نسخه درمان بافت‌های تاریخی

استان‌های ایران در قالب یک کشور در حال توسعه با برخورداری از پتانسیل محیطی بالا و داشتن پشتوانه تمدن، تاریخ و فرهنگی چند هزار ساله، از ظرفیت‌های زیاد و ویژه‌ای برای توسعه صنعت گردشگری برخوردارند اما باوجود این پتانسیل‌ها و جاذبه‌های گردشگری، گسترش و توسعه صنعت گردشگری از لحاظ شکوفایی هنوز به جایی که باید، نرسیده وامکان بهره‌برداری مناسب از این پتانسیل‌ها محقق نشده است.
براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ایران ازلحاظ برخورداری از جاذبه‌های باستانی دررتبه دهم و ازلحاظ جاذبه‌های طبیعی جهان رتبه پنجم را دارد که به دلیل آماده‌ نبودن زیرساخت‌ها، درآمدها از این صنعت چشمگیر نبوده و سهم ایران از توریسم جهانی بسیار ناچیز است. دلیل تأکید بر گردشگری طبیعی در ایران نیز به دلیل جایگاه بالای آن در بهره‌مندی از جاذبه‌‏های گردشگری منحصربه‌فرد است.‏ اما در بی‌توجهی به صنعت گردشگری همین بس که براساس سند چشم‌انداز افق۱۴۰۴ جذب گردشگر در ایران باید به ۲۰میلیون گردشگر و با درآمدی حدود ۲۵میلیارد دلار ‏برسد. رقمی که رسیدن به آن در دو سال آینده محال بوده و باید اعتراف کرد که هنوز اندر خم یک کوچه مانده‌ایم. بی‌شک بناهای تاریخی موجود در ایران بسیار ارزشمند اما به دلیل گذر زمان، تمام آنها نیازمند مرمت و مراقبت است و وظیفه حفظ آنها بر عهده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی کشور است. با این اوصاف، یکی از مهم‌ترین اتقافاتی که باید دراین مسیر رقم بخورد، بحث تملک بناهای تاریخی و محوطه‌سازی‌های اطراف آنهاست. کاری که برای به نتیجه رسیدن آن باید قیمت برخی ابنیه تاریخی مشخص و پول آن به مالکانی که درحال حاضر این بناها را دراختیار دارند پرداخت شود تا به ثبت وزارت میراث و گردشگری برسد. کاری که به اعتبارات ویژه‌ای نیاز دارد و اصلا نمایندگان و مسئولان به آن ورود پیدا نکرده‌اند ودربودجه هم دیده نشده است. موضوع دیگر بحث حریم‌های درنظرگرفته شده برای بناهای تاریخی است؛ مسأله‌ای که مردم برخی شهرها را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده. البته آقای رئیس جمهور هم در سفرهای استانی از نزدیک این مشکلات را لمس و از درخواست‌های مردم برای حل و فصل آنها اطلاع پیدا کرده است.
     
مراقبت از بافت و محوطه
با این‌که مردم فقط بناها و وضعیت ظاهری آنها را می‌بینند اما مهم‌ترین مشکل در حوزه میراث فرهنگی، مسأله بافت‌ و بناهای تاریخی است.یعنی باید حریم‌ها درست مشخص شود چرا که بعضی حریم‌ها در سال‌های گذشته به‌صورت کارشناسی تنظیم نشده و امروز شهروندان را دچار گرفتاری‌های زیادی کرده است. مرداد سال گذشته بود که وزیر میراث فرهنگی و گردشگری کشور برای پاسخگویی به سوالات تخصصی نمایندگان کمیسیون فرهنگی به مجلس رفت.
عزت‌ا... ضرغامی بعد از این نشست گفت: تمام نمایندگانی که طرح سؤال کرده بودند یا تقریبا قانع شدند یا زمان دیگری برای پاسخگویی تفصیلی مشخص شد، تقریبا سوالات نمایندگان به صفر رسید و نیازی به مطرح شدن سوالات در صحن نیست که البته این موضوع وظیفه مرا سنگین‌تر می‌کند. جالب این‌که آقای وزیر مدعی شد: ما درسال‌های گذشته درحوزه میراث فرهنگی گرفتار غفلت بودیم وکارهای زیادی که دراین یک سال درحوزه زیرساخت‌ها انجام داده‌ایم، نیاز به زمان دارد تا اثرات خود را نشان دهد. باوجود مشکلات‌عدیده دربخش تملک و حریم بناهای تاریخی و باستانی اما وزیر میراث وگردشگری معتقد است: درمورد بافت‌های تاریخی که اصولا نمی‌شود آنها را دستکاری کرد، تلاش داریم تا برای هراستان باتوجه به ویژگی‌های خاص آنجا نسخه مخصوصی بپیچیم. ضمن این‌که در بسیاری جاها مشکل جدی نداریم و بااستفاده ازظرفیت محلی می‌توانیم مشکلات را حل کنیم.

آموزش برای مراقبت
در دهه‌های اخیر یکی از بزرگترین مشکلات در حوزه آثار تاریخی و فرهنگی، نا‌آشنایی مردم با این میراث و کوتاهی وزارتخانه در بالا بردن سطح آگاهی‌ها در جهت حفظ و مراقبت از آنهاست. هرچند کم‌کاری مسئولان و متولیان امر همچنان ادامه دارد اما در برخی استان‌ها اقدامات در خور و شایسته‌ای هم صورت گرفته که می‌تواند ثمرات خوبی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان اردبیل با بیان این‌که روستای گندیشمین دو تپه تاریخی ثبت شده دارد و  قرار شده با آموزش‌های لازم اهالی روستا در حفاظت ازاین آثار تاریخی با اداره کل میراث‌فرهنگی استان همکاری کنند، می‌گوید: درمورد قوانین و مقررات سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری نیز اطلاعات لازم به دهیاران و اعضای شورای روستایی که ابنیه تاریخی دارند، ارائه می‌شود تا با اطلاع‌رسانی به جذب سرمایه‌گذار اقدام کنند.