خشکسالی پاییز را بلعید!

تا چشم به‌هم زدیم پاییز به نیمه نزدیک شد، آن هم چه پاییزی، خشک خشک. در تهران که فقط یک‌بار آسمان گل نمی‌به زمین پاشید و بس. در اغلب نقاط کشور نیز پهنه آسمان جز آفتاب رهاوردی نداشت. امسال سومین پاییز خشکی است که بر سرمان سایه انداخته و آسمان اگر لطف کرده فقط ابری یا نیمه‌ابری شده، بدون قطره‌ای باران. البته اگر از نوار شمالی کشور که از ابتدای مهر تاکنون چند مرحله بارش را پشت سر گذاشته یا برخی استان‌های غربی و جنوب‌غربی که باران چند نوبت دل مردمش را شاد کرده، بگذریم، میلیون‌ها ایرانی هنوز به خود، باران ندیده‌اند و حتی خیلی از روز‌ها حس تابستانی بودن هوا را تجربه کرده‌اند.

کد خبر: ۱۳۸۵۵۹۹

نویسنده مریم خباز - گروه جامعه

این نوید تلخی برای تداوم خشکسالی‌ها و هشداری جدی برای حفظ منابع آبی با همه توان است.

مرور وضعیت مخازن سد‌های کشور در بیشتر نقاط نیز روایت خالی و خالی‌تر شدن است درحالی که میلیون‌ها انشعاب که آب را به دست مصرف‌کنندگان می‌رساند، در حال مکیدن شیره جان سدهاست. وضعیت ذخیره آبی بیشتر سد‌های کشور خوب نیست به‌طوری که دفتر مطالعات پایه منابع آب اعلام می‌کند از ابتدای سال آبی تا روز ۲۹ مهرماه کل بارش‌های کشور ۲.۱میلی‌متر بوده در‌حالی‌که میانگین درازمدت بارش در این بازه زمانی در کشورمان ۷.۱میلی‌متر بوده است؛ بنابراین اکنون با ۷۱‌درصد کاهش بارش در کشور مواجهیم که وضعیت مخازن برخی از سد‌های کشور را نیز وخیم کرده است. همین دفتر گزارش می‌دهد که میزان خروجی سد‌های کشور تا سی‌ام مهر امسال ۱.۸میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته ۱۵درصد کاهش یافته است. در واقع همه آمار‌ها و پیش‌بینی‌ها از کاهش حکایت دارند، کاهش دریافت آب و تداوم خشکسالی.

پیش‌بینی‌های خشک

با این‌که احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفتگو با ما تاکید می‌کند که پیش‌بینی‌های هواشناسی اگر در بازه‌های بیشتر از یک ماه انجام شود دقتش پایین می‌آید، ولی سازمان هواشناسی کشورمان براساس مدل‌های جهانی، وضعیت بارش‌ها را تا نیمه اسفند پیش‌بینی کرده؛ آن هم یک پیش‌بینی نه‌چندان‌مطلوب.

به این ترتیب انتظار می‌رود از نیمه آبان تا نیمه آذر بارش‌ها در همه نقاط کشور کمتر از نرمال باشد و استان‌های واقع در غرب و جنوب‌غرب و دو سوی دامنه‌های البرز کم‌بارشی‌ها را به‌صورت کاملا مشهود تجربه کنند. البته از نیمه آذر تا نیمه دی خوشبختانه وضعیت تا حدی بهبود می‌یابد به‌طوری که در مناطق غربی خزر، استان اردبیل و جنوب‌غرب کشور بارش در محدوده نرمال تا بیشتر از نرمال خواهد بود در حالی‌که انتظار می‌رود در مناطقی از شمال خلیج‌فارس نیز بارش ۲۰ تا ۵۰‌درصد بیشتر از نرمال باشد، اما خبر بد این که در این بازه زمانی در جنوب‌شرق و شرق البرز و بخشی از غرب کشور بارندگی‌ها کمتر از حد نرمال خواهد بود. از نیمه دی تا نیمه بهمن، اما بارش‌ها در محدوده نرمال پیش‌بینی می‌شود و انتظار می‌رود بارش‌ها در جنوب‌شرق کشور ۲۰ تا ۵۰‌درصد افزایش یابد. همچنین از نیمه بهمن تا نیمه اسفند پیش‌بینی شده که در جنوب، جنوب‌غرب، بخش‌هایی از شمال‌غرب و شرق البرز بارندگی‌ها در محدوده نرمال یا بیشتر از آن باشد و در عوض در جنوب‌شرق کشور بارش‌ها به سمت کمتر از نرمال میل داشته باشد.

