اگر کسی از سرانه پایین مطالعه حرف بزند با او برخورد می‌کنم!

همچنین تازه‌ترین کتاب او یعنی فیلمنامه «آینه» که در آستانه چاپ دوم قرار گرفته نیز در دسترس علاقه‌مندان است.

با او درباره برگزاری نمایشگاه کتاب پس از دو سال وقفه به گفت‌وگو نشستیم و این رویداد بهانه‌ای شد تا گلایه‌هایی را در حوزه کتاب و کتابخوانی، افزایش قیمت‌ها و نگاه سلیقه‌ای مدیران نسبت به چاپ کتاب‌ مطرح کند.

با وجود همه کاستی‌ها اما همتی برگزاری نمایشگاه کتاب را غنیمتی می‌داند که به بالندگی فرهنگ و اندیشه مردم کمک کرده و باید آن را پاس‌داشت.

این کارگردان در ابتدای بحث، به سهم ادبیات و هنرهای نمایشی در صنعت نشر اشاره می‌کند و می‌گوید: متاسفانه در حوزه ادبیات‌نمایشی با منابع قابل‌توجه و پرشماری مواجه نیستیم.

او دلایل این کمبودها را در عملکرد چندین نهاد که با این حوزه ارتباط مستقیم داشته و نقش مهمی در گردآوری این آثار دارند می‌داند و اظهار می‌کند: نهادهایی مانند مرکز هنرهای نمایشی، حوزه هنری، بنیاد سینمایی فارابی و ... نباید اجازه دهند که اصلا کتابی از زیر دست‌شان در برود! اما متاسفانه می‌بینیم اگر کتابی فی‌نفسه خوب باشد اما در راستای سیاست‌های نهادهای مذکور قرار نگیرد اصلا ارزشی ندارد و چاپ نمی‌شود!

همتی یادآور می‌شود: هر مدیری که سر کار می‌آید سلایق خودش را جاری و ساری می‌کند که این هم اتفاق خوبی نیست. به‌عنوان‌مثال در یک دوره‌ای مدیر مرکز هنرهای نمایشی عشق و ارادت خاصی به نمایش‌های آیینی ــ سنتی داشت و کتاب‌هایی که در آن دوران چاپ شد اغلب حول محور این گونه نمایش‌ها بود و از سوی دیگر جشنواره نمایش‌های آیینی ــ سنتی مورد توجه بود و برپا می‌شد اما مدیر بعدی اصلا نه نمایش آیینی را می‌شناخت و نه ارادتی به این مقوله داشت. درحالی‌که من معتقدم نه به آن شوری شور و تعداد کتاب‌هایی که در آن زمان چاپ می‌شد و نه به این بی‌نمکی که درحال‌حاضر هیچ اهمیتی برای کتاب‌های آیینی، ارزشی و تعزیه که ویترین تئاتر کشورمان است قائل نیستند.

به گفته همتی، به‌طورکلی کتاب و نحوه چاپ آن توسط نهادهایی که زیرمجموعه دولت یا ارشاد هستند به واسطه مدیریت، کم‌وبیش کم‌رنگ و پررنگ شده و سلایق وارد حیطه انتخاب می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که اگر تمرکز چاپ کتاب‌های موضوعی و تخصصی در دایره اختیار چند نهاد خاص باشد آیا به انحصارگرایی در آن حوزه منجر نمی‌شود، تصریح می‌کند: خیر. به‌طورمثال همه کتاب‌هایی که در حوزه سینما و توسط انتشارات بیدگل چاپ ‌شده باید توسط بنیاد سینمایی فارابی منتشر م‍ی‌شد. ما کتاب‌های بسیار خوبی در حوزه سینما، موج‌نو و ... داریم که اتفاقا باید اینجا چاپ شود نه در بیدگل اما می‌دانید چرا فارابی این کتاب‌ها را چاپ نمی‌کند؟ به دو دلیل. نخست این‌که باب‌میلش نیست و تنها چیزی را چاپ می‌کند که می‌خواهد و دوم این‌که کاغذش هم موجود نیست.

حق داری، کتاب گران است!

این نویسنده و نمایشنامه‌نویس با انتقاد از افزایش چندبرابری قیمت کاغذ می‌گوید: اگر تا ۱۰ سال پیش کسی کتاب نمی‌خواند به او می‌گفتم برایت متاسفم اما اگر الان کسی کتاب نمی‌خواند به او می‌گویم حق داری، کتاب گران است! درحال‌حاضر شرایط به گونه‌ای است که فرد کتاب را برمی‌دارد و قبل از این‌که تورق کند ابتدا پشت‌جلدش را نگاه می‌کند تا بداند قیمتش چقدر است و این‌که توان خریدش را دارد یا خیر.

همتی، دل پری از قیمت‌ بالای کتاب‌ها دارد و می‌گوید: اتفاقا بد نیست این گلایه را هم مطرح کنم؛ چند سالی است که در ایام نمایشگاه به نویسندگان بن می‌دهند و چهار سال است که همان ۴۰۰هزار تومان را دریافت می‌کنیم. در این شرایط اگر کسی بخواهد مجموعه‌ای مانند «کلیدر» را بخرد باید یک چیزی هم از جیبش بگذارد تا خرید کند. امروز اگر کسی درباره سرانه پایین مطالعه حرفی بزند با او برخورد می‌کنم. شما قیمت کتاب‌ها را ببینید. اگر درصد مطالعه هم کم شده به دلیل همین مساله است چون به‌جای عنوان کتاب و نویسنده‌اش به دنبال قیمتش هستیم.

اگر جای وزیر فرهنگ و ارشاد بودم ...

از این هنرمند می‌پرسیم اگر شما به‌جای وزیر ارشاد بودید در مورد کتاب چه می‌کردید و او این‌طور پاسخ می‌دهد: کتاب‌هایی که مغایر با شرایط فوق بود را هم چاپ می‌کردم اما به تعداد کاملا محدود. به‌طورمثال نمایشنامه‌ای داریم که با سیاست‌های ما کاملا همسو نیست اما کارگردانان و اهالی تئاتر باید آن را بخوانند؛ پس هزار نسخه از آن چاپ می‌کنم و در اختیارشان قرار می‌دهم. این‌که برای هنرمند به‌طور مشخص یک فایل باز کنیم و کتاب را در اختیارش قرار دهیم یعنی احترام، عزت و حرمت و عشق به کاری که انجام می‌دهد.

کتاب‌های همتی در نمایشگاه امسال

این نویسنده با بیان این‌که امسال به دعوت ناشران مختلف به نمایشگاه خواهد رفت درباره آثارش می‌گوید: علاقه‌مندان می‌توانند آثار من را در نشر نیستان، افراز، نشر نمایش و نشر هنر پارینه ببینند. همه آثارم در نمایشگاه موجود است و امیدوارم که «ننه کارته» هم باشد چون در آستانه چاپ چهارم است. همچنین کتاب جدیدم آینه نیز در نمایشگاه است که یک فیلمنامه بلند سینمایی است و خوشحالم همه هنرمندان و به‌ویژه دانشجویان نمایش و فیلمنامه‌نویسی از این کتاب استقبال کردند. در آستانه همکاری با نشر سلماس هستم و کتاب‌های این انتشاراتی را می‌توان از کتابفروشی فرح‌بخش تهیه کرد. اثر جدیدم که این روزها در مرحله ویرایش است دومین مجموعه داستان من است که به اتفاق تقی همتی‌نیا به نگارش درآمده و به‌شدت دوست‌داشتنی است.

صبا کریمی - روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم