مراقب استرس‌های سرطان‌زا باشید/غصه چاقتان می‌کند یا لاغر؟

به گزارش جام جم، یعنی عامل چاقی، بیماری متابولیکی، بی‌اشتهایی، آسیب‌های پوست و مو، مشکلات گوارشی و حتی ابتلا به سرطان را به گردن اعصاب خراب‌شان می‌اندازند . چنین تصوری چندان هم عوامانه نیست بلکه از نقطه‌نظر روانشناختی و اختلالات روان تنی نیز تا حدی قابل تائید است. کما این‌که اختلالات روان‌تنی فقط مربوط به بیماران روانپزشکی نیست و هر فردی که مبتلا به بیماری‌های مختلف اعم از سرطان و دیابت باشد درگیر این نوع اختلالات می‌شود. در باره بیماری‌هایی که به ظاهر فیزیکی هستند ولی ریشه روان‌شناسی دارند با دکتر محسن رحیم‌نیا، روانپزشک و فلوشیپ روان‌تنی به گفت‌وگو نشسته‌ایم .

در مورد ارتباط اختلالات روانپزشکی و سرطان، هنوز رابطه مستقیم و واضحی شناسایی نشده است. با وجود این، بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان، از وقوع یک حادثه استرس‌زای شدید در زندگی‌شان که از نظر زمانی با شروع بیماری سرطان یکسان بوده است گزارش می‌دهند. آنچه مسلم است این است که رفتارهایی که باعث افزایش احتمال بروز سرطان می‌شوند، مثلا مصرف سیگار و الکل، در بیماران با اختلالات روانی مانند مبتلایان به افسردگی و سایر اختلالات خلقی بیشتر است. بنابراین قابل انتظار است که در این بیماران وقوع سرطان بیشتر باشد.

آیا استرس، واکسن دارد؟

افراد می‌توانند از طریق یادگیری «مکانیسم‌های کنارآیی کارآمد»،‌ خودشان را نسبت به اثرات استرس واکسینه کنند. مکانیسم‌های کنارآیی کارآمد عمدتا شامل مهارت‌های حل مساله و ارتباط سالم با دیگران است.

افرادی که از مکانیسم‌های کارآمد در مواجهه با استرس سود می‌جویند، وقتی با یک مشکل بزرگ مواجه می‌شوند، قادرند خودشان را از نظر هیجانی کنترل کنند و تلاش می‌کنند که همه راه‌حل‌های ممکن برای حل مشکل را برگزینند و به بهترین آنها عمل کنند. همچنین از دیگران برای حل مشکل کمک می‌گیرند و از انجام کارهایی که معضل را پیچیده‌تر می‌کند می‌پرهیزند.

غصه چاقتان می‌کند یا لاغر؟

اغلب اختلالات روانپزشکی طی دوره خود با تغییراتی در اشتها و وزن همراه هستند. از این‌رو بسیاری از مبتلایان به افسردگی، اختلال دو قطبی و اختلال اسکیزوفرنی با تغییراتی در وزن مواجه هستند. برخی بیماران افسرده، تمایل خود را به همه چیز از جمله خوردن، از دست می‌دهند و لاغر می‌شوند. برعکس برخی دیگر از بیماران افسرده، فقط با خوردن آرام می‌شوند و احساس بهتری پیدا می‌کنند و این علاقه را مخصوصا به خوردن خوراکی‌های شیرین دارند که باعث چاقی این دسته می‌شوند.

برخی بیماران، به خاطر ناامید شدن، همه کارهایی را که نتیجه درازمدت دارد (از جمله رژیم غذایی) رها می‌کنند و چاق می‌شوند.

دیابت استرسی هم داریم؟

در مورد دیابت، کاملا مشخص است افرادی که سبک زندگی کم‌تحرک، پراسترس، همراه با تغذیه پرکالری، افزایش وزن و چربی خون بالا و مصرف سیگار دارند، احتمال بیشتری از بروز بیماری دیابت دارند.

در افرادی که مبتلا به اضطراب و افسردگی هستند، احتمال این‌که سبک زندگی ناسالم‌تری داشته باشند، بیشتر است و بنابراین احتمال ابتلای بیشتری به دیابت دارند. از سوی دیگر، این بیماران پس از ابتلای به دیابت، کمتر از دیگران رژیم‌های غذایی و دستورات مرتبط به سبک زندگی سالم را مراعات می‌کنند، بنابراین در این بیماران عوارض ثانویه دیابت بیشتر رخ می‌دهد و احتمال این‌که در اثر بیماری به ناتوانی برسند بیشتر است.

بیماری‌هایی که افسردگی می‌آورند

مبتلایان به بیماری‌های جسمی مزمن، در معرض بروز اختلالات روانپزشکی هستند. برای مثال، مبتلایان به دیابت احتمال ابتلا به اضطراب و افسردگی بالایی دارند و علت این ارتباط تا حدودی مربوط به مواجه شدن با یک نقص و ناتوانی است.

افرادی که مبتلا به یک بیماری جسمی مزمن هستند، لازم است بتوانند سوگواری مربوط به از دست دادن سلامتی و ناتوانی خود را بگذرانند و با بیماری خود به یک پذیرش برسند و وضعیت جدید سلامتی خود را بپذیرند و بتوانند برای جلوگیری از پیشرفت آن تلاش کنند.

درمان بیماری‌های روان‌تنی

این درمان، می‌تواند بسته به نوع و شدت بیماری، شامل روان‌درمانی فرد، روان‌درمانی گروهی، درمان دارویی و همین‌طور حمایت‌های درازمدت روانی - اجتماعی باشد.

پزشکان و همراهان مبتلایان به بیماری‌های مزمن لازم است نسبت به بروز نشانه‌های اختلال روانپزشکی همراه هوشیار باشند. این نشانه‌ها می‌تواند شامل تغییرات در خلق بیمار (تغییرات در تمرکز و حافظه بیماران، تغییرات در خواب یا اشتهای بیماران، کم شدن علاقه نسبت به زندگی، کم‌علاقه شدن به پیگیری بیماری، عدم همکاری درمانی، مراعات نکردن رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی، اضطراب و نگرانی بیش از حد، باشد. در صورت بروز هر کدام از این نشانه‌ها، لازم است نسبت به ارزیابی از سوی روانپزشک اقدام شود.