آرمان‌شهر مطلوب کجاست؟

کارشناسان نابسامانی اقتصاد کشور در کنار برخی عوامل جانبی را باعث ایجاد منحنی افزایش ساخت و ساز و کاهش تولد و ازدواج می‌دانند، معادله‌ای دومجهولی که پیشنهادهای مختلفی برای حل آن پیشنهاد می‌شود. عجیب این که تعداد کمی از محققان با صراحت به روابط میان مسکن از یک سو و خانواده از سوی دیگر توجه نموده‌اند و مقالاتی که به رابطه میان مسکن و شکل گیری یا فروپاشی خانوار می‌پردازند اندک است.

در حالی که موضوع فوق گریبانگیر جامعه فعلی ایران بوده و به آسیب‌های اجتماعی دامن می‌زند. این روزها که با رکود بازار مسکن مواجه هستیم، تقاضا برای اجاره در شهرهای بزرگ کماکان رو به افزایش است و متعاقب آن قیمت‌های نجومی هوش را از سر انسان می‌برد. در کلان‌شهر تهران 400هزار خانه خالی وجود دارد که اکثر آنها در یک دهه اخیر ساخته شده‌اند، البته با توجه به جمعیت 12میلیونی و اغلب مهاجرنشین جای تعجب نیست. اما مسئله اصلی صدور مجوز و چگونگی ساخت خانه‌هاست.

در همه جای دنیا ابتدا آمار متقاضیان مسکن را می‌گیرند سپس مجوز ساخت و ساز می‌دهند؛ اصولاً متولیان این عرصه مشخص هستند.اما در ایران این گونه نیست هر کس که بتواند در این حرفه ورود می‌کند، کافی است اندک سرمایه‌ای در بساط داشته باشد تا سور و سات بساز و بفروشی برپا کند. جذابیت این صنعت بخش زیادی از سرمایه کشور را به سمت خود کشیده و در گوشه و کنار هر شهر و آبادی ساختمان‌های بزرگ و کوچک با کیفیت نامعلوم سر برآورده‌اند. اینها یعنی هجوم سرمایه به یک بخش و مهجور ماندن بخش‌های دیگر به خصوص تولید.

کار به‌جایی رسیده که کاهش اندک قیمت خانه مسرت‌بخش است. مشخص نیست خانه‌ای که میلیونی ساخته شده چرا باید میلیاردی فروخته ‌شود؟! حال اینکه در اکثر کشورها، دولت بر بخش مسکن نظارت مستقیم دارد و خانه‌های خالی به سهولت قابل شناسایی هستند و در نهایت از مالیات به عنوان اهرم نظارتی و اجرایی سود می‌برند.

یادمان نرود؛ دستیابی به آرمان‌شهر مطلوب قبل از همه مستلزم آن است که ساختمان‌ها شناسنامه فنی داشته باشند و معاملات مسکن رهگیری شوند، طرحی که از چند سال پیش زمزمه‌های اجرای آن شنیده می‌شود هنوز اندرخم یک کوچه است به این دلیل که شهرداری و نظام مهندسی یک‌دل و یک‌جهت نیستند، بنگاه‌های معاملات املاک هم در انتهای این چرخه آتش‌بیار معرکه هستند و هر کدام ساز خود را می‌زنند. در نهایت دود این ندانم‌کاری به چشم کسانی می‌رود که عمری را در آرزوی سرپناهی دویده‌اند و همیشه نگاهشان به دست دولت بود غافل از اینکه سوداگران مسکن دست آنها را از پیش خوانده‌‌اند.

رضا گلین شریف دینی