فرسودگی نیمی از جاده‌های کشور

موضوعی که دیروز رئیس‌جمهور هم به آن اشاره کرد و با بیان این‌که رسیدگی به نقاط حادثه‌خیز در جاده‌های مواصلاتی اولویت دولت است، گفت: نقاط حادثه‌خیزی داریم، خانواده‌هایی می‌روند و بعد از مدتی خبر ناگوار می‌آید که نباید این باشد. وی افزود: از اولویت‌های دولت در سراسر کشور است که نقاط حادثه‌خیز در جاده‌های ما با اولویت و سرعت اصلاح شود تا شاهد خبرهای ناگوار از سطح کشور چه در ایام عید و چه در ایام دیگر نباشیم. جام‌جم درباره این‌که برای رفع معضل نقاط حادثه‌خیز چه مسیری پیش‌روی دولت است گزارشی تهیه کرده که جزئیات آن در ادامه می‌آید.

می‌گویند فرسودگی در مسیرهای جاده‌ای به ۴۴ درصد رسیده و کمتر راننده‌ای در کشور است که هنگام عبور از جاده‌های درون‌شهری و برون‌شهری با حادثه مواجه نشده باشد؛ آماری که برخی کارشناسان ضمن تشکیک در آن، از فرسودگی ۵۶درصدی جاده‌ها خبر می‌دهند. این معضل ملال‌آور به تشدید حوادث جاده‌ای و افزایش هزینه ناوگان حمل‌ونقل کشور منجر شده است. این‌درحالی‌است که تقریبا هر سال هزینه‌ای برای رفع معضل نقاط حادثه‌خیز انجام می‌شود اما به‌دلیل این‌که وضعیت مطلوبی ندارد دوباره نیاز به تعمیر پیدا می‌کند.

درحال‌حاضر، طول راه‌های برون‌شهری اعم از آزادراه، بزرگراه، راه اصلی، فرعی و روستایی در کشور به حدود ۲۹۳هزار کیلومتر رسیده و به گفته کارشناسان، مسیرهای ارتباطی در ایران تکمیل است و حتی به گفته آنها میزان توسعه مسیرهای ارتباطی بیش از نیاز فعلی کشور است اما مهم‌ترین مشکل مربوط به کیفیت پایین مسیرهای ارتباطی است. براساس نتایج تحلیل سال۱۴۰۱، حدود۵۶درصد راه‌های شریانی دارای خرابی کم یا بدون خرابی و باقیمانده آنها دارای خرابی متوسط تا شدید گزارش شده‌اند. این به آن معناست که نیمی از نصف راه‌های ارتباطی کشور از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و علاوه ‌بر مشکلات و حوادث جاده‌ای، هزینه‌های سرباری را برای مالکان خودرو به دنبال داشته است.

در همین خصوص علیرضا رهایی، مدیرکل دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به کیفیت نامطلوب مسیرهای ارتباطی در کشور می‌گوید: «فعالیت‌های ارزشمندی برای توسعه مسیرهای ارتباطی در این زمینه طی چهار دهه اخیر انجام شده است که درعین‌حال با شرایط مطلوب مورد نظر فاصله دارد. طبق برآورد موجود، ارزش زیرساخت‌ها فقط در بخش جاده‌ای حدود ۳۰۰۰هزارمیلیارد تومان است که بنا به استانداردهای جهانی باید ۳ تا ۶ درصد آن صرف امور نگهداشت زیربناها شود ولی تاکنون حدود ۱۰درصد این اعتبارات تخصیص پیدا کرده است. در همین راستا لازم است جایگاه ویژه‌ای برای این مبحث در قانون پنج‌ساله برنامه هفتم توسعه و بودجه ۱۴۰۲ در نظر گرفته شود.»

عوامل فرسودگی جاده‌ای

علی‌اکبر شیرزادی، مدیر گروه عمران و شهرسازی دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید: «کیفیت زیرساخت‌ها به‌عنوان سنگ‌بنای یک جامعه پیشرفته، رابطه مستقیمی با تولید ناخالص داخلی دارد که با چالش‌هایی همچون فقدان اطلاعات منسجم، عدم یکپارچگی داده‌ها و سامانه‌ها، ضعف همکاری برخی دستگاه‌ها در ارائه اطلاعات و نبود عزم جدی در جهت نگهداری صحیح و پیشگیرانه از زیرساخت‌ها در کشور مواجه است.»مهرداد تقی‌زاده، کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل در گفت‌و‌گو با «جام‌جم» با اشاره به فرسودگی جاده‌ها در کشور می‌گوید: «آمارهای اعلامی حکایت از فرسودگی ۴۴درصدی جاده‌های کشور دارد اما بررسی و مشاهدات میدانی از مسیرهای ارتباطی بیش از این رقم را نیز تایید می‌کند، هرچند که این رقم نیز در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار بالاست و این موضوع در سایه سرمایه‌گذاری اشتباه در سال‌های اخیر تشدید شده است.»

این کارشناس حوزه حمل‌ونقل معتقد است که یکی از دلایل مهم در فرسودگی جاده‌های کشور نحوه قرارداد بستن با شرکت‌های پیمانکاری است؛ قراردادهای داخل ایران به این صورت است که جاده به یک پیمانکار نگهداری و تعمیرات داده می‌شود و این پیمانکار اقدام به برطرف‌کردن چاله و خرابی‌های جاده می‌کند و پس از آن با ارائه صورت‌وضعیت طلب خود را دریافت خواهد کرد. این الگو باعث می‌شود که برخی پیمانکاران با کم‌کاری زمینه را برای گرفتن پروژه در سال‌های آتی فراهم ‌کنند و اثرات این شکل قرارداد را بسیاری از مردم با پرکردن چندباره چاله‌ها در جاده‌های شهری و برون‌شهری مشاهده کردند.

وی ادامه می‌دهد: «در کشورهای پیشرفته با وضع قراردادهای کیفیت‌محور نسبت به کیفیت ارائه‌شده به پیمانکاران دستمزد پرداخت خواهد داشت و برای اجرای بهسازی جاده بازه زمانی تعریف می‌کنند تا در اسرع وقت نسبت به تعمیر آن اقدام کنند.»

تقی‌زاده با بیان این‌که نقاط حادثه‌خیز نیاز به سرمایه‌گذاری ندارد، می‌گوید: «در همه جای دنیا نقاط حادثه‌خیز جاده‌ای وجود دارد. نقاط حادثه‌خیز شامل پیچ‌های تند و فراز و نشیب‌های شدید است که این نقاط معمولا به‌دلیل موقعیت جغرافیایی ایجاد شده است و اگر عوارض جغرافیایی در آنجا نبود شکل جاده نیز تغییر می‌کرد. البته برای اصلاح این نقاط نیاز به تغییر یا سرمایه گذاری نیست بلکه دولت باید با آشکارسازی این نقاط و استفاده از دوربین و تابلوهای هشدار نسبت به رفت‌وآمد مردم در این مسیرها اطلاع‌رسانی انجام دهد تا با افزایش احتیاط مردم در این مسیرها میزان حوادث در این نقاط به حداقل ممکن برسد.»

روزنامه جام جم