راهکارهای عبور از خواب ابدی (اینفوگرافیک)

ناگفته نماند در این میان استان تهران با ۵۰نفر تلفات، رتبه اول را دارد. این درحالی است که ۷۴۹نفر نیز در سال ۱۳۹۷ و ۷۸۴نفر هم در سال ۱۳۹۸ به دلیل گازگرفتگی جان خود را از دست داده‌اند.

واقعیت این است مرگ بر اثر مسمومیت با منوکسیدکربن هر سال به‌ویژه با افزایش آمار در فصل سرما بسیاری از خانواده‌ها را داغدار می‌کند و افزایش آگاهی نسبت به نشانه‌های این نوع مسمومیت و پیشگیری از آن ضروری است.

احمد یاری، مدرس دانشگاه و مشاور صنایع در حوزه سلامت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) در گفت‌وگو با جام‌جم نکات مهمی را برای پیشگیری از مسمومیت با گاز مطرح کرده است.

مسمومیت با گاز منوکسیدکربن چرا خطرناک است و آیا لزوما در همه موارد به مرگ منتهی می‌شود یا با آسیب‌هایی به دستگاه اعصاب مرکزی همراه خواهد بود؟

منوکسیدکربن، گازی بی‌بو، بی‌رنگ، بی‌مزه و سمی است که از سوخت ناقص سوخت‌های پایه کربنی نظیر گاز، نفت، چوب و زغال‌سنگ تولید می‌شود. سوخت‌های پایه کربنی برای استفاده ایمن هستند اما مشکل از جایی شروع می‌شود که سوخت ناقص صورت گرفته و مقادیری از گاز منوکسیدکربن تولید می‌شود.

زمانی که منوکسیدکربن وارد بدن می‌شود، مانع از انتقال اکسیژن به سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها در خون می‌شود؛ البته مرگ تنها نتیجه مواجهه با این گاز سمی نیست و مقادیر کمتر مواجهه فرد به مفهوم بی‌خطربودن آن نیست. مقادیری از این گاز که فرد را نمی‌کشد، می‌تواند خطرات شدیدی را برای سلامت وی به‌همراه داشته باشد که با افزایش زمان تنفس، افزایش پیدا می‌کند. حتی مواردی نظیر فلج و آسیب‌های مغزی را می‌توان از جمله نتایج قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض این گاز برشمرد.

مهم‌ترین نشانه‌های خطر تولید گاز منوکسیدکربن از طریق وسایل گازسوز و سیستم‌های حرارتی در منازل و اداره‌ها که باید به آنها توجه کنیم چه هستند؟

دیدن نشانه‌های زیر باید شما را به‌فکر خطر تولید منوکسیدکربن بیندازد:
شعله‌های زرد یا نارنجی برای تجهیزاتی که آبی‌سوز هستند.
وجود دوده‌های نارنجی یا قهوه‌ای در اطراف یا روی وسایل.
افزایش تعریق در جدار داخلی پنجره‌ها.

البته توجه داشته باشید سوختن هر سوختی ممکن است با خطر تولید منوکسیدکربن همراه باشد و باید راهکارهای خاص در امان‌ماندن از این گاز را در نظر بگیرید. این سوختن می‌تواند در موتور ماشین، زغال، چوب، بنزین و مایعات قابل اشتعال، گاز و... صورت پذیرد.

آیا نشانه‌های مسمومیت با منوکسیدکربن شبیه انواع دیگر مسمومیت به‌ویژه مسمویت غذایی است؟

دقیقا! علائم اولیه مسمومیت با منوکسیدکربن می‌تواند شبیه برخی از بیماری‌ها بوده و از این رو تشخیص آن را مشکل می‌کند. این علائم می‌تواند مشابه علائم و تظاهرات مسمومیت غذایی، عفونت‌ های ویروسی، آنفلوآنزا یا خستگی ساده باشد و اشتباه گرفته شود. شاید حتی تا حدودی شبیه علائمی در مورد کووید ۱۹ نیز دیده می‌شود.

در این صورت چگونه می‌توان به‌درستی این علائم را تشخیص داد و از بروز عوارض جدی گازگرفتگی پیشگیری کرد؟

در صورتی که در محیطی بسته هستید که در آن سوختن یک سوخت انجام می‌شود، بروز علائمی مثل سردرد یا سرگیجه، تنگی‌نفس، تهوع، کاهش هوشیاری، احساس خستگی، احساس درد در قفسه سینه یا ناحیه معده، ایجاد مشکل در بینایی و دوبینی و ایجاد اختلال در رفتار (سردرگمی روانی) را به‌عنوان احتمال گازگرفتگی با منوکسیدکربن در نظر بگیرید و به‌دنبال آن بی‌درنگ خود و اعضای خانواده را به‌هوای آزاد منتقل کنید و به یاد داشته باشید برای تشخیص مسمومیت با منوکسیدکربن فقط به‌دنبال یافتن این علائم و نشانه‌ها نباشید زیرا ممکن است مسمومیت و مرگ به‌سرعت اتفاق بیفتد. کما این‌که متاسفانه افراد در خواب، فرصت توجه به این نشانه‌ها را نخواهند داشت.

