احیای «نان» از دریاچه بی‌آب؟!

به گزارش جام جم آنلاین، اوایل سال ۹۵ و در دولت اصلاحات بود که مجری طرح احیای دریاچه ارومیه از تدوین کامل گزارش مربوط به عملکرد ستاد احیای این دریاچه خبر داد و گفت این گزارش در اختیار رئیس‌جمهور قرار گرفته است. عیسی کلانتری با بیان این‌که برخلاف گفته برخی کارشناسان که ادعا می‌کنند دریاچه ارومیه قابلیت احیا ندارد عملکرد برنامه دو سال اخیر نشان می‌دهد با وجود محدودیت‌های بودجه‌ای، آب دریاچه هم از نظر سطحی و هم از نظر حجمی افزایش یافته است، تاکید کرد: «بر مبنای برنامه در دو سال حجم آب باید به یک‌میلیارد و ۸۸۰ مترمکعب و وسعت آن به ۲۲۰ کیلومتر می‌رسید، اما اکنون حجم آب دومیلیارد و ۹۹۰ مترمکعب و وسعت دریاچه به ۵۰۰ کیلومتر رسیده است که این ارقام نشان می‌دهد ما از برنامه جلوتر هستیم.»

 

در آن زمان و براساس گزارشی که ستاد احیای دریاچه ارومیه به رئیس‌جمهور ارائه کرد با استناد به نقشه‌راه ۱۰ساله تدوین‌شده برای احیای دریاچه ارومیه و با هدف احیای اکولوژیکی دریاچه در سال‌های ۹۳، ۹۵ و ۱۴۰۲ به‌عنوان سال‌های تثبیت شرایط دریاچه و ممانعت از هرگونه تداوم کاهش تراز آن معرفی و هدف‌گذاری شدند. همان موقع دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در گزارشش به‌رغم کاهش بارش‌ها، از افزایش وسعت دریاچه و بالارفتن ارتفاع آب و اقدامات‌شان گفت تا به اینجا رسید که برای اجرایی‌شدن ۸۸ طرح جهت پیشبرد برنامه‌های ستاد که مصوب شده، نیازمند تأمین اعتبار ۲۴هزارمیلیارد ریالی برای سال ۹۵ هستند. اعتباراتی که به مرور پرداخت شد، اما معلوم نشد چطور هزینه گردید که امروز و با نزدیک‌شدن به روز‌های پایانی اجرای طرح ۱۰ساله مرگ دریاچه به چشم دیده می‌شود.

با این‌که قرار بود در سال ۱۴۰۲ دریاچه‌ای زنده و پویا تحویل داده شود، ولی حالا مجلس شورای اسلامی در مهم‌ترین کارش به دنبال تحقیق‌وتحفص درمورد اتفاقاتی است که می‌تواند فاجعه‌ای برای آذربایجان‌غربی و استان‌های همجوار و تمام ایران ایجاد کند. این در حالی است که سرنوشت مبهم و بی‌نتیجه‌ماندن تحقیق‌وتفحص‌ها در ادوار گذشته مجلس نشان می‌دهد از این مسیر نمی‌توان به نتیجه درستی رسید و این‌بار هم درباره دریاچه ارومیه نباید منتظر اتفاق خاصی بود. گواه این ادعا همین بس که یک هفته پس از تصویب تحقیق‌وتفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه در مجلس شورای اسلامی، عیسی کلانتری به‌عنوان مدیر اجرایی ستاد احیای دریاچه برکنار و استاندار آذربایجان‌غربی جایگزین او شد. همین برکناری به‌نوعی پاک‌کردن صورت‌مسأله است و نشان می‌دهد قرار نیست کسی بازخواست شود و پاسخی در مورد عملکرد‌ها و نحوه مصرف اعتبارات و حال و روز امروز دریاچه و نتایج کار احیا ارائه دهد.