البته احد وظیفه به جام‌جم می‌گوید: «با این‌که امید است در هفته‌های پیش رو وضعیت بارش‌ها بهتر شود و در ماه‌های آذر و دی در جنوب‌غرب کشور و عرض‌های جنوبی بارش‌ها در حد نرمال باشد، ولی در نیمه شمالی و دامنه‌های البرز از جمله در تهران، قزوین، زنجان، خراسان‌ها و آذربایجان‌ها بارش‌ها کمتر از حد نرمال باشد.» تا «اپوش» دیو خشکسالی باز هم جلوی چشم میلیون‌ها ایرانی ساکن در این مناطق رژه برود.

چرا پاییزمان خشک است؟

اما چرا پاییز امسال هنوز پاییز نشده و آسمان نمی‌بارد؟ در پاسخ به این سؤال، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفتگو با جام‌جم از چند زاویه به موضوع نگاه می‌کند؛ اول این‌که «بارش‌ها در ایران از ۶۰سال قبل تا امروز که آمار‌ها ثبت شده همواره نوسان داشته و همیشه متوسط بارندگی‌ها از میانگین جهانی کمتر بوده به این معنی که اگر میانگین بارش جهانی ۷۵۰ تا ۸۰۰ میلی‌متر در سال است این رقم در کشور ما به‌طور متوسط ۲۳۰ میلی‌متر یعنی یک‌سوم کمتر از میانگین جهانی است».

وظیفه ادامه می‌دهد: «البته در دو دهه اخیر تعداد ترسالی‌ها و سال‌هایی که بارش‌های بالاتر از نرمال داشته‌اند به‌شدت کاهش یافته در حالی که سال‌های کم‌بارش روندی افزایشی داشته که باعث شده اگر در این دو دهه یک یا دو سال بارش‌های خوب داشته‌ایم در عوض هفت تا هشت سال بارش‌هایی کم‌جان را تجربه‌کرده‌ایم.»
بنابراین، این کارشناس می‌گوید رسم اقلیم ایران سال‌هاست این‌گونه بوده، ولی هرچه می‌گذرد وضعیت بدتر می‌شود چرا‌که «از یک‌سو با تغییر اقلیم جهانی مواجهیم که در منطقه ما باعث کم‌بارشی و بروز خشکسالی و در برخی نقاط جهان باعث افزایش بارش‌ها شده و از سوی دیگر با دو درجه افزایش دما رو‌به‌رو هستیم که سبب شده تابستان‌ها بلندتر و زمستان‌ها کوتاه‌تر به‌نظر برسند».

با این حال براساس پیش‌بینی‌های جهانی و ملی، نگاه ما هنوز به آسمان و آینده است به این امید که به گفته احد وظیفه در زمستان امسال در کشورمان برف هم ببارد، برفی که البته نمی‌تواند خشکی ماه‌های بدون بارش را جبران کند.
اینجاست که قدر قطره‌های آب شناخته می‌شود و لزوم برخورد با بد‌مصرفی‌ها احساس می‌شود مثلا در جایی مثل شهر تهران که رکورد مصرف آب در روز جمعه ۲۲‌مهر از نقطه اوج مصرف در تابستان نیز عبور کرد و میزان مصرف آب پایتخت‌نشینان به ۴۶‌هزار لیتر در ثانیه رسید که معادل مصرف ۳۰‌هزار بطری آب معدنی یک‌و‌نیم لیتری در هر ثانیه است.

روزنامه جام جم