وقتی آشپزخانه، زانوهایتان را هدف می‌گیرد!

به گزارش جام جم آنلاین از باشگاه خبرنگاران جوان، تا به حال به این فکر کرده‌اید که عادت‌های بدتان چیست؟ چقدر برای تغییر در عادت‌های بد تلاش کرده‌اید؟ حتما با خواندن این سوالات، یک لیست بلند از عادت‌های رفتاری در ذهن‌تان نقش می‌بندد ولی منظور از عادت‌های بد، تنها عادت‌های رفتاری نیست و کارهایی هم که به بدن آسیب وارد می‌کنند، می‌توانند جزو عادت‌های بد باشند. اگر در مورد چنین عادت‌هایی بی‌توجه هستید، وقت آن رسیده که با دقت بیشتری به زندگی‌تان نگاه کنید.

اگر جزو آن دسته از خانم‌هایی هستید که ورزش نمی‌کنید، دائما گردن خود را خم می‌کنید و به صفحه تلفن همراه‌تان خیره می‌شوید یا برای زمان طولانی بدون هیچ استراحتی ظرف می‌شویید، کودک‌تان را دائما روی پاهایتان می‌گذارید، چهارزانو می‌نشینید و ... باید بدانید که همه این کارهای به ظاهر پیش‌پاافتاده، می‌تواند باعث ابتلای شما به آرتروز شود.

«دکتر محمدحسین فره‌وش»، فوق‌تخصص روماتولوژی و عضو مرکز تحقیقات روماتولوژی بیمارستان دکتر شریعتی، در این باره به شما توضیح می‌دهد.

قدر غضروف‌ها را بدانید

آرتروز یا استئوآرتریت (Osteoarthritis)، بیماری شایع مفصل و علت ایجاد آن، تحلیل استخوان است. در آرتروز پیشرفته، به‌دنبال از بین رفتن غضروف، استخوان‌ها در تماس مستقیم با یکدیگر قرار می‌گیرند و به علت فشار وارده، سایش در استخوان‌ها نیز ایجاد می‌شود. در مفصل دو استخوان مقابل هم قرار دارند و روی آنها را غضروف پوشانده است. وظیفه غضروف در مفصل، تسریع در حرکت مفصل با حداقل اصطکاک است. در زمانی که مفصل تحت فشار وزن قرار می‌گیرد، به‌طور مثال با ایستادن یا راه‌رفتن، مایع داخل غضروف به داخل مفصل زانو می‌ریزد و پس از برداشتن وزن از روی مفصل، مایع مجددا به محل خود یعنی غضروف بازمی‌گردد. بنابراین با تحلیل غضروف، آرتروز شروع می‌شود.

درد برای شما پیامی دارد

زمانی که درد در بدن ایجاد می‌شود، باید به آن توجه کافی داشت و حتما به پزشک مراجعه کرد، چون درد این پیام را به همراه دارد که در بدن مشکلی ایجاد شده است. در رابطه با آرتروز هم مهم‌ترین علامتی که وجود دارد درد است، به طوری‌که فرد با انجام فعالیت، دچار درد می‌شود، مثلا فرد در گذشته می‌توانسته براحتی یک مسیر طولانی را طی کند ولی با ابتلا به آرتروز، با راه رفتن در مسافتی بسیار کمتر هم دچار مشکل می‌شود.

خوب زندگی کنید

عوامل زیادی می‌توانند در ایجاد آرتروز نقش داشته باشند. به طور مثال، آسیب به مفصل، افزایش وزن یا چاقی، فشار غیرمتعارف به مفصل، عدم‌تقویت عضلات جنب مفصل و تغذیه نادرست و... همچنین سبک زندگی نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند ابتلا به آرتروز را تسهیل کند. برای مثال، استفاده طولانی‌مدت از تلفن همراه و رایانه، به ستون فقرات گردن فشار وارد می‌کند و به مرور فرد به آرتروز ستون فقرات گردن مبتلا می‌شود. حتی ورزش‌هایی که بدون آمادگی بدن و به‌صورت غیر اصولی باشند، می‌توانند شانس ابتلا به آرتروز را افزایش دهند. علاوه بر این، ژنتیک نیز در ابتلا به آرتروز نقش دارد. به طور مثال، در آرتروز بند آخر مفاصل دست مساله ژنتیک بیشتر دخیل است، به‌طوری‌که در بسیاری از موارد دیده شده که بیمار اظهار می‌کند افراد فامیل نیز مثل خواهر یا مادر به این نوع آرتروز مبتلا هستند.

مراقبت، آسان‌تر از درمان

با وجود این‌که ژنتیک و عوامل بسیار زیادی در ابتلا به آرتروز نقش دارند، ولی با اصلاح سبک زندگی و تغذیه (اجتناب از مصرف غذاهای پرکالری و چاق‌کننده)، می‌توان تا حدود زیادی مانع از ابتلا به آرتروز شد. برای مثال، کاهش وزن یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید مورد توجه افراد قرار بگیرد.

