جنگ تمدنی در غزه

 این آثار بازارها، مسافرخانه‌ها، حمام‌های عمومی، زوایای صوفیان، مقبره‌های کهن، مساجد و کلیسا‌ها و مراکز فرهنگی را در بر می‌گیرند و تجسمی از زندگی ریشه‌دار و اصیل مردم فلسطین در عصر ایوبی، مملوکی، عثمانی و ... و بخشی از سیر تمدن اسلامی در نوار غزه به‌شمار می‌روند. 

بمباران ۳۲۵ محل باستانی

در سال ۲۰۲۴، و به‌طور مشخص از هفتم اکتبر و شروع عملیات طوفان‌الاقصی، اسرائیل ۲۰۰ نماد و ۳۲۵ سایت باستانی را ویران کرده است. این رژیم، خانه‌های قدیمی را در اولویت اهداف شلیک خود قرار می‌دهد. این حرکت کینه‌توزانه، صراحتا با قوانین بین‌المللی ازجمله ماده ۲۷ بند چهارم مقررات لاهه ۱۹۰۷ و ماده ۵۶ آن مغایر است و جزو جنایات جنگی به‌شمار می‌رود. براساس این قوانین، ویران‌کردن ساختمان‌های دینی و عبادی، هنری، مؤسسات علوم، امور خیریه و آثار تاریخی در شرایط جنگی ممنوع است. 

پروتکل الحاقی کنوانسیون چهارم ژنو ۱۹۷۷، ماده ۵۳ پروتکل یک و ماده ۱۶ پروتکل دوم، شامل ممنوعیت ارتکاب هرگونه اقدام خصمانه علیه بنا‌های تاریخی، آثار هنری و اماکن عبادی است که میراث معنوی مردم را تشکیل می‌دهند. 

مکان‌های عبادی؛ هدف صهیونیست‌ها

مساجد نخستین هدف ویرانگری اسرائیلند. صهیونیست‌ها تاکنون با شلیک مستقیم موشک و یا بمب‌افکن‌ها، صد‌ها مسجد را ویران‌کرده‌اند. از قدیمی‌ترین مساجدی که مورد هدف آنان قرار گرفته می‌توان به این موارد اشاره کرد: 

*مسجد السیدهاشم (بارگاه حضرت هاشم‌بن‌مناف): بنا به روایات تاریخی، نام‌گذاری این مسجد به‌خاطر وجود مقبره مبارک جد رسول‌اکرم (ص) هاشم‌بن‌عبدمناف بوده‌است. درحال‌حاضر براثر حملات اسرائیل، دیوار‌ها و سقف‌های مسجد ویران شده و در معرض ریزش و تخریب همه‌جانبه قرار دارد. 

* مسجدجامع عمری (العمری) در محله «الدرج» واقع شده و یکی از بزرگ‌ترین مساجد شهر غزه به‌شمار می‌رود. این مسجد در زمان حکومت ایوبیان ساخته شده و مساحت آن ۴۱۰۰ مترمربع است. قدیمی‌ترین بخش این مسجد به سبک بازیلیکای کلیسای جامع قدیس یوحنا معمدان در قرن دوازدهم میلادی بنا شده است. درحال‌حاضر مسجد کاملا ویران شده و فقط یک گلدسته از آن به‌جای‌مانده که بخش فوقانی اش به‌طور جدی آسیب دیده است. 

*مسجد ابن‌عثمان: این مسجد با قدمتی که به قرن هجدهم بازمی‌گردد، در محله «شجاعیه» در شرق شهر غزه واقع شده و یکی از مساجد تاریخی و باستانی است و به سبک مملوکی به‌دست احمدبن‌عثمان بنا شده‌است. مقبره سیف‌الدین‌یلخجه، که در سال ۱۴۴۵ دادستان غزه بوده نیز در این مسجد قرار دارد. 

کلیسا‌های تاریخی 

در حملات سال ۲۰۲۴ اسرائیلی‌ها به نوار غزه، کلیسا‌ها نیز مورد حملات بی‌امان این رژیم قرار گرفتند. ازجمله کلیسا‌های قدیمی که براثر حملات ویران شدند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

*کلیسای سنت‌پورفیریوس: کلیسای سنت‌پرفیریوس سومین کلیسای قدیمی جهان در منطقه زیتون و شرق شهر غزه قرار دارد و با موشک‌های اسرائیلی ویران شده‌است. صلیبی‌ها این کلیسا را در سال ۱۱۵۰ میلادی ساختند. بمباران رژیم‌صهیونیستی باعث ایجاد گودالی ۷ متری در این کلیسا و فروریختن بخش اعظمی از دیوار‌های آن شده و براثر حمله، ۱۸ نفر از حاضرین در کلیسا ازجمله تعدادی از آوارگان فلسطینی و چند تن از روحانیون مسیحی به شهادت رسیدند. 

