اختلال لکنت زبان و درمان آن در کودکی

لکنتاز مهم‌ترین اختلال‌های تکلمی و شروع آن معمولا از سنین ۲تا ۴سالگی است.

اختلال لکنت انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به لکنت کلونیک یا حالت تکراری در بیان کلمه و لکنت تونیک یا توقف در تلفظ اشاره کرد که در نوع اول، زبان کودک یک سیلاب از کلمه‌ای که معمولا نخستین سیلاب است را با سرعت و تشنج تکرار می‌کند. به طور مثال؛ واژه بابا را ب ب ب بابا ادا می‌کند و در نوع دوم که لکنت تونیک یا توقف در تلفظ است در فعالیت عضلات تلفظی، چند ثانیه توقف و سکون به وجود می‌آید و کودکدر هنگام صحبت کردن دچار وقفه در تلفظ و ادای کلمه همراه با فشار، کوشش و حرکات خاصی می‌شود به طوری که فک کودک حالت قفل شدگی پیدا می‌کند و کودک نیز برای ادای کلمه به شدت به خودش فشار می‌آورد و پس از لحظاتی سکون، به طور ناگهانی و با تشنج، کلمه را ادا می‌کند.

اختلال لکنت، دارای مراحل مختلفی نیز است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

لکنتی که کودک پذیرفته است

لکنتی که کودک در برابر آن واکنش نشان می‌دهد که در حقیقت، لکنت پس رانده است و لکنت پیچیده که از روش‌های مختلفی نیز برای اصلاح، درمان و بازپروری اختلال‌های گویایی و لکنت زبان استفاده می‌شود که روش‌های شبیه سازی ذهن، روش‌هایی بر پایه اصلاح گفتار، روش دو جانبه یا مکمل، روان درمانی، دارو درمانی و روش خوددرمان گری برخی از این روش‌ها هستند.

فربد مفیدی، روانشناس و فعال در حوزه توانبخشی کودک ، در رابطه با اختلال لکنت زبان اظهار کرد: لکنت یا stuttering، نوعی اختلال است که در آن، ریتم و جریان گفتار بهم می‌ریزد یا به عبارتی گفتار، نا روان می‌شود؛ به طوری که علائمی مانند تکرار هجا با کلمه، کشیدن صدا‌ها و مکث و قفل در گفتار مشاهده می‌شود تا جایی که به طور مثال کودک می‌گوید: من آآ آب خو خوردم.

وی بیان کرد: گاهی اوقات، اختلال لکنت زبان با حرکات اضافه ای، چون نفس زدن، فشار آوردن به لب ها، پلک زدن و... همراه است و شدت و نوع لکنت نیز در طول زمان بسیار نوسان دارد.

این روانشناس تصریح کرد: سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که علت مهم لکنت چیست؟ که در پاسخ به این سوال باید گفت: علت لکنت زبان هنوز خیلی شناخته شده نیست و ارث و ریشه‌های ژنتیکی، عوامل زبان شناختی، تبدیل ناروانی طبیعی به لکنت و مسائل رشدی اعصاب از عوامل مطرح شده در بروز لکنت زبان هستند و مسائل محیطی، فشار‌های کلامی و استرس نیز نقش مهمی در تشدید و تثبیت این اختلال دارند.

مفیدی گفت: برای درمان اختلال لکنت زبان باید گفت که احتمال درمان قطعی آن تا قبل از ورود به مدرسه بالا است، امّا نکته مهمی که وجود دارد این است که این درمان، مدت زمان زیادی طول می‌کشد و در طول درمان نیز نوسان‌های زیادی دارد‌تا جایی که نوسانات شدت لکنت در دوره خردسالی واقعا برای پدر و مادر کلافه کننده و آزاردهنده است و آن‌ها نیز به طور دائم در شرایط بیم و امید به سر می‌برند.

وی ادامه داد: در خصوص شدت لکنت زبان باید گفت که گاهی کم می‌شود به طوری که به صفر می‌رسد و گاهی آنچنان اوج می‌گیرد که کودک به سختی می‌تواند صحبت کند.

این روانشناس افزود: اقداماتی که باید برای اختلال لکنت زبان کودک انجام داد این است که اگر بار‌ها و بار‌ها لکنت زبان کودک برگشت پدر و مادر و مادر و اطرافیان او نباید ناامید شوند و از طرفی دیگر هم اگر این لکنت برای مدتی بهتر یا خوب شد نباید بر این تصور باشند بهبودی کامل حاصل شده و لکنت به طور کامل ازبین رفته است و نباید درمان را رها کنند و حتما باید روند درمان برای این منظور را ادامه دهند.

مفیدی با اشاره به علت اصلی تشدید لکنت زبان کودک تاکید کرد: علت اصلی تشدید لکنت زبان کودک باید پیدا شود و پدر و مادر و نزدیکان او بسیار نقش مهمی در یافتن این موضوع دارند. بنابراین، آن‌ها باید علت تشدید لکنت زبان کودک را هر بار پیدا کنند و برای آینده، آن را مدیریت کنند.

وی اذعان کرد: والدین و اطرافیان کودک باید همیشه فراوانی و نوع لکنت را در طول روز رصد کنند و آن را با شرایط محیطی، جسمی و روحی کودک و بافت کلامی کودک مقایسه کنند که اگر شدت این اختلال کم است آرامش خود را حفظ کنند و با آرامش، به درمان لکنت بپردازند و بسیار تدریجی، با روش‌هایی که آموخته اند شدت اختلال لکنت زبان را دوباره کاهش دهند.

این روانشناس گفت: والدین و نزدیکان کودک بسیار توجه کنند که وقتی لکنت زبان شدت پیدا می‌کند نباید بترسند و سریع با کمک گفتار درمانگر خود، مجددا شرایط را کنترل کنند.

وی ادامه داد: درمان اختلال لکنت زبان، گاهی چند ماه و گاهی دو تا سه سال طول می‌کشد که صبر و حوصله والدین و نزدیکان کودک را می‌طلبد و در این میان از تماس و کمک‌های گفتار درمانگر نباید غافل بود و به طور مداوم باید با او در ارتباط بود.

مفیدی در پایان خاطرنشان کرد: بهترین سن برای درمان اختلال لکنت زبان دوران خردسالی فرد است که والدین و نزدیکان کودک باید روش درمان را با مشورت گفتار درمانگر خود انتخاب کنند و البته در اجرا و انتخاب روش نیز کمی منعطف باشند.