پذیرش نقش «اسد» در آینده سوریه

تازه‎ترین خبرها

1- روزنامه تایمز امروز نوشت: غرب دیگر مخالف ماندن بشار اسد نیست، و با حضور اسد در انتخابات آبنده سوریه موافق است. به گزارش تایمز دیپلمات‌های غربی و سعودی در نشست سه شنبه هفته گذشته در ریاض، به سران مخالفان سوری اعلام کردند که راهی جز پذیرش حضور اسد در دمشق ندارند.

2- خبرگزاری آسوشیتدپرس هم به نقل از یک دیپلمات سعودی - که نامش فاش نشده است – خبر داد: وزیر خارجه عربستان از معارضان سوری خواسته برای رسیدن به قدرت دنبال چاره باشند.

3- قدری جمیل، رئیس معارضان سوری مقیم مسکو از تغییر موضع عربستان در بحران سوریه خبر داد. به گفته جمیل، عربستان در صدد برگزاری دومین نشست مشترک گروه‌های معارض سوری اعم از معارضان مقیم «ریاض»، «مسکو» و «قاهره» است.

4- ژان - ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه در نشست خبری با همتای عراقی خود – که در بغداد برگزار شد - از تغییر موضع پاریس در سوریه پرده برداشت و گفت: اولویت اصلی در سوریه جنگ با داعش است، و هیچ پیش شرطی درباره برکناری بشار اسد از قدرت وجود ندارد.

هفته گذشته امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه هم تصریح کرده بود: جایگزینی برای بشار اسد در سوریه وجود ندارد.

5- پیشتر بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلستان گفته بود: «ما بر لزوم کنار رفتن اسد به عنوان یک پیش شرط اصرار داریم اما در حال حاضر می‌گوییم که او باید در چارچوب مرحله انتقالی برود و او حق دارد که وارد انتخابات دموکراتیک بشود.»

6- «محمد المؤمنی» وزیر مشاور در امور رسانه و سخنگوی دولت اردن روز جمعه اعلام کرد که «روابط ما با برادرانمان در سوریه قابلیت آن را دارد که در منحنی مثبت قرار گیرد».

7- شش ماه پیش مهمت شمشک، معاون نخست‌وزیر ترکیه تاکید کرده بود که آنکارا دیگر نمی‌تواند بر لزوم برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، به‌عنوان پیش‌شرط حل بحران در این کشور پافشاری کند.

8- از ماه‌ها قبل هم مسئولان دیپلماسی خارجی دولت دونالد ترامپ نشانه‎هایی از تغییر اولویت‌های آمریکا در سوریه را نشان داده‎اند. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در هفته‎های آغاز ین فعالیت خود گفته بود که آینده بشار اسد باید «از سوی مردم این کشور تعیین شود.»

نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل هم اوایل فروردین ماه تصریح کرد: «اولویت ما دیگر این نیست که اینجا بنشینیم و بر رفتن اسد تمرکز کنیم.»

رابرت فورد، سفیر پیشین آمریکا در سوریه هم گفته بود: «در حال حاضر، هیچ ائتلاف نظامی قادر به عزل بشار اسد نیست؛ همه، از جمله آمریکا به این درک رسیده‌اند که اسد ماندگار است».

زمینه‎سازی برای نشست ژنو

این روزها طرف‌های مهم منطقه‎ای و بین‌المللی در بحران سوریه در صددند با برگزاری نشست‌ها و مذاکرات مستمر با گروه‌های مختلف معارضان سوریه شرایط را برای برگزاری مذاکرات ژنو فراهم کنند.
در همین چارچوب روز سه شنبه هفته قبل - 31 شهریور – ریاض میزبان گروه معارضان تحت حمایت خود و برخی دیپلمات‎های غربی بود. نشستی که در آن تغییر موضع ریاض در خصوص آینده اسد به اطلاع معارضان تحت حمایت سعودی رسید.

ایران، روسیه و ترکیه مذاکرات کارشناسی نشست آستانه 6 را در تهران برگزار کردند، اما با این حال درباره تعویق نشست آستانه 6 از هفتم و هشتم شهریور به روزهای پایانی شهریور به توافق رسیدند.

