عبور از سرطان با بشقاب سالم (اینفوگرافیک)

یکی از راهکارهایی که همیشه بر آن تاکید شده، تغذیه مناسب برای پیشگیری از ابتلا و باز هم تغذیه مناسب درصورت ابتلا به سرطان است.

همراه‌شدن بهمن‌ماه با مناسبت‌هایی مثل هفته پویش ملی مبارزه با سرطان (یکم تا هفتم بهمن) و نیز روز جهانی سرطان (۱۶بهمن) سبب شد با دکتر کوروش جعفریان، متخصص علوم تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران درباره راهکارهای تغذیه‌ای برای جلوگیری از ابتلا به سرطان و نکته‌هایی برای تغذیه افراد مبتلا به این بیماری صبحت کنیم که در ادامه می‌خوانید.

اگر بتوانیم از ابتلا به سرطان حتی به اندازه ۵تا۱۰درصد پیشگیری کنیم، موفقیت بزرگی است. تصور کنید با راهکاری بتوانیم خطر ابتلا به بیماری‌ای مثل سرطان را تا ۴۰درصد کاهش دهیم. آیا قابل توجه نیست؟ سبک زندگی سالم همان معجزه پیشگیری از سرطان است.

دکتر جعفریان توضیح می‌دهد: «۳۰تا۴۰درصد از سرطان‌ها از طریق پیشگیری، یعنی انتخاب سبک زندگی سالم قابل پیشگیری هستند. برای مثال دوری از فضای آلوده اعم از آلودگی‌های زیست‌محیطی یا رادیواکتیو، دوری از مکان‌هایی که با فلزات آلوده شده یا استفاده از محافظ‌ در زمان قرارگرفتن در معرض نور آفتاب.» این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: «فعالیت فیزیکی منظم، تغییر در الگوی غذایی و در یک جمع‌بندی کلی انتخاب سبک زندگی سالم مانع از ابتلا به سرطان می‌شود.»

از قرمزها فاصله بگیرید

چند سیخ دل و جگر یا یک دست کله و پاچه همراه با یک لیوان نوشابه، شاید از نظر بسیاری خوشمزه‌تر از یک بشقاب ماهی بخارپز همراه با سیب‌زمینی بخارپز و یک لیوان آبمیوه تازه باشد اما تفاوت سلامت اولی تا دومی از زمین تا آسمان است.

دکتر کوروش جعفریان درباره مصرف گوشت‌ها می‌گوید: «از مصرف گوشت قرمز به‌ویژه انواع چرب آن و احشای داخلی حیوانات دوری کنید. افرادی که بیش از اندازه از گوشت قرمز و احشای داخلی حیوانات استفاده می‌کنند بیشتر درمعرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارند. گوشت قرمز بدون چربی حداکثر باید هفته‌ای یک‌بار مصرف شود و بهتر است از سنی به بعد، ماهی و دیگر غذاهای دریایی و انواع ماکیان جایگزین شود.»

قندها را کنار بگذارید

ذائقه افراد متفاوت است اما در این که شیرینی خوراکی خوشمزه‌ای است، شکی نیست. حتی آنهایی که خیلی شیرین‌پسند نیستند، گاهی خوردن تکه‌ای شیرینی با یک فنجان چای یا قهوه را دوست دارند اما به عقیده دکتر جعفریان، خوراکی‌های حاوی شکر، خوراکی‌های سالمی نیستند.

این استاد دانشگاه می‌گوید: «کاهش مصرف قندهای ساده راهکار دیگری برای جلوگیری از ابتلا به سرطان است. هرچه مقدار مصرف قندهای ساده افزایش یابد،‌ خطر ابتلا نیز افزایش می‌یابد. نکته اینجاست که سلول‌های سرطانی،‌ علاقه شدیدی به مصرف مواد قندی دارند.»

او ادامه می‌دهد: «آرد سفید از دیگر موادی است که مصرفش می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان شود. در کشور ما هم بیشترین آردی که مصرف می‌شود، آرد سفید است که در تهیه انواع نان‌های صنعتی، شیرینی و کیک کاربرد دارد. این مورد را به مصرف شکر اضافه کنید تا متوجه شوید مصرف کیک‌ و شیرینی تاچه حد می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.»

خوراکی‌های صنعتی را فراموش کنید

شاید هرازگاهی (مثلا دو سه ماه یک‌بار) خوردن کمی سوسیس و کالباس بد نباشد اما قرار گرفتن سوسیس و کالباس و گوشت‌های فرآوری‌شده در سبد غذایی خانواده، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

دکتر جعفریان توضیح می‌دهد: «متاسفانه برخی کارخانه‌های تولید سوسیس و کالباس از نیترات و نیتریت به شکل بی‌رویه استفاده می‌کنند. بنابراین باید به شکل کلان،‌ درباره مصرف این مواد در کارخانه‌های صنایع غذایی ممانعت به عمل آید.»

وی اضافه می‌کند: «بعضی از محصولات کشاورزی نیز از نظر مقدار آرسنیک تحت‌کنترل نیست و باید مقدار آن کنترل شود. از طرفی بعضی از محصولات ممکن است آرسنیک بالایی نداشته باشند اما چون زیاد استفاده می‌شوند (مانند برنج یا گندم) آرسنیک موجود در آنها روی بدن تاثیر منفی می‌گذارد.»

