فقط برای دیده‌شدن!

خالکوبی بدن دیگر به اراذل و اوباش یا مردان و زنان بدنام محدود نیست و بسیاری از توده‌های مردم و حتی گروه‌های مرجع مثل هنرمندان و ورزشکاران نیز به این کار روی آورده و بدن خود را به خالکوبی‌های متعدد سپرده‌اند. جوانان هم به علت مدگرایی و جو تب و تاب عقب نماندن از همسالان خود، به این کار گرایش پیدا کردند؛ موضوعی که به لحاظ روانی دلایل گوناگونی را در بر می‌گیرد. شخصیت‌هایی که برای جلب توجه و نمایش بیشتر خود اقدام به این کار می‌کنند و اگر نتوانند نظر دیگران را به خود جلب کنند، سرخورده و افسرده می‌شوند و علاوه بر این پیامد‌های روحی و روانی، آثار جسمانی مخربی را هم به دنبال دارد. هرچه به گذشته بروید، کمتر نشانی از «خالکوبی» در فرهنگ ایرانی پیدا می‌کنید، منتها امروز نقش و نگار انداختن روی بدن یکی از ویژگی‌های زندگی شهری شده است. تمایل به نمایش زیبایی و قدرت، این روز‌ها با شیوه‌های عجیب و غریبی انجام می‌شود. علاقه به انواع و اقسام تتو و خالکوبی با طرح‌های دور از ذهن، حالا دیگر مختص پسران نیست بلکه زنان و دختران نیز نمونه‌های کوچک و بزرگ، سیاه و سفید و گاه رنگی آن را بر نقاط مختلف بدن‌شان در معرض تماشا می‌گذارند. این کار تا جایی پیش رفته است که بعضا با پرداخت مبالغ هنگفتی، جملات تکراری و تصاویر مشخصی را تتو می‌کنند. 
 
تحمل درد و رنج، فقط برای دیده شدن
از عمده دلایل گرایش جوانان به خالکوبی، نقش فضای مجازی و تبلیغات رنگ و لعابدار را می‌توان نام برد. مسأله‌ای که خواه‌ناخواه جوان را حتی برای کنجکاوی هم که شده، به سمت انجام این کار سوق می‌دهد. دکتر محمود برجعلی، روان‌شناس بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به شایع شدن خالکوبی در بین قشر جوان به جام‌جم می‌گوید: «خالکوبی در بین جوانان به عنوان یک رفتار ناسازگار مطرح می‌شود. فشار گروه همسالان، تبلیغات در دنیای مجازی و افرادی که اثرپذیری‌شان بالاست منجر به این می‌شود که این رفتار را انجام دهند. مطالعات درباره این موضوع حاکی از آن است افرادی که معمولا به سرگشتگی، تنهایی و انزوا دچار هستند، بیشتر به این سمت و سو متمایل می‌شوند. افرادی که در زندگی‌شان لذت و شادی‌های مناسبی ندارند بیشتر به بدن خود آسیب وارد می‌کنند چرا که تتو و خالکوبی با درد و رنج زیادی نیز همراه است. افراد با وجود درد، حاضر به زدن طرح و نقش‌های گوناگون بر بدن و صورت‌شان می‌شوند.» جوانی و نوجوانی دوره حساس وپر پیچ وخمی است که افراد با انبوهی از احساسات منفی مانند ناکامی‌ها، پوچی مزمن، اختلال در هویت، اختلال در تسلط بر خشم و رفتار‌های تهدید به خودکشی و خودزنی‌های مکرر مواجه می‌شوند. یکی از مصادیق خودزنی‌های مکرر، آسیب رساندن به بدن خود برای زیبایی است.
 
خالکوبی؛ رفتاری اعتراضی
نوجوانان و جوانان ذاتا علاقه‌مند به دیده شدن هستند. مهم‌ترین دلیل تمایل آنان به تتو و تحمل کردن درد وحشتناک سوزن، مطرح کردن خود است. در واقع آنان معتقدند اگر بتوانند برخی از کمبود‌های زندگی‌شان را به وسیله این سرنگ‌های رنگی روی پوست خود حکاکی کنند، کاری بس شجاعانه انجام داده‌اند. همان‌طور که این روان‌شناس معتقد است و اظهار می‌کند: «از علت‌های زیربنایی دیگری که در این امر شایع است، می‌توان به اختلالات نمایشی در افراد اشاره کرد. افرادی که دوست دارند دیده شوند و مورد توجه اطرافیان قرار گیرند.» وی همچنین بر این باور است که خالکوبی به گونه‌ای انحراف رفتاری و شخصیتی است و از طرفی رفتاری اعتراضی نیز محسوب می‌شود؛ اعتراض به شرایط موجود اقتصادی، اجتماعی، ازدواج، بیکاری و... فردی که حس می‌کند دیگر نمی‌تواند اثرگذار باشد با آسیب زدن به جسم خود، مخالفتش را مطرح می‌کند. 

فاصله گرفتن افراداز حقیقت وجودی‌
زمانی که خانواده‌ها با رفتار‌های سلطه‌گری، فرزندان خود را تربیت می‌کنند فرزندان به دلیل این‌که مدام تحت کنترل هستند و استقلالی ندارند دچار کمبود‌های شخصیتی می‌شوند و عزت‌نفس آن‌ها پایین می‌آید و اعتماد به نفس‌شان کم می‌شود و با بزرگ‌شدن می‌خواهند این کمبود‌ها را جبران کنند. یکی از آن اقدامات جبرانی همین خالکوبی‌هاست. برجعلی نیز معتقد است افراد درونگرای افراطی یا اجتنابی و دارای افسردگی و آنانی که از جمع و خانواده و جامعه فاصله می‌گیرند نیز درگیر این اتفاق می‌شوند. وی تصریح می‌کند: «خالکوبی نوعی از رفتار‌های عادتی ناسازگار کوتاه مدت است. افراد فکر می‌کنند که با انجام آن می‌توانند حال خودشان را خوب کنند و پس از تجربه، تازه متوجه می‌شوند که با توجه به ارزش‌های دینی و فرهنگی جامعه، خیلی هم روش مناسبی نیست.» به هر حال جوانان باید بدانند که خالکوبی باعث بالا رفتن جایگاه آن‌ها در میان مردم نمی‌شود و بهتر است از طریق ارتقای توانایی و مهارت‌های شغلی و کسب دانش و دیگر روش‌های مثبت جایگاه خود را ارتقا دهند. همان‌طور که برجعلی نیز می‌گوید: «دنیای مدرنیته این فضا را ایجاد می‌کند که افراد به ظاهر و جنبه‌های مادی توجه کنند. اگر جامعه به جنبه‌های درونی، شخصیتی، خانوادگی، اصالتی و عقاید دینی و مذهبی افراد احترام بگذارد، قطعا ارزش‌ها و قضاوت‌ها، بیرونی، ظاهری و سطحی نمی‌شود.» با این حال در جامعه الگو‌های غنی ملی و دینی کم نیستند و این‌که برخی افراد برای ارضای حس زیبایی طلبی خود به جسم‌شان که ابزار روح‌شان است، هجوم می‌برند، به نظر می‌رسد ناشی از فاصله گرفتن آن‌ها از حقیقت وجودی‌شان است.