*صومعه قدیس هیلاریون: صومعه هیلاریون در تپه ام‌عامر در منطقه «دیرالبلح» واقع شده و تاریخ بنای آن به سال ۳۲۹ میلادی بازمی‌گردد و یکی از بزرگ‌ترین صومعه‌های مسیحیان در خاورمیانه به‌شمار می‌رود. صومعه در نوامبر گذشته مورد حملات رژیم‌صهیونیستی قرار گرفت. تلاش‌های یونسکو برای وضع قوانین به‌منظور نجات این صومعه بی‌نتیجه ماند و در نهایت رژیم اشغالگر، آن را به‌طور کامل ویران کرد. 

*کلیسای بیزانس در جبالیا: این کلیسای بیزانسی متعلق به قرن پنجم میلادی، در سال ۱۹۹۷ میلادی کشف و از سال ۲۰۲۲ در‌های آن به روی عموم باز شد. کلیسا مساحتی ۸۰۰ مترمربعی و سه رواق بزرگ به سبک معماری بیزانسی داشت و صحن بزرگ آن مکانی برای ادای شعائر دین مسیحیت بود. کلیسا با یک سازه مدرن محافظت می‌شد و به بیمارستان اردوگاه جبالیا متصل بود و اکنون براثر شلیک مستقیم اسرائیل، کاملا ویران شده‌است. 

نقاط باستانی 

خانه‌های دو محله قدیمی از جمله «الزیتون» و «الدرج» بیشتر از سایر مناطق، به‌منظور محو جنبه‌های تمدنی نوار غزه در تیررس حملات هدفمند صهیونیست‌ها قرار گرفته‌اند. 

* حمام السمره: این حمام با قدمتی بیش از هزار سال، به عنوان مقصدی گردشگری درمانی در محله الزیتون شناخته می‌شود. این حمام، یگانه حمام تاریخی باقیمانده در غزه است که با مساحتی بالغ بر ۵۰۰ متر، به‌عنوان یکی از نمونه‌های جالب و متکامل حمام‌های اسلامی به‌شمار می‌رود. به‌همین‌دلیل، موضوع پژوهش‌های متعددی درباره تاریخ حمام‌های اسلامی قرار گرفته است. اکنون این حمام براثر حملات اسرائیل ویران شده‌است. 

*گورستان جنگ‌جهانی اول: در غزه، گورستانی وجود دارد که بیش از ۳۰۰۰ سرباز انگلیسی و سربازان کشور‌های مشترک‌المنافع جنگ جهانی اول در آن دفن شده‌اند. حدود ۸۰۰ قبر این گورستان مجهول‌الهویه است. اسرائیل به این گورستان هم رحم نکرد و آن را آماج حملات خود قرار داد و آسیب زیادی به آن زد.

مراکز فرهنگی ــ تاریخی 

مراکز فرهنگی نیز از ویرانی‌های حملات موشکی و آتش‌افروزی رژیم منحوس صهیونیستی بی‌نصیب نمانده‌است: 

*مرکز فرهنگی «رشاد الشوا»: یکی از بزرگ‌ترین مراکز فرهنگی نوار غزه است. در این مرکز اسناد تاریخی، کتاب‌های نفیس و دست‌نوشته‌های تاریخی وجود داشتند. فعالیت‌های فرهنگی متعدد ازجمله آموزشی، اجرای نشست‌ها، نمایش تئاتر و فیلم‌سینمایی در این مرکز انجام می‌شد که اکنون براثر حملات صهیونیست‌ها ویران شده است. این مرکز در سال ۱۹۸۵ میلادی با معماری منحصربه‌فردی ساخته و نامزد دریافت چند جایزه بین‌المللی معماری شد. 

*آرشیو مرکزی شهرداری غزه: براثر ویرانی ساختمان بایگانی شهرداری غزه، هزاران سند تاریخی با عمری بیش از صد سال، از بین رفتند. 

*کاخ‌موزه پاشا (الباشا): این کاخ‌موزه که به آن قصر رضوان هم گفته می‌شود در محله الدرج قرار گرفته و به سبک معماری مملوکی ساخته شده و تنها نمونه باقیمانده از کاخ‌های باستانی غزه بود. این کاخ‌موزه نیز با مخزن شگفت‌انگیزی از آثار باستانی با آسیب‌های جدی روبه‌رو شده است. 

علاوه بر ویرانی، سرقت آثار باستانی فلسطین و غزه نگران‌های جهانی را به‌دنبال داشته‌است. اسرائیل در سرقت آثار تاریخی فلسطینیان سابقه طولانی دارد و از افشای این حقیقت نیز ابایی به خود راه نمی‌دهد. برای مثال در دهه ۷۰ قرن بیستم در فرآیند کاوش یک مقبره کنعانی، در دیرالبلح، اسرائیلی‌ها تابوت‌ها و آثار باستانی کشف‌شده را به سرقت بردند و در آرشیو خود قرار دادند.