شاخص‌های موفقیت خندوانه

کار برنامه شبکه نسیم آنقدر گرفته که جریان اجتماعی بیافریند و موج انسانی ایجاد کند؛ روزی کمپین «قطره قطره» و دگرروز «همسفره». قرار است همه با خندوانه خوشحال باشند؛ بخندند و بار دل سبک کنند. مهمانان جذاب و جناب خان و نیما و کمدین‌ها و خود جوان و این آخری، مسابقه میان کمدین‌ها و یا خنداننده‌هایی که قرار است رقابت کنند و بخندانند. همه چیز برای یک دورهمی یکساعته شبانه مهیاست.

دکتر محمد سرافراز، رئیس رسانه ملی در بازدیدش از پشت‌صحنه خندوانه و قدر‌دانی‌اش از عوامل این برنامه، پنج عامل اتاق فکر، موضوعات جریان‌ساز و مستمر، وجود تنوع در بخش‌ها، خلاقیت و نوآوری و جذابیت عنوان را از جمله دلایل توفیق و محبوبیت آن برشمرده بود.

اعتقاد جوان به کار گروهی

الزامات وجود یک اتاق فکر مناسب و با قابلیت برای ارتقای کیفیت برنامه‌های تلویزیونی بر کسی پوشیده نیست. اصولا در ورای هر برنامه موفق، یک اتاق فکر خلاق و کارآمد وجود دارد. اتاق فکر خندوانه نیز از همان پیش از آغاز سری اول توسط رامبد جوان شکل گرفت و پس از تغییرات و تحولاتی به ترکیب امروزی رسید. اتاق فکر این برنامه را افرادی مانند محمدرضا شهیدی‌فر، بهراد جوانبخت، سجاد افشاریان و البته خود رامبد جوان تشکیل می‌دهند.

به گفته سجاد افشاریان، نمود و بازتاب تصمیمات اتاق فکر خندوانه در تمامی بخش‌های آن و حتی جزئی‌ترین مسائل قابل رویت است و در این اتاق درباره همه موارد محتوایی، جهتگیری‌ها و سیاست‌های برنامه تصمیم‌گیری می‌شود.

این عضو اتاق فکر خندوانه، اعتقاد رامبد جوان به کار گروهی را یکی از ویژگی‌های قابل تحسین او می‌داند و می‌گوید: کار گروهی به دلیل تنوع فکری حاصل از آن باعث موفقیت هر برنامه‌ای می‌شود. مزیت اتاق فکر خندوانه در این است که اعضای آن با گروه تولیدکننده در هماهنگی صددرصدی هستند. برای مثال، طرح خواننده برتر در اتاق فکر برنامه مطرح شده سپس بسط و گسترش داده می‌شود و در نهایت از فیلتر رامبد جوان می‌گذرد. در عین حال اتاق فکر باید یک مدیر توانمند هم داشته باشد تا بتواند از میان طرح‌های پیشنهادی بهترین‌ها را برگزیند.

فرم جدید خندوانه

خـــلاقـیت و نوآوری از جمله عوامل غیرقابل انکار یک اثر تلویزیونی فارغ از فرم و محتوایش به شمار می‌رود. خندوانه از این بابت کم و کسری‌ای نداشته است و نویسندگان و طراحان این برنامه معمولا با طرح‌هایی نو مخاطبان خود را خسته و دلزده نکرده‌اند.

مدیر شبکه نسیم فرم جدید خندوانه را از جمله دلایل توفیق و ظفر آن ذکر و بیان می‌کند: تفریح و سرگرمی، فرم و شکل خندوانه است و این برنامه به نوعی سرگرمی را به رسمیت شناخته. معمولا در اغلب برنامه‌ها پیام بر سایر موارد می‌چربد، اما در خندوانه چنین نبوده است. از این جنس برنامه ترکیبی تا به حال کمتر داشته‌ایم. در عین حال، هارمونی، رنگ‌آمیزی، موسیقی خلاقانه؛ ترکیب یکپارچه عوامل و دقت در انتخاب مهمانان و تناسب‌شان با حال و هوای برنامه از جمله دیگر دلایل موفقیت خندوانه است.

حسین کرمی ادامه می‌دهد: برنامه خندوانه برای ایجاد شادی و دعوت مردم به امید و برخورد صبورانه با مشکلات به‌وجود آمده است. دعوت از 16 کمدین و برگزاری رقابت میان آنها هم یک کار بدیع است که برای مردم جالب و جذاب به نظر می‌رسد. بخشی از توفیقات برنامه هم به فقدان آثار قابل توجه طنز در تلویزیون بازمی‌گردد. این خلأ به موفقیت خندوانه کمک کرده است.

وی درباره ساخت سری جدید خندوانه نیز توضیح می‌دهد: پس از ماه صفر مقدمات ساخت سری دوم برنامه آغاز خواهد شد. رامبد جوان از مدت‌ها پیش اصرار دارد که یک کار سینمایی هم انجام دهد. اگر زمینه کارگردانی‌اش در سینما فراهم شود در ماه‌های محرم و صفر مشغول خواهد بود، اما پس از این ایام دوباره به برنامه بازخواهد گشت. پیش‌بینی‌مان بر پخش سری سوم برنامه در سال‌جاری است.

