سریالی مقبول در میان آثار پلیسی

به روایت روشن‌تر، در «گشت ویژه» یک گروه پلیسی در شکل و شمایلی که از قهرمان‌های کلاسیک در آثار پلیسی به یاد داریم، تصویر شده‌اند؛ مردانی وظیفه‌شناس، سختکوش، قدرتمند و پیروز با چهره‌‌ و ظاهر تاثیرگذار. شیوه برخورد و عملکرد این پلیس‌ها کاملا منطبق با واقعیت نیست و برای افزایش بار دراماتیک اثر، تا حدی در شیوه حضور و عملکرد آنها تغییراتی ایجاد شده و در نهایت برای روایت قصه‌ها، تا اندازه‌ای هم از مولفه‌های ژانر معمایی بهره گرفته شده و هم به مولفه‌های ژانر اکشن توجه شده است.

این ویژگی‌ها در سریال «گشت ویژه» در برخی موارد نقاط قوت سریال را رقم زده و بر جذابیتش افزوده‌ و در مواردی زمینه را برای بروز ضعف‌ها فراهم کرده و در کنار برخی سهل‌انگاری‌ها و اشتباهات محتوایی و اجرایی، بر درجه کیفی سریال اثر گذاشته است، اما درمجموع، «گشت ویژه» با چاشنی طنز و درام، در روند ساخت سریال‌های پلیسی جزو آثار قابل ‌تامل و تحلیل قرار می‌گیرد و منتقدان نیز درباره‌اش اظهارنظر کرده‌اند.

دود از کنده بلند می‌شود

جبار آذین، منتقد و مدرس: آثار پلیسی چه تولید داخل کشور باشند چه از نمونه‌های دوبله شده، در هر صورت مورد توجه مخاطبان تلویزیون قرار می‌گیرند و همین استقبال مخاطبان، زمینه را برای فعال شدن گروه‌های فیلمسازی و حتی مشارکت نهادهایی مانند نیروی انتظامی فراهم کرده و به تولید مجموعه‌های پلیسی در تلویزیون رونق داده است.

تجربه‌ به دست آمده از تولید آثار پلیسی نشان می‌دهد، مضامینی که در آثار مطرح می‌شود برای تمام اعضای یک خانواده می‌تواند جذاب باشد و با رعایت استانداردهای یک اثر هنری، جذب مخاطب کار سختی نیست و براحتی زمینه برای انتقال پیام‌ها فراهم می‌شود.

سریال «گشت ویژه» تا حدی از این ویژگی‌ها برخوردار است و نویسنده، کارگردان و بازیگران اصلی سریال تلاش کرده‌اند مجموعه‌ای جذاب ارائه کنند، اما بی‌تجربگی و خامی گروه تولید باعث شده مقولات اجتماعی و خانوادگی به اندازه کافی مورد تاکید قرار نگیرد و برخی معضلات ساده و سطحی طرح شود. همچنین نمایش یک گروه پلیس سه‌نفره، از یک زاویه نشان‌دهنده تمرکز موضوعی مجموعه بود و از پراکندگی موضوعات، لوکیشن‌ها و شخصیت‌ها جلوگیری می‌کرد و از طرف دیگر از معرفی دامنه گسترده فعالیت‌های پلیس و تخصص‌های مختلف آن باز مانده بود.

نگاه تند و گذرا به مقولات اجتماعی بعلاوه تجربه‌گرایی کارگردان در ساخت صحنه‌های حادثه‌ای و برخورد آزمایشی با تکنیک‌های تصویربرداری و تدوین باعث شده بود این سریال از استانداردهای کامل یک محصول موفق تلویزیونی برخوردار نشود و از حد متوسط سریال‌های تلویزیونی فراتر نرود، اما با همه اینها به عنوان یک سریال پلیسی در مجموع آثار پلیسی تلویزیون حرف‌هایی برای گفتن داشت و توانست این حرف‌ها را بدون لکنت در میان بگذارد. به اعتقاد من، سریال «گشت ویژه» به عنوان نخستین سریال پلیسی یک کارگردان جوان امتیاز قبولی می‌گیرد، اما با توجه به محبوبیت ذاتی آثار پلیسی اگر یک گروه‌ مجرب با پیشینه‌ای پربارتر این سریال را تولید می‌کرد، حتما نتایج بهتری را شاهد بودیم.

این 3 نفر

مازیار معاونی، منتقد: پخش تیزرهای سریال «گشت ویژه» از یک اثر متفاوت خبر می‌داد؛ سریالی که در آن یک گروه سه نفره قهرمان است نه یک نفر. در سریال‌های پلیسی مانند کارآگاه دِرِک، پوآرو، شرلوک هلمز و حتی کارهای خودی مانند سرنخ، همیشه یک قهرمان اصلی وجود داشته و درنهایت یک دستیار در کنار قهرمان اصلی بوده است، اما در سریال «گشت ویژه» سه قهرمان هم‌عرض را داریم که با وجود تفاوت درجه یکی از آنها با دو نفر دیگر همگی در کنار هم و در یک راستا قرار می‌گیرند. این شیوه قبلا در هیچ سریالی تجربه نشده و من حتی یک نمونه خارجی هم برای آن به یاد ندارم. کاش این شیوه متفاوت، از پرداختی متفاوت نیز برخوردار بود و برای هر کدام از این شخصیت‌ها ویژگی‌ مشخصی تعریف می‌شد. تا اندازه‌ای شخصیتی که حمید گودرزی بازی می‌کرد کمی جدی‌تر بود و شاهد احمدلو شوخ‌تر ولی درنهایت هر سه نفر ویژگی‌های حرفه‌ای و شخصیتی یکسانی دارند. نکته مثبت این است که آنها چهره‌هایی جذاب و مرتب، لباس‌های مرتب و پرابهت، گوشی‌ها و امکاناتی دارند که سطح و تراز این پلیس را بالاتر از آنچه تا به حال دیده‌ایم، نشان می‌دهد. در انتخاب بازیگران سهل‌انگاری نشده و هر کدام از سه بازیگر اصلی ویژگی‌هایی دارند؛ حمید گودرزی هرگاه در فیلم یا سریالی بازی کرده درصدی از مخاطبان را به خودش جلب کرده و مخاطب از او و بازی‌هایش خاطره‌های خوب دارد. شاهد احمدلو به عنوان کسی که بازیگری را از کودکی آغاز کرده، چهره‌ای آشناست و پدرام شریفی از بازیگرانی است که وقتی فیلم‌های بادیگارد و سیانور اکران بشود حتما از او بیشتر خواهیم شنید.در مجموع سریال قالبی جذاب دارد و با استفاده از فرم‌های موجود برای قهرمان‌سازی توانسته بود در گام اول مخاطب را به خود جلب کند و می‌توانست به اثری شاخص و ماندگار بدل شود، به شرط آن‌که گره‌افکنی‌ها و گره‌گشایی‌های درستی ‌داشت و معماها زود و ساده‌انگارانه باز نمی‌شد. مساله اصلی این سریال در بخش‌های معمایی و اکشن آن است؛ مخاطبی که 19 سال پیش در سریال سرنخ با چنان گره‌افکنی‌های فوق‌العاده‌ای مواجه شده، قصه‌ها و گره‌های «گشت ویژه» را نمی‌پذیرد. در بخش‌های اکشن هم نتوانسته بخوبی سریال‌های قبلی از جمله «خواب و بیدار» ظاهر شود.

پلیس از زاویه هنری

سرهنگ هدایت‌الله سجادی، مشاور انتظامی و بازیگر: نکته‌ای که درباره سریال «گشت ویژه» بارها شنیده‌ام، این است که آیا چنین پلیس‌هایی در کشورمان داریم و این سریال چقدر به واقعیت نزدیک بود. جواب دقیق این است که چنین پلیس‌هایی با این ویژگی‌ها داریم، اما اهمیت درام سبب شده تغییراتی در عملکرد آنها ایجاد شود.در واقعیت وظایف و عملکرد پلیس‌ تفکیک شده است؛ پلیس پیشگیری از وقوع جرایم جلوگیری می‌کند و گشت ویژه با همه تجهیزات و امکاناتی که در سریال «گشت ویژه» دیده‌اید در شهر تهران گشت می‌زند و موارد مشکوک را بررسی می‌کند، با این تفاوت که آنها بعد از برخورد با هر نوع تخلف، مجرمان را به کلانتری‌ها و سایر بخش‌های مرتبط هدایت می‌کنند تا پرونده با کمک نیروهای متخصص در حوزه‌های مختلف بررسی شود. گشت ویژه به انواع تخلف‌ها از مواد مخدر تا سرقت ورود می‌کند، اما بررسی پرونده‌ها برعهده افراد متخصص است.

در سریال «گشت ویژه» اجازه داده‌ایم این پلیس‌ها به سایر بخش‌ها نیز ورود کنند و گوشه‌های کمتر دیده شده از عملکرد و توانمندی‌های نیروی انتظامی را به نمایش بگذارند. همچنین موارد مربوط به شیوه عملکرد پلیس و جنبه‌های فنی آن نیز در این سریال رعایت شده است؛ مثلا امکانات و تجهیزات پلیس‌ها، نحوه عملکرد آنها و همه موارد در روند ساخت سریال با دقت بررسی شده و اگر به عنوان نمونه پلیس در بخشی از این سریال بدون دستکش به برخی اشیای صحنه دست می‌زند یا هر اقدامی انجام می‌دهد براساس ضوابط و واقعیت موجود است.درنهایت نمی‌توان این واقعیت را ندیده گرفت که «گشت ویژه» یک اثر هنری است و مثل هر اثر هنری دیگری با سلیقه مخاطبانش سر و کار دارد. این سریال حتما بین مخاطبان و حتی اعضای خانواده بزرگ نیروی انتظامی، طرفداران و منتقدانی دارد، اما آنچه در روند تولید آن صورت گرفته تلاش و کوشش برای ساخت یک سریال جذاب و دیدنی بوده است.

آذر مهاجر