امروز حرف‌زدن با نمودار، جدول و اعداد و ارقام در مورد تراز دریاچه خیلی مهم نیست، چون آنچه عیان است چه حاجت به بیان است. بنا بر اعلام ستاد احیای دریاچه ارومیه، از سال ۱۳۹۳ تا پایان سال ۱۳۹۹، مجموعا ۲۰هزار و ۸۴۱میلیارد ریال به موجب مصوبات سنواتی هیأت‌وزیران اعتبار برای احیا از محل اعتبارات موضوع ماده ۲۸ قانون تنظیم‌بخشی از مقررات مالی دولت به دستگاه‌های مختلف جهت هزینه‌کرد پرداخت شده است. اما در این گزارش‌های مالی و اعتبارات تخصیص‌یافته حرفی از ژاپن و کمک‌های آن به‌چشم‌نمی‌خورد. اما داستان از آنجا شروع شد که یک‌سال بعد از شروع کار ستاد احیای دریاچه ارومیه، دولت ژاپن در تفاهم‌نامه‌ای اعلام آمادگی کرد تا در این مسیر همراه ایران باشد.

بر همین اساس و در سال ۱۳۹۵ وقتی مراسم امضای توافق‌نامه توسعه همکاری پروژه دریاچه ارومیه برگزار شد، کوبایاشی، سفیر وقت ژاپن در ایران گفت: «با توجه به شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و براساس مذاکرات به‌عمل‌آمده بین نخست‌وزیر ژاپن و رئیس‌جمهور ایران، دولت ژاپن مبلغ ۴۳۶میلیون ین ژاپن معادل ۳.۸میلیون دلار برای پروژه فائو تحت عنوان «برنامه جامع برای مدیریت پایدار منابع آب در حوضه دریاچه ارومیه» اختصاص داده است.» البته مدارکی از دیگر کمک‌های ژاپن برای احیای دریاچه در دست نیست، اما معلوم است در این میان اتفاقاتی افتاده که از آن جمله می‌توانیم به اردیبهشت‌ماه ۹۷ بازگردیم. به مراسمی که عیسی کلانتری، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست هم در آن حضور داشت و مبلغ یک‌میلیون دلار برای احیای دریاچه ارومیه از طرف ژاپن به دفتر توسعه ملل متحد اهدا شد. حالا با کنار گذاشته‌شدن مدیر اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه، نیاز نیست کسی درمورد حال و روز و ارتفاع آب و وسعت دریاچه حرفی بزند، فقط اعلام شود اعتبارات و کمک‌های خارجی در کجا‌ها هزینه شده و چه پروژه‌هایی با آن‌ها به نتیجه رسیده است.

سال ۱۳۷۴
تراز سطح آب: ۱۲۷۷.۵۵ متر
مساحت دریاچه: ۵۷۲۴ کیلومتر مربع
حجم آب: ۳۱ میلیارد مترمکعب

سال ۱۳۸۴
تراز سطح آب: ۱۲۷۲.۸۳ متر
مساحت دریاچه: ۳۷۹۵ کیلومتر مربع
حجم آب: ۸.۵۵ میلیارد مترمکعب

سال ۱۳۹۳
تراز سطح آب: ۱۲۷۰.۱۵ متر
مساحت دریاچه: ۱۵۲۶ کیلومتر مربع
حجم آب: ۰.۸۶ میلیارد مترمکعب

سال ۱۴۰۰
تراز سطح آب: ۱۲۷۳.۶۸ متر
مساحت دریاچه: ۳۲۴۲ کیلومتر مربع
حجم آب: ۳.۹۲ میلیارد مترمکعب

سال ۱۴۰۱
تراز سطح آب: ۱۲۷۰.۵۷ متر
مساحت دریاچه: ۲۰۴۸ کیلومتر مربع
حجم آب: ۲.۴۸ میلیارد مترمکعب

 

منبع: روزنامه جام جم