کمتر از 3 دقیقه تا پایان جهان...

حالا حکایت بولتنِ دانشمندان اتمی هم همین است. آنها هشدار می‌دهند بزودی سیاره ما و دنیای ما به شرایط غیرقابل کنترل نهایی خواهد رسید. به عبارتی هشدارهای سیاره زمین را نادیده گرفته و تغییراتش را جدی نگرفته‌ایم و حالا دیگر چیزی به قرار گرفتن در سراشیبی سقوط بی‌بازگشت باقی نمانده است.

سال 1324/ 1945 بود که دانشمندان طرح منهتن (طرحی که به ساخت بمب اتمی منجر شد) با انفجار دو بمب در هیروشیما و ناکازاکی شوکه شده و هشدار دادند تهدیدات اتمی دو ابرقدرت جهانی می‌تواند دنیا را با خطر نابودی روبه‌رو کند. آنها هشدارشان را نوشتند و روزنامه‌ای منتشر کردند و به قصد روشن کردن اذهان سیاستگذاران و مردم هشدارهای علمی‌شان را درباره خطر انفجارهای اتمی برای همه اعلام کردند.

دو سال بعد در 1326/ 1947 با نشر بولتن، نماد ساعت را هم به عنوان نمادی اثرگذار معرفی کردند. آنها پایان عصر انسان و قرارگیری در سراشیبی سقوط را به لحظه نیمه‌شب تعبیر کردند و عقربه‌های ساعت را به گونه‌ای تنظیم کردند که نشان می‌داد چند دقیقه تا فرارسیدن این لحظه شوم وقت داریم. سال 1326/1947 فقط هفت دقیقه وقت بود! نتیجه‌ای که بی‌شک مهم‌ترین دلیلش خطر رویا‌رویی با جنگ‌های اتمی فراگیر بود. در سال‌های بعد این فاصله زمانی نمادین دستخوش تغییر شد، گاه کمتر و گاه بیشتر از این هفت دقیقه. دلیل هم تنوع یافت، جنگ‌های اتمی، سدسازی‌ها، برخوردهای سیارک‌ها و اکنون گرمایش جهانی و بخصوص نادیده گرفتن این مفهوم از سوی سیاستگذاران مهمی مانند دونالد ترامپ باعث شده بیش از هر زمان دیگری به نیمه‌شب نمادین پایان جهان نزدیک باشیم. پایانی که با گرمایش جهانی، بالا آمدن آب دریاها، مهاجرت‌ها و انقراض پی‌درپی گونه‌های جانوری و گیاهی، تغییر الگوهای اقلیمی و... همراه خواهد بود. اکنون در آغاز سال 2017 میلادی، این ساعت نمادین فقط دو و نیم دقیقه تا پایان روز خوش را نشان‌مان می‌دهد؛ پایانی که مشخصا به علت شدت تغییرات اقلیمی در حال رخ دادن است.

آینده‌نگری‌های دانشمندان، سیاستگذاران، فعالان محیط زیست، فناوران، جامعه‌شناسان و... شرایط ناگواری را برای آینده زمین نشان می‌دهد، اما تجربه نشان داده است این شرایط را می‌توان تغییر داد و به روزهای خوش برگرداند. بهبود این وضع سخت است، ولی شاید ممکن باشد پیش از آن که به ساعت 24 و پایان روز نمادینی برسیم که دیگر نتوانیم از نابودی محتوم‌مان گریزی پیدا کنیم.

دکتر محمدرضا نوروزی

میکروبیولوژیست و مروج علم