مقابله با آسیب‌های استخوانی پس از زلزله

به گزارش جام جم، جدا از نقدهای بسیاری که بر آماده نبودن از حیث زیرساختی، سازه‌ای، امداد رسانی سریع و آماده سازی عمومی برای مقابله با بلایای طبیعی و بویژه زلزله در کشور ما مطرح است، یکی از مهم‌ترین و موثر‌ترین اقداماتی که می‌تواند در کاهش آمار تلفات ناشی از زلزله موثر باشد، امداد‌رسانی درست به آسیب‌دیدگان زلزله است. برای این منظور ابتدا باید بدانیم عمده‌ترین آسیب‌های ناشی از زلزله چه هستند و چه کسانی بیشتر در معرض این آسیب‌ها قرار دارند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین صدمات زلزله مربوط به آسیب‌های ارتوپدیک در اندام‌ها بویژه در اندام تحتانی (لگن، زانو و مچ پا‌) و ستون فقرات است که ناشی از ضربات شدید وارده هنگام زلزله یا عدم انتقال صحیح و مناسب هنگام امداد و نجات است.در ادامه مروری خواهیم داشت بر عوارض ارتوپدیک ناشی از زلزله و روش‌های درست مواجهه با آنها .

اثرات زلزله بر جثه نحیف کودکان

آسیب اندام‌ها از رایج‌ترین صدمات ناشی از زلزله و ناشی از آوار است. نکته مهم آن است که میزان شدت آن با میزان مقاومت ساختمان و مصالح ساختمانی نسبت عکس و با شدت زلزله نسبت مستقیم دارد. پژوهش‌های انجام شده در زلزله‌های مختلف رخ داده در جهان نیز بر آسیب اندام‌ها بویژه اندام تحتانی و ستون فقرات به‌عنوان مهم‌ترین و رایج‌ترین آسیب‌های ناشی از زلزله تاکید می‌کند.

همچنین تحقیقات نشان می‌دهد میزان سن و جنسیت افراد نیز در نوع و شدت آسیب وارده موثر است و بی‌شک کودکان، زنان و افراد مسن تحت تاثیر زلزله بیشتر آسیب می‌بینند و این سه دسته بیشتر نیازمند پیش‌بینی اقدامات درمانی متناسب با نوع مصدومیت خود هستند. البته تحقیقات نشان داده است احتمال امکان پناه گرفتن در محل‌های امن برای کودکان و نوجوانان به دلیل جثه کوچک‌تر بیشتر فراهم است و به همین دلیل در برخی موارد ممکن است کمتر دچار آسیب‌دیدگی شوند، ولی بیشتر از دیگران در معرض آسیب‌های روانی جدی ناشی از زلزله قرار دارند. با وجود این، آسیب اندام‌ها که شایع‌ترین نوع آسیب در زلزله است، در کودکان بیشتر از بزرگسالان است.

سالمندان و زنان را پس از زلزله دریابید

سالمندان به دلیل محدودیت برای عکس‌العمل نشان دادن سریع در مراقبت از خود مثل پناه گرفتن یا فرار، بیش از دیگر افراد در خطر آسیب‌پذیری هنگام زلزله هستند. همچنین معمولا در صورت مصدومیت، مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهند و نیاز بیشتری به خدمات پزشکی و بستری شدن دارند.

از سوی دیگر، آسیب دیدگی در زنان به طور قابل توجهی بیشتر از مردان است، زیرا مردان معمولا آمادگی جسمانی بیشتری برای مقابله و گریز در زلزله دارند .

مراقب شکستگی مصدومان زلزله باشید

بخش قابل توجهی از ناتوانی‌های به وجود آمده پس از زلزله را انواع شکستگی‌ها در اندام‌ها بویژه در اندام تحتانی، ستون فقرات و لگن تشکیل می‌دهد که ناشی از ضربات شدید وارده هنگام زلزله یا عدم انتقال صحیح و مناسب زمان امداد و نجات است. کاهش این آسیب‌ها از یک سو به آموزش امدادگران و نیروهای مردمی و همچنین تأمین وسایل کمکی نیروهای امدادی باز‌می‌گردد.