تنوع بدون زیاده‌گویی و اضافه‌کاری

یک نویسنده و فیلمنامه‌نویــس که از جمله کمدین‌های شرکت‌کننـده در خندوانه نیز هست، وجود بخش‌های متنوع، کوتاه و جذاب را دلیل پرمخاطب بودن این برنامه می‌داند.

امیرمهدی ژوله با اشاره به این‌که جای یک برنامه گفت‌وگومحور در میان آثار تلویزیونی خالی بود و خندوانه به نوعی این خلأ را پر کرد، اظهار می‌کند: خندوانه بخش‌های مختلف و متنوعی دارد، اما از هر گونه زیاده‌گویی و اضافه‌کاری هم مصون است. اتفاق نادری که در این برنامه افتاد حضور نزدیک و پررنگ مردم است. خندوانه مردم را به مشارکت در برنامه دعوت کرد؛ چه در کارهای خیر و راه‌اندازی کمپین، چه در انتخاب مهمانان و چه در مسابقه خنداننده برتر. اتفاقا شرکت مخاطبان در مسابقه اخیر بسیار پررنگ و جدی بود.

وی تصریح می‌کند: انتخاب بهترین لبخند، برگزاری مسابقه میان حضار استودیو و راه انداختن بازی با مهمانان از جمله بخش‌های جذاب و متنوع خندوانه است که می‌تواند این برنامه را الگویی برای آثار مشابه تلویزیونی قرار دهد.

توانایی جریان‌سازی و موج‌آفرینی

خندوانه از جمله معدود برنامه‌های تلویزیونی است که توانسته با تشکیل و راه‌اندازی کمپین‌هایی به نوعی در جامعه جریان‌سازی کرده و متولی کنش‌های اجتماعی مثبت باشد. کمپین‌های قطره‌قطره و همسفره به نیت صرفه‌جویی در مصرف آب و یاری کودکانی که از سوءتغذیه رنج می‌برند از جمله این اقدامات قابل تحسین است.

یک استاد ارتباطات و مدرس دانشگاه قابلیت خندوانه در راه‌اندازی کمپین‌های اجتماعی را به همراهی مخاطبان با این برنامه مرتبط می‌داند و تاکید می‌کند: اگر مخاطبان یک برنامه دلبسته آن باشند خودشان در جهت تحقق اهدافش تلاش می‌کنند. شرکت در نظرسنجی و رای‌گیری اخیر برنامه در شبکه‌های اجتماعی و فضاهای مجازی رونق زیادی داشته و دارد.

دکتر محمدحسن اسدی‌طاری می‌گوید: اگر بخواهیم موفقیت خندوانه را به سایر برنامه‌های تلویزیون تعمیم دهیم ابتدا باید تکلیف‌شان را با مخاطب مشخص کنند. خندوانه یک برنامه ساده، جذاب و متنوع است که مخاطبان زیادی را جذب خود کرده. البته بماند که این برنامه جهتگیری‌های خاصی هم دارد و نگاه جامعش به مخاطب عام است.

وی تصریح می‌کند: تلویزیون اگر می‌خواهد مخاطبانش را با خود داشته باشد باید به آنها توجه ویژه داشته و نیازهایشان را برآورده کند. در سال‌های گذشته تلویزیون نقش و سهم بیشتری در مشارکت عمومی مردم داشت، اما در حال حاضر شرایط اطلاع‌رسانی تغییر کرده است.

شیرین از منظر ادبی

خندوانه نام و عنوان خاص و البته سوال‌برانگیزی است. یک اسم مــرکب بر وزن عاشقانه، صادقانه و واژگانی از این دست.

یک شاعر و طنزپرداز درباره اسم این برنامه معتقد است: خندوانه یک عنوان برساخته است که شاید معنای خاصی هم نداشته باشد. در عین حال، شنونده را به یاد هندوانه هم می‌اندازد. به کلمه خنده یک پسوند اضافه شده است. واژه خندوانه از منظر ادبی برایم جذاب و شیرین است و یک بار طنز هم با خود دارد. این واژه ساخته ذهن هر کسی که باشد، نشانگر خلاقیت اوست.

سعید بیابانکی ادامه می‌دهد: اسم خندوانه البته از لحاظ ساختاری خیلی فاخر نیست و زیاد هم نباید به دنبال مفهوم آن بود. اما در مجموع ساختار طنزآمیزی دارد که به آن احترام می‌گذارم. بده بستان‌های مجری با حاضرین در استودیوی برنامه، ارتباط و تعامل گسترده با مخاطبان به ایجاد یک فضای نشاط‌آور کمک کرده است.

وی تصریح می‌کند: خندوانه برنامه بی‌ادعایی است و با شعار خنده، خنداندن و خندیدن پا به عرصه ظهور گذاشته و سعی دارد به شیوه‌های مختلف مردم را بخنداند که البته ممکن است این شیوه‌ها موردپسند نباشد.

محسن محمدی

رادیو و تلویزیون