استفان دی‌میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه پیش‌بینی کرد، دور جدید مذاکرات ژنو - ژنو8 - در ماه سپتامبر برگزار شود. برخی منابع سوری هم چهارم سپتامبر - ۱۳ شهریور – را زمان برگزاری مذاکرات ژنو 8 اعلام کرده‌اند.

علل تغییر موضع غرب و متحدانش در سوریه

1- یکی از مهمترین دلایل تغییر موضع غرب در سوریه، حملات تروریستی داعش به شهرهای کشورهای غربی به ویژه اروپایی است که در سال 2017 میلادی افزایش چشمگیری داشته و نشان داده است، که برخلاف تبلیغات پیشین غرب، تهدید واقعی در این کشور گروه تکفیری - تروریستی داعش است، نه ارتش و دولت سوریه که نقش محوری در مبارزه با داعش را بر عهده دارند.

در همین چارچوب«کورتیس اسکاپاروتی»، فرمانده نیروهای نظامی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» در اروپا، با اشاره به حملات تروریستی داعش در اروپا تاکید کرد: قاره اروپا به عنوان یکی از اهداف اصلی حملات تروریستی داعش به یکی از خطرناک ترین مناطق جهان تبدیل شده است.

2- تثبیت موقعیت ارتش و نیروهای مردمی در سوریه و تحکیم قدرت دولت مرکزی در مناطق مهم سوریه، همزمان با شکست داعش در عراق نشان داد که جریان معارضه و گروه‎های تروریستی داعش دیگر ظرفیت و ارزش سرمایه‌گذاری ندارند، و غرب دیگر نمی‎تواند با تکیه بر این گروه‎های شکست خورده، سناریوی براندازی نظام سوریه را پیگیری کند و یا تغییرات راهبردی در منطقه را محقق سازد.

3- تثبیت روند مذاکرات آستانه و همگرایی محور روسیه – ایران – ترکیه در روند کاهش تنش در سوریه.

تغییر آشکار نگاه ترکیه به مسائل سوریه و پیوستن این کشور به راهبرد مشترک مسکو – تهران در مذاکرات آستانه، گام مهمی در تحولات سوریه بود که به موازات پیشرفت‎های میدانی ارتش در مقابله با جریان‎های تروریستی، فضای سیاسی بحران سوریه را به شدت تحت تاثیر قرار داد.

ترکیه در روند تحولات یک سال گذشته سوریه به ویژه در جریان حمایت آمریکا و عربستان از اتحادیه دموکراتیک کرد سوریه با این واقعیت مواجه شد که راهبرد مداخله جویانه و تجزیه طلبانه ائتلاف غربی در سوریه تهدیدی واقعی برای کشورهای همسایه به ویژه ترکیه است، و ادامه بحران امنیتی و نفوذ جریان‎های تروریستی در خاک سوریه به صورت مستقیم بر امنیت ترکیه تاثیر گذار است.

در همین چارچوب آنکارا از آبان ماه سال گذشته با از سرگیری روابط با روسیه و تعامل نزدیکتر با جمهوری اسلامی ایران مسیر تغییر سیاست‏‎ها در سوریه را در پیش گرفت. با تغییر موضع ترکیه و آغاز مذاکرات پنجگانه آستانه، برای نخستین بار توافق کاهش تنش در مناطق مهمی از قلمرو تحت حاکمیت دولت و مناطق تحت نفوذ گروه‎های معارض سوری به امضا رسید و شرایط امنیتی در بخش‎های مهمی از مرکز، غرب و جنوب سوریه به ثبات رسید.

جمع بندی

آنچه در تحولات سوریه قابل ملاحظه است، تحمیل تدریجی موضع مقاومت بر جریان معارضه و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی معارضان است. در این فرایند، دولت و ارتش سوریه در سه سال گذشته ابتدا با تثبیت مواضع خود در برابر گروه‌های مختلف تروریستی و معارض و سپس با آغاز عملیات علیه مواضع این گروه‎ها به برتری میدانی محسوسی در نقاط مختلف سوریه دست یافته‎اند.

به عبارت دیگر همه تلاش‎های ائتلاف آمریکایی – سعودی برای سرنگونی نظام سوریه و حذف بشار اسد از بدنه سیاسی این کشور به شکست انجامیده است و جبهه غربی چاره‎ای جز پذیرش نقش اسد در آینده سوریه و کنار آمدن با ملاحظات حامیان اصلی نظام سوریه را ندارد.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین