه ای می زنند؛ ضربه ای هم می خورند؛ الان به اندازه یک کشور آنها در لبنان کوچک تاثیرگذار هستند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد