چرا ترور سفیر روسیه مهم بود؟! / شلیکی که می توانست جنگ جهانی به راه بی اندازد

مرور تحولات تاریخ روابط بین الملل نشان می دهد که اهمیت ترور سفیر روسیه در ترکیه چیزی کم از ترور ولیعهد اتریش به دست یک جوان مسلمان نداشت. اتفاقی که آغاز گر جنگی ویرانگر به عنوان جنگ جهانی اول بود که مبنایی برای شکل گیری نظم جدید جهانی قرار گرفت.

بهانهٔ شروع جنگ اول جهانی این بود که آرشیدوک فرانتس فردیناند ولیعهد امپراتوری اتریش - مجارستان به دست یک جوان ناسیونالیست صرب به نام پرنزیب در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ در سارایوو بوسنی به قتل رسید.

اتریش ادعا کرد صربستان در این کار دخالت داشته و تقاضا کرد تحقیقاتی با شرکت نمایندگان اتریش صورت پذیرد که دولت صربستان تحقیقات را قبول کرد و با حضور نمایندگان خارجی مخالفت کرد. دولت اتریش به صربستان اعلان جنگ داد و روسیه بسیج عمومی اعلام کرد و آلمان هم به حمایت از اتریش به روسیه و فرانسه اعلان جنگ داد. قوای آلمان به بلژیک حمله کرد و این اقدام یعنی حمله به یک کشور بی‌طرف موجب دخالت انگلیس در جنگ شد.

اما در تحولات اخیر ترور سفیر روسیه در ترکیه به عنوان عضوی از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که ماهیت ایجادش مقابله با تهدیدات روسیه بوده می توانست در صورت بالا گرفتن بحران شروعی بر یک جنگ بزرگ قرن باشد.

ناگفته پیداست که روسیه همچنان به عنوان یکی از قطب های اصلی در مقابل دنیای غرب رویکرد های منطقه ای و بین المللی خود را دنبال می کند که بعضا مغایر با اهداف آمریکا و اتحادیه اروپا است.

جوان 22 ساله ترک که از قضا افسر پلیس ترکیه نیز بود شامگاه دوشنبه درحالی خشاب کلت کمری خود را در سینه و قلب سفیر روسیه خالی کرد که شاید در صدد بود از خود یک قهرمان بسازد در حالی که می توانست شروع کننده جنگی لقب بگیرد که بنیان ده ها هزار نفر را بر اندازد ، میرت التنیاتس البته اگر تاریخ را مطالعه کرده بود به این نقل قول همتای بوسنیایی خود یعنی پرنزیب هم توجه می کرد که بعد از چند سال زندان گفته بود اگر می دانست اقدامش باعث جنگی جهانی و کشتار صدها هزار نفر خواهد شد هیچگاه دست به این اقدام نمی زد.

دولت اردوغان در بحبوحه جنگ سوریه یک بار دیگر در استانه ورود به بحران نظامی با روسیه قرار گرفت، زمانی که نیروهای این کشور یک جنگنده روس را در آسمان هدف قرار دادند،در آن ماجرا هم مقامات ناتو به روس ها هشدار دادند که اقدام نظامی شان علیه ترکیه واکنش ناتو را به دنبال دارد اما اردوغان توانست با یک عذرخواهی آن قائله را خاتمه دهد.

این بار اما وزیر خارجه ترکیه در حالی که عازم فرودگاه آتاتورک بود تا روانه دیدار با همتای روسش در مسکو شود خبر هدف قرار گرفتن سفیر روسیه در آنکارا را شنید و مقصدش را به سمت گالری محل حادثه تغییر داد .

اردوغان هم با پوتین تماس گرفت تا بتواند بحران را مدیریت کند، مقامات دو کشور برای تشکیل کمیته تحقیق توافق کردند و هر دو اقدام جوان ترک را با هدف شلیک بر قلب روابط روسیه و ترکیه عنوان کردند.

روابطی که فراز و نشیب فراوان داشته و حالا در بحران سوریه سمت و سوی مبهمی دارد.

باید دید ترکیه ای که خود درگیر اقدامات تروریستی هرچند وقت یک بار شده بعد از کودتایی که اردوغان از آن سر سالم به در برد سیاست های منطقه ای خود را که تا کنون بر حمایت از گروه های تکفیری قرار داده روند خود را اصلاح خواهد کرد یا شاید بعد از هدف قرار گرفتن جنگنده روسیه و سفیر این کشور ، یک اتفاق ثالث ترکیه را وارد باتلاقی کند که خروج از آن برای اردوغان ملال انگیز باشد.

اسماعیل سلطنت پور