چهارشنبه سوری در همدان

حمید نصرتی قانعی- همدان؛

برگزاری آیین چهارشنبه‌سوری نشات گرفته از فرهنگ دیرین مرد ایران در ایران باستان است؛ در این آیین به‌رسم دیرین چهارشنبه پایان هرسال؛ مراسمی برای راندن غم و اندوه از درون خانه‌ها بعد از زمستان طولانی و سرد و خشن برگزار می‌شد؛ بر اساس این آیین در استان همدان نیز برگزاری مراسمی مانند، گردو شکستن، بیرون رفتن از خانه در صبح روز چهارشنبه‌سوری، پر کردن کوزه نو از آب باهدف بخت‌گشایی، شال اندازی جوانان، فال‌گوش ایستادن، سوزاندن جارو کُولِه (جاروی کوتاه شده به گویش همدانی)، خانه‌تکانی، گرفتن فال کوزه، خرید آجیل چهارشنبه‌سوری، بیرون آمدن حاجی‌فیروز، پخت آش و قاشق زنی مرسوم بود، اندک‌اندک این رسم‌ها فراموش‌شده و رنگ‌باخته است.

در این روز‌ها و به پیروی از کل کشور کودکان، نوجوانان و جوانان در همدان انواع ترقه، فشفشه و وسایل آتش‌بازی را برای شادی و برپایی چهارشنبه‌سوری استفاده می‌کنند. وسایل بسیار خطرناکی که افزون بر ایجاد آسیب روحی برای شهروندان جان و مال مردم را نشانه گرفته است؛ بخش عمده این رفتار اشتباه نیز حکایت از سهل‌انگاری استفاده‌کنندگان، نبود نظارت کافی والدین و استاندارد نبودن این وسایل و نبود برنامه جایگزین مناسب برای شادی این روز‌های پایان سال دارد تا مردم بدون دغدغه آسیب دیدن از این وسایل به استقبال سال نو و بهار طبیعت بروند.

اکنون و قبل از فرارسیدن این روز و آیین باستانی ایرانیان چهارشنبه‌سوری؛ در هر کوی برزن و شهر و روستای استان همدان که قدم برمی‌دارید باید با به مشام کشیدن بوی انواع باروت و دود ترقه و مواد آتش‌بازی و نگرانی از آسیب احتمالی آن با ترس و دلهره از معابر عبور کنید و به امور روزمره خود برسید.

هرچند متولیان و ناظران برای پیشگیری از فروش این وسایل اقداماتی را اجرا می‌کنند اما همچنان سود‌جویانی که با بهره از غفلت‌ها و خلأهای موجود در این حوزه، به توزیع انواع مواد آتش‌بازی و منفجره خطرناک می‌پردازند؛ وسایلی که باید تاوان سنگین آسیب جسمی و روحی ناشی از آن را سال‌ها افراد مسن، بانوان باردار، کودکان و خردسالان باتحمل درد و رنج بپردازند؛ رنجی که دیگران مسبب آن بوده‌اند و تأسف دیگر درمان دردشان نیست و نخواهد بود. در شرایطی که کرونا همچنان می‌تازد در محله‌های همدان بچه‌ها به‌دوراز چشم والدین مشغول ترقه اندازی و دود‌سازی‌اند و توجهی هم به آسیب ناشی از آن برای رهگذران و مردم ندارند.

غفلت والدین در گرما‌گرم و شلوغی خرید سال نو و مشغله پایان سال (خانه‌تکانی) این درد و آسیب را دوچندان کرده است. نبود فرهنگ اجرای مناسب این آیین باستانی (چهارشنبه پایان سال) این درد و آسیب را برای مردم روزافزون کرده است. آسیبی که رهاورد آن بر اساس آمار منتشرشده و رسمی نهاد‌های متولی ارائه خدمات درمانی (فوریت‌های پزشکی استان همدان) در سا‌ل‌های 97 و 98 به ترتیب هرکدام یک نفر فوتی در استان و 134 نفر و 109 نفر مصدوم بوده است؛ 95 درصد این افراد تولیدکننده و استفاده‌کننده بودند. حدود 50 درصد آسیب‌ها مربوط به دست و صورت و قفسه سینه‌ و 80 درصد آسیب‌دیدگان نیز مردان هستند سرپرستان و نان‌آوران خانه که در پی کسب روزی حال و یا پرداختن به امور روزمره زندگی پای به کوی و برزن نهاده‌اند و عزیزانی چشم‌انتظار بازگشت ‌سلامت آنان به خانه هستند؛ گروه سنی جوان جامعه یعنی 15 تا 40 سال نیز از این انفجار‌ها آسیب‌دیده‌اند.

 هرچند جای بسی خوشحالی و امیدواری است که بر اساس گزارش‌های اخیر نهاد‌های امدادی استان همدان تاکنون در سال 99؛ استان همدان فوتی براثر آسیب انفجار ناشی از انواع ترقه و مواد آتش‌زا نداشته است اما مصدوم داشته است این موضوع نمی‌تواند نفی‌کننده منتشر نشدن آمار دردناک این رسم به‌غلط جایگزین شده چهارشنبه‌سوری ایرانیان باستان پس‌ازاین در استان همدان باشد.

 توجه به هشدار نهاد‌های امدادی، پلیس و نظارت والدین به رفتار فرزندان در این روز‌ها نقش مؤثر و انکارناپذیری در تداوم شنیدن آمار‌های خوشایند روز‌های پایان سال به‌خصوص درباره چهارشنبه‌سوری خواهد داشت. والدین عزیز پس باکمی دقت و توجه بیشتر در این بازه زمانی، بیایید هفته‌های پایانی سال را با نوید آغاز سالی خوش و خرم و پر از سلامتی جدای از ویروس همه‌گیر کرونا سپری کنیم و به‌جای استفاده از مؤلفه‌های به‌غلط جای گرفته در فرهنگ ایرانی، درد و غمی را برای خود و دیگران براثر آسیب ناشی از انفجار انواع ترقه و وسایل آتش‌بازی ایجاد نکنیم و با خوشی به استقبال بهار طبیعت برویم و دل‌هایمان را به‌مانند طبیعت با شستن زنگار کدورت‌ها شکوفا وزنده کنیم.