دریادلان روی صحنه نمایش

از آن روزها تاکنون مردم این اتفاق را فراموش نکرده‌اند و هنرمندان زیادی هم برای ادای احترام به این شهدا دست به خلق آثار هنری زده‌اند. آثاری هنری که در قالب پوسترها، شعرها و قطعات موسیقی، فیلم و تئاتر خلق شده یا در دست تولید است. این روزها هم نمایش «اروند خون» به کارگردانی کورش زارعی روی صحنه رفته تا ادای دینی به این شهدا و رزمندگان حاضر در عملیات کربلای 4 باشد.

به گزارش جام‌جم، این روزها نمایش اروند خون به کارگردانی کورش زارعی و نویسندگی ایوب آقاخانی در فرهنگسرای بهمن روی صحنه رفته است. این گروه نمایشی تصمیم دارد با اجرای نمایش خود در این فرهنگسرا، شعار تئاتر برای همه را تحقق بخشد و هم ادای دینی به شهدای غواص کنند. قاسم زارع، ایوب آقاخانی، وحید آقاپور، سروش طاهری، حسین پورکریمی و وفا طرفه بازیگران این اثر نمایشی هستند که اکنون با استقبال تماشاگران روبه‌روست.

زارعی درباره این نمایش به جام‌جم گفت: روزی که تشییع شهدای غواص در تهران برگزار شد، حس و حال عجیبی داشتم. احساس کردم حال و هوای روزهای جنگ و همدلی‌های آن زمان در بین مردم جاری است. این اتفاقات قلب همه ما را به درد آورد و احساسات همه جریحه‌دار شد. هنرمندان هم به نوبه خود نسبت به این اتفاق واکنش نشان دادند، یکی ترانه نوشت، دیگری یک قطعه موسیقی اجرا کرد. تئاتر خیابانی اجرا شد و هر کس به نوعی به این واقعه ادای دین کرد.

او ادامه داد: من هم دوست داشتم برای این شهدا کاری انجام دهم، روزی هم که پیکر دو نفر از این شهدا را در حوزه هنری به‌خاک سپردیم، این حس در من جدی شد که بخواهم در حد توانم کاری را برای این شهدا روی صحنه ببرم و به آنها ادای دین کنم.

این کارگردان اظهار کرد: واقعا باید با خودمان فکر کنیم اگر این جوان‌ها نبودند و از همه چیزشان نمی گذشتند اکنون ما چه سرنوشتی داشتیم؟ قطعا سرنوشت ما هم مشابه عراق، لبنان، سوریه و افغانستان می‌شد، مشابه همه کشورهایی که اکنون در ناامنی به سر می برند. اما ما همین که از سمت گروه تکفیری داعش تهدید شدیم نیروهای امنیتی‌مان همه جا ایستاده‌اند و شرایط را کنترل می‌کنند. همه تلاش‌ها برای آرامش مردم است و این آرامش میراث آنهاست. آنها که از خون و جوانی خود گذشتند تا ما در آرامش و امنیت باشیم.

مستندی شاعرانه

زارعی ادامه داد: در این نمایش فقط به شهدای غواص نپرداخته ایم و سراغ عملیات کربلای4 هم رفته ایم. برای این کار پژوهش‌های زیادی انجام شده است و آقای آقاخانی با این که زمان محدودی داشتند با دقت کامل متن نمایش را نوشتند و با فشار زیادی که روی دوشمان بود خواستیم کارهای پژوهشی را اصولی پیش ببریم.

او افزود: حال این نمایش اثری است که هر چند همه اتفاقاتش براساس مستند پیش می‌رود، اما بیانی شاعرانه دارد و واقعیت‌های جنگ، زندگی رزمندگان و دغدغه‌هایشان را به‌خوبی نشان می‌دهد. آنها که رفتند از همه چیزشان گذشتند، آنها زن و بچه و پدر و مادر داشتند، عشق داشتند اما دنیا را پشت سرشان جا گذاشتند، از خواسته‌های خودشان گذشتند و کار بزرگی را رقم زدند. امیدوارم نسل آینده قدر آنها را بداند؛ آنها را که دلاورانه و شرافتمندانه از خود گذشتند.