از سوی دیگر نیز به پیش بینی انجام اقدامات پاراکلینیکی بخصوص در تصویر‌نگاری و آمادگی بیمارستان‌ها برای درمان مشکلات ارتوپدیک مربوط می‌شود.

باید توجه داشت آسیب اندام‌ها باعث سندرم له‌شدگی و زمینه‌ساز ایجاد نارسایی حاد کلیه نیز می‌شود که نیازمند پیش‌بینی مناسب و رسیدگی سریع در این زمینه است . بعلاوه زنان، کودکان و سالمندان به دلیل ویژگی‌های اندامی و آسیب‌پذیری خاص نیازمند توجه و پیگیری ویژه هنگام امداد و کمک هستند.

خدمات توانبخشی و مددکاری اجتماعی پس از زلزله

مطالعات نشان می‌دهد در حال حاضر بسیاری از پزشکان و کادر درمانی از خدمات توانبخشی موجود در منطقه خود آگاه نیستند و در برخی موارد از نیاز فرد آسیب‌دیده به این خدمات خبر ندارند. در حالی که حضور نیروهای توانبخشی در کنار تیم پزشکی هنگام بروز بحران‌های طبیعی بسیار ضروری است. نکته مهم دیگر آن که حدود 40درصد از جمعیت مناطق زلزله‌زده را کودکان تشکیل می‌دهند که با توجه به شدت آسیب‌پذیری بالای روحی و روانی آنان، پیش‌بینی اقدامات مناسب از قبیل جلوگیری از تماس و تماشای حوادث و اخبار رسانه‌ها و بازسازی وضعیت روحی در مکانی مناسب و دور از محل حادثه با حضور مددکاران اجتماعی ضرورتی است که معمولا مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد.

مراقبت‌هایی که آسیب‌دیدگان زلزله می‌خواهند

در برخورد با آسیب‌دیدگان زلزله بررسی تنفس و باز کردن راه هوایی از طریق تنفس مصنوعی اولین نکته محسوب می‌شود. خونریزی‌های وسیع در این مجروحان باید مورد توجه قرار گیرد و از ادامه خونریزی جلوگیری شود و در صورت نیاز، تزریق خون به این افراد ضروری به نظر می‌رسد. بر حسب این که چه مدت از زمان حادثه گذشته باشد، سرم درمانی و بررسی وضعیت کلیوی بیمار بسیار اهمیت دارد. به علت احتمال بروز شکستگی‌های متعدد. بی‌حرکتی یک اصل بوده و باید با استفاده از بررسی‌های مختلف، برای ستون فقرات و اندام‌ها ثبات مناسب ایجاد کرد تا از جابه‌جایی قطعات شکسته ممانعت شود. این که بدانیم کدام‌یک از آسیب‌دیدگان را به صورت اورژانس درمان کنیم از نکات مهمی است که هم در مدیریت ظرفیت اورژانس و هم در کاهش عوارض ناشی از درمان اورژانسی اهمیت دارد. در برخورد با مجروحان هر نشانه‌ای که دال بر سابقه بیماری خاص قلبی، عروقی، تنفسی و اعصاب باشد، می‌تواند ما را در مدیریت آنها یاری کند. طبعا وجود داروها در اطراف بیمار راهنمای خوبی در کسب این اطلاعات است. در صورت هوشیار بودن بیمار باید به او اطمینان داد مراقب او هستیم. اولویت اول در مواجهه با یک بیمار بدحال کنترل هوشیاری، تنفس، فشار خون و خونریزی بیمار است. پس اگر بیمار بیهوش است، نفس نمی‌کشد یا اختلالی در تنفس دارد، نبض وی ضعیف شده یا نمی‌زند یا اگر خونریزی از زخم دارد اول باید به این مشکلات رسیدگی شود و پس از آن اقدامات اولیه در مورد شکستگی صورت گیرد.

اندام مشکوک به شکستگی باید بی‌حرکت شود. این بی‌حرکتی را می‌توان با بستن اندام به تنه یا اندام مقابل یا با آتل انجام داد.

دکتر پرهام پارسانژاد

فیزیوتراپیست