تفاوت در معیارها، رمز جاودانگی انقلاب

بررسی ویژگی‌های بارز جنبش نردمی بهمن ماه، وجوه تمایز آن را با سایر انقلاب‌های بزرگ جهان نظیر انقلاب‌های فرانسه و روسیه به خوبی نشان می‌دهد. جایگاه انقلاب مردم فرانسه در سال 1789 و روس‌ها در سال 1917 و نقش آن در جابجایی قدرت در کشورهای مذکور به قابل انکار نیست؛ لیکن از نظر گستردگی دامنه مبارزات و حضور توده‌های مردم و نیز تئوریهای انقلابی در آن، هرگز با انقلاب اسلامی و نقش‌آفرینی آحاد مردم در پیروزی شکوفایی قابل مقایسه نخواهد بود.

مهمترین و بارزترین شاخصه انقلاب 1979 ملت ایران بدون تردید ماهیت اسلامی آن است. مردم ایران متاثر از فرهنگ ظلم ستیز عاشورا و اندیشه‌های عدالتخواهانه باستانی خود، مبارزات دامنه‌دار علیه فساد گسترده دستگاه پهلوی را به همراه داشت.

آنچه که بیش از هرچیز مسیر انقلاب اسلامی را با دیگر تحولات جدا می‌سازد، آرمان‌گرایی_ جهان‌شمولی و مردمی بودن این حرکت بزرگ است. حال اینکه انقلاب‌های دیگر (روسیه، فرانسه و ...) دارای گرایش‌های مادیگرایانه، صرفا در پی توزیع قدرت‌ مادی در جامعه بوده‌اند.

از طرفی در عرصه مبارزاتی دولت‌های فرانسه و روسیه از نظر اقتصادی در مرحله ورشکستگی کامل قرار داشتند و به دلیل شکست در جنگ‌های پیاپی از وضعیتی متزلزل بسر می‌بردند بنابراین گروه‌های مخالف دولت وقت از قدرت مانور بهتر و بیشتری برخوردار بوده‌ند.

در مقابل نظام سلطنتی ایران در دهه 70 میلادی از نظر ذخایر ارزی و مالی در مطلوب‌ترین شرایط حکومت پهلوی قرار داشت. افزون بر این، دولت وقت ایالات متحده و شرکای غربی‌اش با تمام توان خود از رژیم شاه حمایت می‌کردند. از این رو می‌توان نتیجه گرفت کار برای تحقق پیروزی انقلاب اسلامی بسیار دشوار بوده است.

در این میان وجود یک رهبر کاریزماتیک در مقام شامخ امام خمینی (ره) و عدم وابستگی ایشان به قدرت‌های شرق مسیر را برای یک معماری باشکوه فراهم ساخت.

اگر تا به امروز انقلاب بهمن‌ماه تحت نفوذ هیچ‌یک از قدرت از قدرت‌ها مصادره نشده از مهمترین علل آن عدم گرایش رهبران و مردم این جنبش به هیچ یک از نحله‌های زمان خویش است. رخدادی که در انقلاب‌های اخیر کشورهای عربی مثل تونس، لیبی، مصر و ... به وضوح قابل درک است.

جدا از اینکه امروز در کشور ما مسایل و ناملایمات اجتماعی و سیاسی که کم و بیش برآن واقف هستیم موجبات آزردگی بخشی از مردم را فراهم می‌آورد، مرزهای جمهوری اسلامی ایران و حاکمیت آن در حال حاضر به عنوان امن‌ترین و پایدارترین حوزه آبی_ خاکی و هوایی در منطقه و حتی فرامنطقه است.

امروز تحلیلگران غربی در پیچیدگی‌های فلسفی این انقلاب اذعان دارند نظریه‌پردازانی که در روزهای اول آینده این نظام را یک جامعه لیبرال_ دموکراسی متصور بودند.

حال اینکه اکنون با استقرار یک نظام مردم‌سالار دینی مواجه هستند و این پندار غربی‌ها را دچار استحاله کرده است که این خود از دیگر جنبه‌های رموز ماندگاری یک انقلاب است.

محمدرضا شجاعیان