در صورت مواجه با این علائم، مهم‌ترین اقدامات کمکی چه هستند؟

در صورت مواجهه با مسمومیت خود یا دیگران به‌سرعت امکان رسیدن هوای تازه و آزاد را به فرد مصدوم مهیا کنید(خروج فرد از محوطه مسموم) و در صورت نبودن نبض اقدام به احیای قلبی-ریوی معمول کنید. همچنین خاموش‌ کردن یا دورکردن وسیله تولیدکننده منوکسیدکربن نیز بسیار مهم است. تماس با اورژانس هم نباید فراموش شود و داشتن کپسول‌های کوچک اکسیژن در منزل می‌تواند بسیار مفید واقع شود.

کدام دسته از کارمندان یا کارگران در ادارات، کارگاه‌ها و کارخانه‌ها بیشتر در خطر گازگرفتگی هستند؟

افرادی که در سالن‌های دیگ بخار، پالایشگاه‌ها، کارخانه‌های تولید خمیر و کاغذ، اطراف کوره‌ها، کارخانجات تولیدی، انبارها و افراد در معرض اجاق‌های زغال‌سنگی کار می‌کنند در خطر زیادی از حیث مسمومیت با منوکسیدکربن هستند. همچنین جوشکارها، آتش‌نشان‌ها، سازندگان زغال، اپراتورهای موتورهای دیزلی، اپراتورهای لیفتراک، افسران پلیس، رانندگان تاکسی و شاغلان در پایانه‌های دریایی در خطر زیادی از حیث این نوع مسمومیت هستند.

با وجود همه‌گیری کرونا و همچنین راه‌های سرایت این بیماری و احتمال شیوع آن در محیط‌های بسته نظیر اداره‌ها یا منازل و نظیر آنها چه راهکارهایی را برای تامین هوای تنفسی سالم ارائه می‌کنید؟

پیشنهاد می‌شود میزان جایگزینی هوای محیط با هوای تازه(از بیرون و نه هوای سیرکوله‌شده از داخل محیط) افزایش یابد که این امر در بسیاری از موارد منجر به باز بودن مقطعی یا دائمی پنجره‌های اتاق‌ها می‌شود و از این رو می‌تواند باعث اتلاف بیشتر انرژی شود و با توجه به تامین غالب انرژی از سوخت‌های فسیلی این امر در کلان می‌تواند به انتشار بیشتر گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیم دامن زند. از این رو اتخاذ تدابیری هوشمندانه و ترکیبی در این خصوص نظیر تدابیر مدیریتی و کنترل تعداد افراد حاضر در یک محیط بسته یا کاهش زمان اقامت افراد، افزایش فاصله‌های فیزیکی و استفاده از ماسک و... یا ترکیبی از این موارد و همچنین پوشیدن البسه گرم در محیط و... می‌تواند به راهکارهای بهینه منجر شود اما یک نکته مهم تاکید برخی نتایج پژوهش‌ها بر تامین رطوبت نسبی محیط در حدود ۴۰درصد است که در صورت خشکی هوا به‌واسطه افزایش حرارت می‌توان از دستگاه‌ها و روش‌های ایجاد رطوبت برای رسیدن به این محدوده استفاده کرد.

سامانه حرارتی در خانه را ایمن کنید

موارد ایمنی زیر در کاهش احتمال خطر مسمومیت با منوکسیدکربن می‌تواند بسیار مفید واقع شود:

اطمینان از اتصال صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری.

اطمینان از سالم‌بودن دودکش و آزمایش مکش.

داشتن کلاهک H در انتهای لوله بخاری و ارتفاع حداقل ۷۰سانتی‌متری آن از پشت‌بام.

قرارندادن بخاری یا آبگرمکن در حمام.

تامین تهویه مناسب در زمان خواب یا در زمان استفاده از حمام به‌خصوص در حضور آبگرمکن‌های دیواری.

کنترل و پاکسازی دودکش‌ها به‌صورت مداوم و سالانه.

استفاده‌نکردن از شعله‌های باز نظیر اجاق خوراک‌پزی برای گرم‌کردن محیط نظیر آشپزخانه.

مسدود نکردن منافذ در و پنجره‌ها در صورت استفاده از بخاری و شومینه.

استفاده‌نکردن از لوله‌های دودکش و بخاری غیراستاندارد نظیر لوله‌های آلومینیومی و آکاردئونی.

استفاده از سنسور آشکارسازی منوکسیدکربن در منزل.

استفاده‌ نکردن از وسایل گرمازای بدون دودکش در اتاق خواب.

روشن‌ نکردن خودرو در گاراژ یا پارکینگ دربسته و محفوظ.

استفاده نکردن از گاز پیک‌نیک در خانه، داخل ماشین و محوطه‌های بسته.

جهت مشاهده تصویر اصلی بر روی عکس زیر کلیک کنید.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم