چوب الف بر سر شکارچیان

به نظر می‌رسد، این اتفاق به این دلیل رقم می‌خورد که افراد ناآگاه نیز امکان تهیه سلاح دارند، افرادی که کمتر اطلاعی از طبیعت و حیات‌وحش ندارند. به همین خاطر مرگ محیط‌زیست سرعت بیشتری به خود گرفته است. با این حال، سازمان حفاظت محیط‌زیست تصمیم گرفته با همکاری فدراسیون تیراندازی اقدام به آموزش شکارچیان کند تا آنها اطلاعات بیشتری نسبت به اهمیت حفظ محیط‌زیست به دست بیاورند. دراین میان برخی کارشناسان معتقدند، افرادی که خود را شکارچی می‌دانند دست‌کم از قواعد و قوانینی پیروی می‌کنند اما محیط‌زیست و حیات‌وحش کشور بیشترین آسیب را از شکارچیان غیر مجاز می‌بیند افرادی که از روی ناآگاهی کمر به تخریب و مرگ محیط‌زیست بسته‌اند.

تفاهم‌نامه‌ای برای آموزش

هنوز نهایی نشده، اما قرار است تا چند روز دیگر سازمان حفاظت محیط‌زیست با فدراسیون تیراندازی تفاهم نامه‌ای منعقد کندکه براساس آن، شکارچیان برای گرفتن پروانه شکار ناچار به حضور در کلاس‌های آموزشی شوند.

ﻋﻠﯽ ﺗﯿﻤﻮری، ﻣﺪﯾﺮﮐﻞ دﻓﺘﺮ ﺻﯿﺪ و ﺷﮑﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎظﺖ محیط‌زیست دراین باره به جام‌جم می‌گوید:تفاهم نامه هنوز منعقد نشده، اما آنچه هدف ماست، این است که بتوانیم در سراسر کشور علاقه‌مندان شکار و صاحبان اسلحه‌های شکاری را‌ وادار کنیم قبل از تهیه دفترچه شکار، آگاهی لازم و ابتدایی از حیات‌وحش کشور به دست بیاورند. در این دوره‌های آموزشی، افراد با حقوق محیط‌زیست در ایران، امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های مربوط به حیات‌وحش و محیط‌زیست آشنا می‌شوند. به این ترتیب، شکارچیان متوجه خواهند شد‌ کدام گونه جانوری‌ در خطر انقراض قرار دارد یا آنها مجازند چه گونه‌هایی را شکار کنند‌. علاوه براین، افراد با حضور در این کلاس‌های آموزشی از وضع زیستگاه‌ها و مناطق چهارگانه محیط‌زیست نیز باخبر خواهند شد. ﺗﯿﻤﻮری یادآور می‌شود: براساس این تفاهم‌نامه ‌با استفاده از امکانات فدراسیون تیراندازی در استان‌های مختلف کشور و کمک گرفتن از سازمان‌های مردم نهاد و پتانسیل‌های دانشکده محیط‌زیست، دوره‌های آموزشی مناسبی برای شکارچیان برگزار می‌شود.‌

شکار با اجازه محیط‌زیست

به این ترتیب، سازمان حفاظت محیط‌زیست تدبیری اندیشیده که فقط شکارچیانی که در این دوره آموزشی شرکت کنند، دفترچه شکار بگیرند. باید یادآور شد، شکارچیان با گرفتن دفترچه شکار اجازه شکار را ندارند، زیرا فقط زمانی که سازمان حفاظت محیط‌زیست مجوز شکار صادر کند،‌ افراد می‌توانند دست به شکار بزنند.‌ ﻣﺪﯾﺮﮐﻞ دﻓﺘﺮ ﺻﯿﺪ و ﺷﮑﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎظﺖ محیط‌زیست عنوان می‌کند: افراد با دفترچه شکار فقط می‌توانند سهمیه فشنگ تهیه کنند و برای شکار باید از سازمان مجوز بگیرند‌.‌

آموزش، چاره‌ کار

کارشناسان محیط‌زیست معتقدند، با استفاده از آموزش می‌توان آمار شکار مجاز و غیر‌مجاز را کاهش داد، زیرا تا زمانی که افراد بدرستی از اهمیت و نقش گونه‌های جانوری آگاه نشوند، حمایت از آنها را در اولویت برنامه‌های خود قرار نمی‌دهند.