ورزش‌هایی چون فوتبال، ژیمناستیک و... بویژه در شرایطی که به‌صورت غیر اصولی و بدون آمادگی جسمی دنبال شوند و طولانی‌مدت باشند، می‌توانند باعث بروز آرتروز شوند. پیاده‌روی روزانه با مدت زمان 30 دقیقه در جای صاف می‌تواند به تقویت عضلات و محافظت از مفاصل، کمک کند. افرادی که به آرتروز مبتلا هستند، می‌توانند در آب راه بروند تا عضلاتشان تقویت شود و در زمان زمین خوردن با لگن روی زمین نیفتند. تقسیم کردن وظایف و کارها در منزل و نگهداری از بچه‌ها به صورت مشارکتی توسط والدین نیز می‌تواند در پیشگیری از آرتروز زانو در خانم‌ها موثر باشد. همه افراد بویژه خانم‌هایی که خانه‌دار هستند، باید بعد از هر نیم ساعت کار با رایانه یا تلفن همراه، پنج دقیقه استراحت کنند تا دچار آرتروز نشوند. برای بقیه کارها هم باید به همین شکل استراحت وجود داشته باشد. استفاده از یک چهارپایه کوتاه در هنگام شست‌وشوی ظروف یا درست کردن غذا، می‌تواند در کاهش فشار به زانوها موثر باشد. برای این منظور خانم‌ها باید بعد از گذشت مدت زمانی کوتاه، یک پای خود را روی چهارپایه بگذارند تا فشار از روی زانو برداشته شود و همین کار را مجددا با پای دیگر پس از چند دقیقه انجام دهند. استفاده از توالت فرنگی بویژه برای افرادی که به آرتروز زانو مبتلا هستند، می‌تواند در کاهش فشار به زانوها موثر باشد. با انجام این کارهای ساده می‌توان تا حدود زیادی مانع از آرتروز شد.

یکی از شایع‌ترین آرتروزها در ایران، آرتروز زانو و سن ابتلا به آن در خانم‌های ایرانی حدود 40 سالگی است، در حالی‌که سن ابتلا به این آرتروز در خانم‌های اروپایی، حدود 55 سالگی است. به طور کلی، شیوع آرتروز زانو در خانم‌ها بیشتر از آقایان است که فارغ از ساختار بدنی خانم‌ها، دلایل زیادی برای این امر وجود دارد. مسائل بسیاری می‌توانند سن ابتلا به آرتروز زانو را در خانم‌ها کاهش دهند. برای مثال، نداشتن ورزش به‌صورت مداوم، می‌تواند شانس ابتلا به آرتروز زانو را افزایش دهد. طراحی آشپزخانه‌های امروزی، به شکلی درآمده که خانم‌ها امکان نشستن در آشپزخانه را ندارند و برای مدت طولانی و بدون استراحت، در آشپزخانه می‌ایستند که این مساله می‌تواند به زانوها آسیب وارد کند. خانم‌ها برای ظرف شستن یا سرخ کردن غذا، زمانی طولانی می‌ایستند که همین موضوع می‌تواند احتمال ابتلا به آرتروز زانو را افزایش دهد و خانم‌ها نباید به تنهایی همه این کارها را انجام دهند. اگر مساله چاقی هم به این موارد اضافه شود، شانس ابتلا به آرتروز زانو در خانم‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. بسیاری از خانم‌ها عادت دارند که برای مدت طولانی، کودکان خود را در آغوش بگیرند که انجام این کار به صورت مداوم می‌تواند فشار زیادی را به زانوها وارد کند. کارهای دیگری چون نشستن روی زمین از زمان کودکی هم در ابتلا به آرتروز زانو بی‌تاثیر نیست.

پاشنه‌دارها را فراموش کنید

بسیاری از خانم‌ها تمایل زیادی به پوشیدن کفش پاشنه‌دار دارند، در حالی‌که کفش پاشنه‌دار، فشار زیادی را به ستون فقرات، مفاصل و بویژه زانو وارد می‌کند. کفش مناسب برای افرادی که به مشکلات مختلف (مانند کف پای صاف و ...) مبتلا نیستند، کفشی سبک و نرم با پاشنه حداکثر سه سانتی‌متر است. اگر خانم‌ها تمایل زیادی به پوشیدن کفش پاشنه‌دار در مهمانی دارند، توصیه می‌شود که با کفش پاشنه‌دار راه نروند و آن را داخل یک کیسه بگذارند، به محل مهمانی ببرند و بپوشند، در مهمانی هم تا جای ممکن بنشینند و زیاد راه نروند.