رنگی باشید تا پیروز شوید

به یک سبد میوه یا سالاد رنگارنگ فکر کنید. ناخودآگاه دلتان می‌خواهد یکی از این میوه‌ها را بردارید یا کمی سالاد بخورید.

این سبد میوه یا سالاد رنگارنگ به غیر از زیبایی ظاهری از بزرگ‌ترین داروهای طبیعی برای مقابله با سرطان است اما چرا؟ دکتر کوروش جعفریان درباره رنگ و ویژگی‌های خوراکی‌ها می‌گوید: «هر چقدر مصرف سبزی و میوه افزایش یابد خطر ابتلا به سرطان کاهش پیدا می‌کند. دلیل آن هم آنتی‌اکسیدان‌ موجود در هر خوراکی است که با رنگی مشخص می‌شود. برای مثال کلم بروکلی سرشار از آنتی‌ اکسیدان سبز رنگ کلروفیل و هویج حاوی کاروتن است. این ترکیب پیش‌ساز ویتامینA است و آنتی‌ اکسیدان لوتئین موجود در سیب، لیکوپن موجود در گوجه‌فرنگی و هندوانه و دیگر قرمزها از دیگر ترکیب‌های ضدسرطان هستند. مرکبات به عنوان منبع غنی ویتامینC بسیار مهم هستند. فیبر موجود در میوه و سبزی نیز بسیار کمک‌کننده است. افرادی که غلات سبوس‌دار و‌ حبوبات مصرف کرده و میوه‌ها را با پوست می‌خورند‌ به دلیل فیبر بالا کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان به‌ویژه سرطان‌های کلورکتال(سرطان کولون و روده‌ها) قرار دارند. مصرف بذر کتان، سویا و لبنیات کم‌چرب و پروبیوتیک از دیگر راهکارهای جلوگیری از ابتلا به سرطان است».

اگر با خرچنگ دست به گریبانید

کنترل عوارض درمان: روش‌های درمانی مانند هورمون‌تراپی، مصرف دارو یا رادیوتراپی یا حتی مصرف داروهایی که برای تقویت سیستم‌ایمنی مصرف می‌شو‌د، ممکن است تغییراتی در فیزیولوژی بیمار ایجاد کند. نخستین مشکل، تغییر وضعیت اشتهای بیمار (کم‌اشتهایی یا بی‌اشتهایی) است. زخم‌های دهانی، مشکلات بلع، یبوست و اسهال و افت عملکرد سیستم ایمنی بدن از دیگر مشکلات افراد مبتلاست بنابراین باید ملاحظات تغذیه‌ای متناسب با شرایط بیمار درنظر گرفته شود.

پروتئین نیاز دارند: به دنبال کاهش اشتها،‌ کاهش وزن و کاهش بافت عضلانی را شاهد هستیم. ممکن است از نظر ظاهری وزن کم نشود اما بافت عضلانی تحلیل برود. در این شرایط توصیه می‌شود رژیم غذایی سرشار از پروتئین و مواد سالم انرژی‌زا مانند آجیل‌های خام باشد. ورزش، ‌متناسب با شرایط بیمار از دیگر راهکارهاست. باید بتوانیم از کاهش وزن جلوگیری کنیم تا‌ شانس بقا و تحمل بیماری و امکان درمان بالا برود.

دور از آلودگی: افراد مبتلا به سرطان به‌خاطر افت عملکرد سیستم ایمنی در معرض ابتلا به بیماری‌های دیگر و عفونت‌ها قرار دارند. به همین دلیل باید غذاها در شرایط کاملا بهداشتی تهیه و مصرف شوند. از خوردن غذاهای نیم‌‌پز پرهیز شود. اگر غذایی بعد از پخته‌شدن دو ساعت بیرون مانده باشد، نباید مصرف شود چون احتمال بروز آلودگی در آن افزایش یافته است.

خشکی دهان: باید این مشکل که از عوارض بیماری است با نوشیدن آبمیوه یا میوه‌های آبدار برطرف شود. خشکی دهان، محیط دهانی را مستعد ابتلا به عفونت و زخم‌ها می‌کند.

اسهال و یبوست: اگر بیمار اسهال دار‌د باید مصرف فیبر را کاهش داده و با نوشیدن نوشیدنی تهیه‌شده از پودر اوآراس از خشک‌شدن سلول‌های بدن جلوگیری شود. اگر برعکس یبوست پیش آید باید میزان فیبر مصرفی و تحرک بدنی افزایش پیدا کند.

۳ نکته کلیدی در پیشگیری

در پیشگیری از ابتلا به سرطان به این سه نکته که شاید کمتر موردتوجه قرار می‌گیرند همیشه توجه کنید:

وزن: داشتن وزن ایده‌آل از نکته‌های بسیار مهم بوده و اضافه‌وزن از عوامل تحریک‌کننده سلول‌ها برای ابتلا به سرطان است.

روان: تلاش برای دوری از استرس و اضطراب و کسب آرامش، راهکار مهم دیگری برای جلوگیری از ابتلا به سرطان است.

ریزمغذی‌ها: مصرف ریزمغذی‌ها به‌ویژه سلنیوم، ویتامینB۱۲ و ‌اسید‌فولیک بسیار مهم است.

جهت مشاهده تصویر اصلی بر روی عکس زیر کلیک کنید.

مهتاب خسروشاهی - سلامت / روزنامه جام جم