مانور ایران در حیاط خلوت آمریکا

سیدابراهیم رئیسی امروز یکشنبه عازم سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا خواهد شد. البته در شرایط فعلی نه‌تنها عربستان و کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به ایران نزدیک شده‌اند بلکه آمریکا هم به‌دلیل نیازی که امضای توافق با جمهوری اسلامی دارد، به میز مذاکره بازگشته، چراکه برند ایران برای کاندیدای دموکرات آمریکا در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور که اوایل نوامبر ۲۰۲۴ و حدودا اواسط آبان ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد بسیار حائز اهمیت است. درواقع آمریکا به‌دلیل سطح غنی‌سازی ایران به‌دنبال دستاورد در رابطه با پرونده ایران است و نمی‌تواند دست‌خالی به میز انتخابات نوامبر برود اما در این طرف بازی هم فعال‌بودن تمام ظرفیت دیپلماسی برای ایران این پیام را به واشنگتن می‌دهد که تهران به‌دنبال مذاکره برای مذاکره نیست و سفر به آمریکای‌لاتین یک برگ برنده دیگر مانند توافق صلح با عربستان و قراردادهای تجاری با چین و روسیه است.
حتی چندی پیش مرکز مطالعاتی «نشنال اینترست» متعلق به آمریکا در گزارشی نوشته بود: «روسیه، چین و ایران با سرمایه‌گذاری‌های تجاری، فروش تسلیحات و قراردادهای اجاره‌ای، به‌طور چشمگیری جای پای خود را در آمریکای‌جنوبی محکم کرده‌اند. آنها به همراه کوبا از نیکلاس مادورو در ونزوئلا و دانیل اورتگا در نیکاراگوئه حمایت می‌کنند و ونزوئلا حتی میزبان مسابقات نظامی ایران، روسیه و چین در سال ۲۰۲۲ بود. تصمیم هندوراس برای کنارگذاشتن روابط دیپلماتیک با تایوان، اشتیاق برزیل برای تعمیق روابط با پکن، و گسترش مؤسسه‌های کنفوسیوس در سراسر این منطقه، حکایت از نفوذ فزاینده چین دارد و این همسویی بازیگران مختلف که علیه منافع آمریکا کار می‌کنند، چالش‌های واشنگتن را تشدید می‌کند.»
از سوی دیگر عربستان‌سعودی که از متحدان آمریکا بوده هفته قبل از نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا استقبال کرد تا دوباره تاکید کند ممنوعیت‌های آمریکا برای عربستان ممنوعیت محسوب نمی‌شود و این کشور در تلاش برای گسترش دامنه روابط دیپلماتیک خود فراتر از مرزهای ائتلاف‌های سنتی است. در این شرایط هم امروز یکشنبه ۲۱خرداد رئیس‌جمهور برای تداوم سیاست تقویت روابط با کشورهای همسو و ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و علمی، به دعوت رسمی همتایان خود به سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا می‌رود و قرار است چندین سند همکاری در حوزه‌های مختلف بین مقامات ایرانی و این سه کشور به امضا برسد. رئیس‌جمهور در این سفر نشست‌هایی هم با تجار و فعالان اقتصادی بومی و ایرانی خواهد داشت.
رابطه ایران با آمریکای‌لاتین در زمان دولت‌های مختلف فرازونشیب‌های زیادی داشته، یعنی اگر خاطرتان باشد تعاملات سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای منطقه آمریکای‌لاتین در دولت‌های نهم و دهم روندی صعودی داشت اما به یکباره در دوره روحانی به‌دلیل برجسته شدن موضوع برجام این روابط محو شد به‌طوری‌که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، مثل وضعیت ارتباط با کشورهای همسایه، کشورهای آسیایی و آفریقایی این منطقه هم از فهرست دولت روحانی تقریبا حذف شد تا جایی که در مدت هشت سال، تنها یک سفر به منطقه آمریکای‌لاتین، آن‌هم در حاشیه عزیمت به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۳۹۵ انجام شد که روحانی برای شرکت در هفدهمین اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد و تحویل ریاست دوره‌ای این اجلاس به ونزوئلا سفر کرد و بعد از آن هم سفر بسیار کوتاهی به کوبا داشت. این درحالی‌است که آمریکای‌لاتین اغلب شامل آرژانتین، بولیوی، برزیل، شیلی، کلمبیا، کاستاریکا و نیکاراگوئه هم هست.
بنابراین در دولت سیزدهم در کنار پیوستن به سازمان همکاری‌های شانگهای و عضویت در گروه بریکس که جزو قدرت‌های نوظهور هستند سفر رئیس‌جمهور به آمریکای‌لاتین پس از سفر به کشورهای منطقه، روسیه و چین یک حرکت هوشمندانه و مهم است که راهبردهای توسعه، مبادلات اقتصادی و تجاری احتمالا از نتایج این سفر در دوره جدید نظم نوین خواهد بود.