صادرات شیرین

سال گذشته، ایران توانست ۵.۶میلیون دلار عسل به ۲۲ کشور جهان صادر کند. چینی‌ها ۵۰۰تن از صادرات عسل ایران را سهیم می‌شوند، در‌حالی‌که خود بزرگ‌ترین تولیدکننده عسل در جهان هستند. چین بیش از ۴۰۰هزار تن عسل تولید می‌کند و برای تکمیل بازار مصرف خود به عسل ایران نیاز دارد. اما ایران درمجموع به چین، بحرین، کویت، قطر، عمان، آلمان، انگلیس، کانادا، هنگ‌کنگ، استرالیا، اندونزی، مالزی، عراق و لبنان عسل صادر می‌کند. ۱۰هزار تن از ۷۷هزار تن تولید ایران به این کشورها صادر می‌شود. در نتیجه تنها ۵درصد از صادرات عسل ایران به دست چینی‌ها می‌رسد. در کل، کمتر از ۱۳درصد از کل تولید ایران صادر می‌شود. یک تحقیق در مورد «تحلیل ساختار بازار صادراتی عسل طبیعی ایران» با محوریت اولویت‌بندی کشورهای هدف بر‌اساس شاخص‌های جذابیت بازار نشان می‌دهد که بازارهای عربستان، عراق، امارات و مالزی بهترین بازارها برای عسل ایران محسوب می‌شوند اما در‌مجموع صادرات عسل خالص به بازار بحرین هم برای صادرکنندگان ایرانی جذاب است. در سال‌های اخیر عسل طرقبه و عسل بینالود در حجم بالا به این کشور حاشیه خلیج‌فارس صادر شده است. البته در ایران، میزان تولید عسل در ۱۲ماهه ۱۴۰۱(۲۱ مارس ۲۰۲۲ تا ۳۰ فوریه ۲۰۲۳) ۱۳۶ هزار تن اعلام شده است. در نتیجه اختلاف آمار فائو با آمارهای ایران، از دریچه مبنای محاسبه زمانی (تفاوت سال شمسی با میلادی) قابل درک است؛ نه این‌که ایران آمار تولید خود را بالاتر از فائو درج کرده باشد. به هر ترتیب، ایران با بهره‌گیری از ۹۴هزار زنبوردار به ۱۳۶هزار تن تولید دست یافته است. ۱۱.۵میلیون کلونی زنبور عسل در ایران وجود دارد. تورج‌صارمی، مجری طرح توسعه زنبورداری کشور، پیش‌بینی می‌کند که حجم تولید عسل ایران در سال ۱۴۰۲ به ۱۴۰هزار تن برسد. در نتیجه نزدیک به ۱۲میلیون کلونی، قابلیت افزایش ۴ درصدی تولید ایران را دارند. در ایران کندوهای سنتی و بومی ظرفیت تولید ۴.۷۹کیلوگرمی را دارند اما کندوهای (کلونی) مدرن تا ۱۱.۸۴کیلوگرم تولید دارند. بیش از ۹۷درصد ۱۱میلیون و ۵۳۴هزار کلونی ایران مدرن هستند که نشان از تغییر نگاه به اقتصاد زنبورداری و تولید عسل و محصولات جانبی زنبور دارد. در همین حال ایران از قبل این تغییر نگاه توانسته که بیش از ۲۵۰۰ تن محصولات جانبی زنبور عسل شامل ژل رویال، گرده گل، موم و زهر زنبور را صادر کند؛ حتی حجم گرده‌افشانی در ایران ۱۴۳ برابر عسل می‌تواند سودآوری داشته باشد. زهر زنبور هم ظرفیت صادراتی بالایی دارد. هر ۴۰۰گرم زهر زنبور بیش از ۲۰میلیون دلار ارزش دارد. سال۱۴۰۰ یک محموله ۴۰۰گرمی زهر به ارزش ۲۵ میلیون دلار به گرجستان صادر شد. در کل کشورهایی مانند ایران، چین و ترکیه بیشترین تعداد کلونی‌های زنبور عسل را در اختیار دارند. در‌مجموع بیشترین کلونی‌های جهان در اختیار آسیایی‌هاست. ۴۵.۳میلیون کلونی زنبور در آسیا قرار دارد؛ در حالی‌که ۲۵ میلیون کلونی در اروپا، ۱۱میلیون کلونی در آمریکا(شمالی، جنوبی، مرکزی و کارائیب)، ۱۸میلیون کلونی در آفریقا و یک‌میلیون کلونی در اقیانوسیه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

کارنامه ایران در صنعت زنبورعسل
تولید ۱۳۶ هزار تنی
سومین تولیدکننده جهان 
۵.۶میلیون دلار صادرات 
۹۴ هزار زنبوردار 
۱۱.۵میلیون کلونی 
۹۷ درصد کلونی مدرن 
صادرات ۲۵۰۰ تن محصولات جانبی 
درآمدزایی ۲۵ میلیون دلاری زهر زنبور 
صادرات ۱۳ درصد از کل تولید عسل 
پیش‌بینی افزایش ۴ درصدی تولید عسل