برای نمونه باید برای افراد مشخص شود که گونه‌ای مانند پلنگ یا یوزپلنگ چقدر در حفظ اکوسیستم مفید است و اکنون با حذف این گونه‌ها که در راس هرم جانوری قرار دارند، جمعیت گونه‌هایی مانند کل و بز در زیستگاه‌ها کاهش پیدا کرده‌اند زیرا گونه‌هایی مانند پلنگ یا گرگ با شکار گونه‌های ضعیف سبب می‌شوند گونه‌های قوی باقی بمانند، اما حذف گوشتخوارانی نظیر پلنگ در زیستگاه‌ها سبب شده بیماری‌هایی مانند طاعون نشخوارکنندگان کوچک این روزها در بیشتر زیستگاه‌ها منجر به مرگ تعداد زیادی از گونه‌های جانوری شود. هوشنگ ضیایی،کارشناس حیات‌وحش و استاد دانشگاه نیز دراین باره به جام‌جم می‌گوید: برای بهبود شرایط، باید قبل از صدور مجوز یا پروانه شکار از افرادی که قصد شکار دارند، آزمون گرفته شود تا مشخص شود آنها چقدر از قوانین صید و شکار یا از شرایط گونه‌های جانوری اطلاع دارند، زیرا خیلی از آنهایی که سلاح به دست گرفته‌اند، اطلاعات لازم را ندارند. آنها براحتی اسلحه تهیه کرده‌اند، اما نحوه کار با آن را بلد نیستند. افزون براین، باید یادآور شد ناآگاهی از نحوه کار با سلاح شکاری و در دسترس بودن آن، سبب آسیب دیدن مستقیم انسان‌ها نیز می‌شود، چون بار‌ها در صفحه حوادث روزنامه‌ها داستان تلخ مرگ افراد به شکل تصادفی یا قتل آنها با استفاده از سلاح شکاری روایت شده. دلیل بیشتر این حوادث نیز ناآگاهی، تصمیم عجولانه و در دسترس بودن سلاح شکاری است.

جوامع محلی دیده شوند

به نظر برخی کارشناسان، در این میان، برای کاهش آسیب به حیات‌وحش و کاستن از حضور شکارچیان غیرمجاز در زیستگاه‌ها و مناطق حفاظت شده کشور باید از توانایی جوامع محلی بیشترین بهره را برد، زیرا در شرایطی که یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست از کمبود نیرو رنج می‌برد و قوانین دراین حوزه بدرستی اجرا نمی‌شوند، آموزش و استفاده از نیروی جوامع محلی می‌تواند بسیاری از نقاط ضعف را پوشش دهد.

ضیایی دراین باره می‌گوید: برای حفظ حیات‌وحش باید مشارکت جوامع بومی را جلب کرد، به این شکل که آنها در منافعی که از طریق حفظ حیات‌وحش به دست می‌آید سهیم شوند،‌ زیرا تازمانی که آنها احساس منفعت نکنند برای حفظ حیات‌وحش تلاش نخواهند کرد. به همین خاطر، باید آنها را در درآمدی که از طریق فروش پروانه‌های شکار به دست می‌آید سهیم کرد، چون به این شکل آنها مانند محیط‌بانان عمل خواهند کرد و نخواهند گذاشت شکارچیان غیر‌مجاز دست به شکار بزنند. ‌ علاوه‌بر این، گروهی دیگر از کارشناسان معتقدند، قانونگذاران باید قوانین بازدارنده‌تری تصویب کنند و دستگاه قضا نیز بهتر است برای قانون‌شکنان دراین عرصه احکام مناسب‌تری صادر کند.‌ این در‌حالی است که باید از مسئولان خواست آموزش حفظ محیط‌زیست و حیات‌وحش را به شکارچیان یا گروه‌های خاصی از جامعه محدود نکنند، زیرا با توجه به این که‌ در کتاب‌های درسی کودکان و نوجوانان کمتر به محیط‌زیست پرداخته می‌شود، باید از هر فرصتی برای بالابردن آگاهی زیست‌محیطی شهروندان بهره برد.‌

مهدی آیینی‌‌