روزه‌ داری با سیستم ایمنی ضعیف

با توجه به قرار گرفتن در ماه رمضان و اهمیتی كه این ماه برای ما مسلمانان دارد و از طرفی حضور بیماری كرونا در كشور، با توجه به توصیه پزشكان به مصرف مایعات در طول روز برای كاهش خطر سرایت ویروس كرونا، بسیاری از افراد نسبت به روزه‌داری در این ماه دچار شك و تردید شده‌اند؛ به‌ویژه بیمارانی كه از نظر سیستم ایمنی دچار مشكل هستند، بیماران قلبی، دیابتی، ریوی و بیماران مبتلا به سرطان.

در ادامه در گفت‌وگو با متخصصان، باید و نبایدهای روزه‌داری بیماران پرخطر در رمضان امسال را بررسی می‌کنیم.

دیابت و روزه‌داری

از همان روزهای نخست كه كرونا وارد كشور شد، مبتلایان به دیابت یكی از گروه‌های در معرض خطر ابتلا به این بیماری به حساب آمدند. كنترل نبودن قند خون موجب ضعف سیستم ایمنی می‌شود و بصورت بالقوه می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌ها از جمله كرونا را افزایش دهد.

با توجه به نكات گفته شده افراد مبتلا به دیابت باید بیشتر از دیگران نكات بهداشتی را رعایت كنند و تا حد امكان از خانه خارج نشوند و درصورت لزوم خارج شدن از خانه نكات مربوط به فاصله‌گیری اجتماعی را دقیقا رعایت كنند.

ماه رمضان امسال برای برخی از بیماران دیابتی كه حتی سال‌های پیش با مشورت پزشك روزه می‌گرفتند، كمی دشوارتر شده و بعضی هم در روزه گرفتن یا نگرفتن دچار شك و تردید شده‌اند. دكتر مجید ولی‌زاده، فوق‌تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم درباره روزه‌داری مبتلایان به دیابت به جام‌جم می‌گوید: «ما هر سال مبتلایان به دیابت را سه دسته می‌كنیم؛ گروه اول كسانی هستند كه افت قند خون در آنها كمتر اتفاق می‌افتد، این افراد با رژیم غذایی و داروهایی مانند متفورمین قند خون كنترل‌شده دارند. این گروه مشكلی ندارند و به‌راحتی می‌توانند روزه بگیرند.

گروه دوم در خطر متوسط و كسانی هستند كه داروهای پایین‌آورنده قندخون كه ترشح انسولین را افزایش می‌دهد مصرف می‌كنند. این افراد به شرطی كه قند خون كنترل‌شده داشته باشند به عنوان مثال قند خون ناشتا در آنها زیر 130 یا 140 باشد و معدل قند خون سه ماهه آنها هم زیر 7 یا 5/7 باشد، مشكلی برای روزه‌داری ندارند اما پزشك معالج باید داروی مصرفی آنها را تنظیم كرده و حتی ممكن است زمان مصرف دارو از صبح به زمان افطار منتقل شود یا حتی به صلاحدید پزشك ممكن است دوز داروی آنها نیز تغییر كند. توصیه می‌كنیم این افراد هرگز بدون سحری روزه نگیرند، در وعده افطار غذای سبكی میل کرده و یكی دو ساعت بعد غذای اصلی را مصرف كنند. همچنین باید حتما در فاصله افطار تا سحر بین هفت تا هشت لیوان آب یا سایر مایعات را مصرف كنند.»

وی می‌افزاید: «گروه سوم، افراد پرخطر هستند كه روزه گرفتن برای آنها پرخطر است و لازم است از این كار اجتناب نمایند. این افراد معمولا سابقه افت قند خون مكرر دارند یا طی چند هفته اخیر افت قند خون شدید داشته‌اند، یا كسانی كه دچار كتواسیدوز یا افزایش شدید قند خون شده‌اند، كسانی كه همزمان با دیابت بیماری‌های كبدی و كلیوی یا قلبی پیشرفته هم دارند. این افراد بسیار در معرض خطر هستند و ما معمولا روزه‌داری را به آنها توصیه نمی‌كنیم. در شرایط كرونایی امسال باید افراد دیابتی با سن بالای 65 سال را به گروه‌های با خطر نسبتا بالا اضافه كنیم».

به توصیه ولی‌زاده، مبتلایان به دیابت در صورت داشتن علائم سرماخوردگی بهتر است روزه نگیرند، مایعات بیشتر بخورند و قرنطینه خانگی داشته باشند و در صورت تشدید علائم مانند تب، سرفه و تنگی نفس حتما به مراكز مربوط به ارزیابی كرونا تماس بگیرند و در صورت لزوم مراجعه نمایند.