کارگردان نمایش «مثل ماه برای آسمان» ادامه داد: اگر تاریخ را نگاه کنیم می بینیم در هر جنگی که داشته ایم بخشی از خاک ایران را از دست داده ایم، در جنگ تحمیلی این اولین بار بود که هشت سال جنگیدیم اما یک وجب از خاکمان را به دشمن ندادیم.

اتفاقاتی با قابلیت ارائه جهانی

او درباره کم کاری‌هایی که در پرداختن به موضوع جنگ تحمیلی در سینما و تئاتر داشته‌ایم، گفت: جنگ جهانی دوم چهار سال بود اما کشورهای بلوک شرق هنوز هم در این باره فیلم می‌سازند و کار می‌کنند. بیش از 20 سال از جنگ ما گذشته و اتفاقاتی در آن رخ داده که قابلیت جهانی‌شدن دارد. باید کارهای زیادی درباره‌اش انجام دهیم و از زوایای تازه‌ای به آن نگاه کنیم. چون جنگ ما یک جنگ معمولی نبود، با همه جنگ‌ها فرق داشت زیرا با باورها و نگاه‌هایی که داشتیم جلو رفتیم و پیروز شدیم.

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که درباره عملیات کربلای 4 با آن روبه‌رو هستیم این است که رزمندگان کشورمان یک عملیات لو رفته را ادامه داده و آن را به پایان برده‌اند. زارعی درباره این موضوع هم توضیحاتی ارائه کرد و گفت: عملیات کربلای 4 لو رفت و ما به ظاهر شکست خوردیم؛ اما رزمندگان ما به تاسی از واقعه عاشورا مسیری را که رفته بودند تا آخر ادامه دادند. مگر امام حسین(ع) در تاریکی خطاب به همراهانش نگفت هر کس دوست دارد برود. عده‌ای رفتند و فقط 72 نفر ماندند. آنها نمی‌دانستند فردا باید مقابل لشکر 30 هزار نفری ابن سعد بایستند و کشته شوند؟ می‌دانستند اما ایستادند و شهید شدند و واقعه‌ای را رقم زدند که پیروزی بزرگی بود و اسلام و شیعه را حفظ کرد. رزمندگان ما هم می‌دانستند با چه شرایطی روبه‌رو هستند، اما مسیر رفته را تا پایان ادامه دادند. او افزود: این عملیات 12 هزار شهید، مفقود، اسیر و جانباز داشته است و این اتفاق یعنی برای راحتی امروزمان خون‌های زیادی داده‌ایم. باید قدر این راحتی را بدانیم، تمام قد به احترام شهدا بایستیم آنها را در یاد و خاطره داشته باشم.

این هنرمند در پایان سخنانش تاکید کرد: کار هنرمند این است وقایع زمانه خودش را عیان کند. امیدوارم بتوانیم در این نمایش بخشی از این وقایع را نشان دهیم.

اتفاقی فراتر از معادلات جنگ

ایوب آقاخانی، نمایشنامه‌نویس، بازیگر و کارگردان تئاتر: طی دو سال و نیم سه گانه‌ای را براساس مستندات جنگ ساختم. سه‌گانه احمد کشوری، مصطفی چمران و شهدای کربلای ۴ که در هر سه اجرا موفق شدم دیگرگونه به آنها نگاه کنم. درباره «اروند خون» می‌توانم بگویم روح بلند این شهدا مرا به وسط این ماجرا هل دادند، مخصوصا تصویر دست بسته آنها، با یادآوری عناصر دردمند که از معادلات جنگ بالا‌تر بود. این بی‌قانونی در بازی جنگ، واقعه را به توحش نزدیک کرده است. قرار نیست در نمایش صرفا آه و اشک باشد. باید خروجی آن مخاطبان را به رشد اطلاعاتی و گسترش قضاوت حسی و منظری زیبایی‌شناسانه سوق دهد. برای همین از زاویه‌ای متفاوت به آن نگریستم، اصلی‌ترین زاویه شجاعت این شهداست. همه آنها عاشقانه بدون نگاه کردن به پشت سرشان به جلو رفتند. آنها پا بر زمین و نگاه به آسمان دارند. ما در مورد آنها حرف نمی‌زنیم، به مخاطب و قوه استدلال آنها احترام می‌گذاریم، بنابراین فرآیند منطقی را در نمایشنامه ایجاد کردم.

زینب مرتضایی‌فرد