فراموشی خام‌فروشی

به نظر می‌رسد دوباره آمریکا قصد تحریم ایران را در فروش نفت خام دارد. در این باره چه اقدامی باید انجام دهیم که درآمد کشور از این بخش کاهش نیابد؟

هر کشوری که دارای فرآورده نفتی است و به دنبال مشتری می‌گردد به سمتی می‌رود که بخشی از بازار دنیا را داشته باشد و سراغ مشتری‌های ما هم خواهد رفت. از سوی دیگر باید توجه داشت هر کشوری به دنبال منافع ملی خود است و این یک بحث حرفه‌ای ثابت شده در دنیا محسوب می‌شود. شاید ما ایرانی‌ها در این بحث‌ها جدی نباشیم، ولی بالاخره هر کشوری دنبال منافع خودش است و این که با مشتری‌های ما هم صحبت کرده یک روال عادی است. همه دنیا این کار را انجام می‌دهند ما هم این کار را باید انجام بدهیم. آمریکا علاوه بر منزوی کردن ایران قصد دارد خودش هم به یک صادرکننده نفت تبدیل شود و بهترین مشتریان را مشتریان ایران می‌بیند. ما باید کار جدی برای خودمان انجام بدهیم چون ما یک کشور تک‌محصولی هستیم.

این کار آمریکا چه تاثیری در درآمدهای ارزی ما خواهد داشت؟ آیا مشتریان ایران به آن سمت سوق پیدا خواهند کرد؟

تاثیر که دارد، اما با انجام اقداماتی می‌توان آن را کمرنگ کرد. ما باید با ارائه مشوق‌های بیشتر مشتریان خود را بیفزاییم تا وابسته به چند کشور نباشیم. مشتریان ایران اکنون سنتی هستند، اما این رویه باید تغییر کند. متاسفانه ما فکر می‌کنیم مشتری‌ها همیشه هستند و رقبا هم در خواب به سر می‌برند، اما یکباره متوجه می‌شویم تمام بازار را از دست دادیم. راه‌حل دیگر این است از خام‌فروشی دست برداریم. اگر بخواهیم در درازمدت این مشکل حل شود باید دست از خام‌فروشی برداریم.

خام‌فروشی را تا آنجا که امکان دارد کم کنیم و هزینه خود را از این محل نپردازیم. نفت را به قصد فرآورده استخراج کنیم و بقیه درآمد حاصل از آن را در بخش‌های تولید فرآورده سرمایه‌گذاری کنیم. این کار را بسیاری از کشورهای پیشرفته انجام می‌دهند. نفت می‌تواند به ده‌ها فرآورده تبدیل شود که هم نیاز داخل بر طرف شود و هم در بخش صادرات می‌تواند با قدرت بیشتری کار خود را ادامه دهد، اما تنها از فروش نفت خام نمی‌توانیم موفق شویم و مشتریان را بیفزاییم. نفت خام براحتی تحریم می‌شود، اما فرآورده‌های نفتی این طور نیست.

آیا این امکان وجود دارد ایران هم به سمت تولید فرآورده برود. آیا امکانات و ظرفیتی که در اختیار دارد اجازه چنین کاری را می‌دهد؟

بعد از انقلاب اسلامی بجز دو پالایشگاهی که ساخته شد دیگر کاری در این زمینه صورت نگرفت. پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم که بزرگ‌ترین پالایشگاه تولید فرآورده ایران است تنها بخشی از فاز اول آن به چرخه تولید در می‌آید. اگر این پالایشگاه با ظرفیت کامل فعالیت داشت اکنون در تولید بنزین خودکفا بودیم، اما همچنان واردکننده بنزین هستیم. وقتی نفت خام نفروشیم و به جای آن صادرکننده فرآورده نفتی شویم قطعا به یک کشور قدرتمند تبدیل خواهیم شد.

ظرفیت پتروشیمی کشور چگونه است؟ آیا بخش پتروشیمی دارای ظرفیت لازم برای تولید و صادرات است؟

متاسفانه در کشور ما انگیزه لازم برای تولید مواد پتروشیمی وجود ندارد به این دلیل که سوخت را ارزان می‌گیرند و به متانول تبدیل می‌کنند و به جای تبدیل متانول به محصولات دیگر آن را صادر می‌کنیم. متانول به صدها فرآورده تبدیل می‌شود و یک مواد اولیه محسوب می‌شود. تولیدکنندگان ما این مواد را تنی 400 دلار می‌فروشند در صورتی که می‌توانند تبدیل به فرآورده‌های دیگری کنند و تنی 2000تا 2300 دلار بفروشند. کاری که ایران با خود می‌کند مانند پدر پولداری است که فرزندانش تمام دارایی و ثروت آن را یکجا استفاده می‌کنند و هیچ تلاش و حرکتی برای انجام کاری نمی‌کنند.