او درباره روزه‌داری در دیابتی‌هایی كه دوران نقاهت بعد از ابتلا به كرونا را سپری می‌كنند یا حتی بهبود پیدا كرده‌ا‌ند، می‌گوید: «معمولا در افراد مبتلا به كرونا و به‌ویژه افراد دیابتی بی‌اشتهایی‌های شدید دیده می‌شود، اگر این روند ادامه داشته باشد، بهتر است روزه نگیرند اما اگر بی‌اشتهایی از بین رفته و قند خونشان هم كنترل شده، می‌توانند با احتیاط‌هایی كه گفته شد روزه بگیرند. به دیابتی‌هایی كه از داروهای كاهنده قند خون استفاده می‌كنند، توصیه می‌كنیم در زمان روزه‌داری حتما در میانه روز یا نزدیك افطار قند خونشان را كنترل كنند تا تغییرات قند خون را بررسی كرده و در صورتی كه قند خون زیر 70 داشتند، باید روزه خود را باز كنند و ادامه ندهند چون خطر افت شدیدتر قند خون و كاهش سطح هوشیاری وجود دارد. علایم افت قند خون عبارتند از تپش قلب، لرزش دست و پا، تعریق، بی‌حالی شدید، سردرد، اختلال بینایی كه اگر این حالت ادامه پیدا كند و به‌موقع درمان نشود ممكن است خطرات جانی در پی داشته باشد.

مبتلایان به سرطان فقط با مشورت پزشك

روزه‌داری در بیماران مبتلا به سرطان یا مبتلایانی كه بهبود یافته یا دوران نقاهت را سپری می‌كنند كاملا به بنیه فرد بستگی دارد. به این معنا كه توانایی جسمی فرد به‌ویژه بالای 50 و 60 سال بالا باشد و ضایعه هم متاستاز نشده باشد می‌توانند روزه بگیرند.

دكترمحمدرضا قوام‌نصیری، رئیس انجمن رادیوتراپی و آنكولوژی می‌گوید: «در میان این بیماران، گروهی هستند كه درمان شده و برای پیگیری بیماری به پزشك مراجعه می‌كنند و وضعیت جسمانی مطلوبی دارند و می‌توانند با هدایت پزشك معالج روزه بگیرند. افرادی كه در حال رادیوتراپی هستند، بسته به این كه كدام قسمت از بدن تحت درمان با اشعه قرار دارد، مجاز به روزه‌داری هستند كه پزشك باید تشخیص دهد و درواقع، در شرایط چنین بیمارانی، پزشك باید به صورت جداگانه درباره امكان روزه‌داری نظر دهد».

وی درباره بیمارانی كه تحت شیمی‌درمانی قرار دارند نیز می‌گوید: «در این افراد وضعیت به پروتكل دارویی بستگی دارد. شیمی‌درمانی‌هایی كه در حال حاضر انجام می‌شود معمولا به صورت تركیبی هستند و از چند دارو تشكیل شده كه عوارض مختلفی را روی مغز استخوان یا حتی دستگاه گوارش، عضله قلب یا كلیه‌ها دارد. اگر شیمی‌درمانی مشكل جدی‌ای به وجود نیاورده باشد، با راهنمایی پزشك، كنترل بیماری و رعایت هفتگی آزمایش خون، احتمال روزه‌داری وجود دارد. البته به مرور كه روزها طولانی‌تر می‌شود و با توجه به ساعت‌های طولانی روزه‌داری، ممكن است نرسیدن میوه‌ها و غذاها، ویتامین‌ها و سبزیجات و غذاهای مكمل برای این گروه از افراد مشكل‌آفرین باشد. علاوه‌بر این، نیاشامیدن آب و مایعات در این بازه زمانی هم می‌تواند مشكل‌زا باشد؛ بنابراین برای روزه‌داری این افراد باید ملاحظات بیشتری را مدنظر قرار داد».

كنترل نیازهای بدن بین افطار تا سحر

آنچه لازم است در روزه‌داری ماه رمضان بدانیم این است كه نیازهای تغذیه‌ای بدن ما در این ماه نسبت به ماه‌های دیگر تفاوتی نمی‌كند و هر آنچه كه بدن در شرایط عادی به آن نیاز دارد، در این ماه نیز به همان شكل است؛ و فقط فرد روزه‌دار باید به شكلی هنرمندانه نیازهای بدنش را بین وعده‌های افطار تا سحر تقسیم و آنها را مصرف كند.

دكتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: «شدت بیماری در بیماران مزمن درجه‌بندی دارد و بسته به این‌كه در چه وضعیتی هستند و آیا روزه گرفتن برای آنها مضر است یا نه، تنها پزشك معالج آنها می‌تواند نظر دهد. درمجموع، افراد می‌توانند روزه بگیرند مگر این كه به درجات متوسط به بالای بیماری مبتلا باشند كه كم‌آبی ناشی از ساعات

طولانی روزه‌داری برای آنها مضر باشد. از طرفی، توصیه می‌شود افراد از مصرف داروهای خود در طول ماه رمضان هم غافل نشوند و ساعت مصرف دارو را طبق مشورت با پزشك در ساعت‌های مجاز قرار دهند تا سلامتی آنها هم به خطر نیفتد».

ندا اظهری - سلامت / روزنامه جام جم