اقامتگاه، حلقه مفقوده گردشگری زنجان

در تحلیل داده‌های گردشگری استان زنجان که طی یک‌سال اخیر منتشر شده‌، به آمار و ارقامی می‌رسیم که می‌تواند کمک شایانی به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مسئولان و متولیان امر برای این حوزه باشد. 
براساس اعلام استاندار زنجان، آمار ورود گردشگران داخلی به این استان در سال گذشته با رشد ۱۷۱درصدی روبه‌رو بوده و نرخ اشغال اقامتگاه‌ها به‌صورت میانگین تا آبان‌ماه سال جاری ۸۳ درصد بوده است. 
گزارش‌های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان هم نشان می‌دهد بیش از ۹۰۰ اثر در بخش‌های مختلف برای بازدید گردشگران داخلی و خارجی در این استان وجود دارد؛ ضمن این‌که گنبد سلطانیه در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. 
   
بومگردها در راه‌اند
آمارها نشان می‌دهد با وجود افزایش تقاضا برای گردش و بازدید از اماکن دیدنی و تاریخی زنجان، این استان در حوزه اقامت با چالش‌های زیادی مواجه است. 
حسن شمسیان، کارشناس گردشگری با بیان این‌که آمار اقامت‌های نوروزی نسبت به سال قبل ۱۵ درصد رشد داشته و نرخ اشغال اقامتگاه‌ها در برخی ماه‌ها به بیش از ۸۰ درصد رسیده، به «جام‌جم» می‌گوید: «استانی که دارای مناطق طبیعی، تاریخی و غارهای منحصربه‌فرد و موزه‌های زیبایی است، نباید فاقد هتل پنج‌ستاره باشد.کمبود ظرفیت‌های اقامتی و پذیرایی جدید و قیمت بالای زمین برای سرمایه‌گذاران از موانع اصلی دراین زمینه است واگر دولت نخواهد کاری کند، حتما زنجان با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهد بود.»
او ادامه می‌دهد:«درحال حاضر ۱۸واحد بوم‌گردی فعال بوده وطرح‌هایی برای واگذاری زمین به سرمایه‌گذاران گردشگری در دست اجراست. باید بپذیریم در صورت توسعه زیرساخت‌ها، گردشگری می‌تواند نقش محرک اقتصاد استان را بر‌عهده‌بگیرد.»
شمسیان با تاکید بر این‌که پتانسیل اشتغال‌زایی در این صنعت بسیار بالاست و براساس مطالعات، به‌ازای ورود هر ۱۰ گردشگر، به‌طور میانگین یک فرصت شغلی ایجاد می‌شود، می‌گوید: «تحقیقات، رابطه مثبت و دوطرفه بین توسعه گردشگری و رشد اقتصادی استان را تایید کرده‌اند. ضمن این‌که با تقویت صنایع دستی، بانوان هم می‌توانند وارد چرخه تولید بسیاری از محصولات مورد علاقه گردشگران شوند. 
زنجان قطب مهمی در تولید صنایع دستی (از قبیل چاقوسازی و ملیله‌کاری) است که گردشگری می‌تواند بازار این بخش را رونق دهد. به‌عنوان نمونه، گردش مالی ماهانه صنایع دستی مس در استان حدود ۴۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود.»

برخورد با تخلفات حریم گنبد
زنجان ازتنوع چشمگیر جاذبه‌های‌گردشگری برخورداراست که ازنمونه‌های تاریخی وفرهنگی آن می‌توان به گنبد سلطانیه، بازار سنتی زنجان که طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است،معبد داش‌کسن که معبدی با نقوش منحصر به‌فرد اژدهاست، موزه مردان نمکی که مومیایی‌های طبیعی دوران هخامنشی را در دل خود جای داده و موزه رختشوی‌خانه اشاره کرد. 
از نظر طبیعی هم زنجان دارای مناطقی بسیار دیدنی است. کوه‌های رنگارنگ آلاداغ‌لار، قلعه بهستان و دودکش‌های جن که پدیده زمین‌شناسی هودو را به‌نمایش گذاشته‌اند، در طول سال پذیرای هزاران گردشگر هستند. زنجان ۴۳ روستای هدف گردشگری دارد که سلطانیه در این میان همچون نگین انگشتر می‌درخشد. 
گنبد سلطانیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی و مذهبی کشور که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، مزین به آیات قرآن کریم، احادیث و اسامی ائمه اطهار(ع) و اسماء الهی است و از ارزش‌های برجسته فرهنگی و هویتی ایران اسلامی به‌شمار می‌رود. با‌این‌حال مدتی است اخباری در مورد بروز تخلفاتی در حریم این بنای تاریخی منتشر می‌شود؛ اتفاقی که می‌تواند ضربات جبران ناپذیری بر پیکر و جایگاه جهانی گنبدسلطانیه وارد کند. 
در همین راستا مدیرکل میراث فرهنگی استان زنجان با تاکید بر ضرورت حفاظت از این اثر جهانی، به استفاده از تجارب جهانی در مرمت و حفاظت از این اثر اشاره کرده و می‌گوید: «در سفر اخیر مقامات وزارت میراث فرهنگی به استان، بر تسریع در روند مرمت‌ها و جمع‌آوری داربست‌ها تاکید شد و اختیارات لازم به استان تفویض گردید. در همین راستا جلساتی با حضور مسئولان کشوری و معاون عمرانی استاندار برگزار و برنامه کاری مشخصی تدوین شد.»
میکائیل موسوی با رد شایعات مطرح‌شده درباره خروج گنبد سلطانیه از فهرست میراث جهانی یونسکو تصریح می‌کند: «میراث فرهنگی با حساسیت کامل از این اثر جهانی صیانت می‌کند و اجازه نخواهد داد تخلفات شهری جایگاه بین‌المللی گنبد سلطانیه را تهدید کند‌؛ چراکه حفاظت از این بنا، حفاظت از هویت و تاریخ کشور است.»
وی با بیان این‌که بخش عمده‌ای از مرمت‌های گنبد سلطانیه انجام شده است، تصریح می‌کند: «این بنا دارای ساختاری هشت‌ضلعی با هشت مناره و ایوان‌های متعدد است که اکثر ایوان‌ها مرمت شده‌اند و در حال حاضر تنها بخشی از مرمت کتیبه‌های داخلی باقی‌مانده که با تخصیص اعتبارات جدید، عملیات تزریق و تکمیل آنها در دستور کار قرار دارد.»
به‌گفته موسوی، پس از اتمام مرمت‌های تزئیناتی، مرمت و ساماندهی محوطه تاریخی سلطانیه در اولویت قرار می‌گیرد. این محوطه شامل ارگی به‌وسعت حدود ۱۴ هکتار است که در محدوده شهری قرار دارد و بهسازی آن از مطالبات مردمی و گردشگران محسوب می‌شود. 
مدیرکل میراث فرهنگی استان زنجان درباره ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حریم گنبد سلطانیه هشدار داد و افزود: در مواردی که تخلف ساختمانی صورت گرفته، از جمله احداث بنای مسکونی با ارتفاع بیش از حد مجاز ۵/۷متر، اخطارهای کتبی به مالک داده شده و پرونده از طریق مراجع قانونی و قضایی در حال پیگیری است که در صورت صدور حکم، تخریب ارتفاع اضافی انجام خواهد شد. 

نیازمند نگاه مدیریتی به گردشگری 
وجود فرودگاه بین‌المللی در زنجان می‌تواند امتیاز ویژه‌ای در راستای افزایش سفرهای گردشگری باشد. 
با توجه به این‌که این امکان در استان‌های همجوار مهیا نشده، بنابراین راه‌اندازی پرواز به‌خصوص به‌صورت بین‌المللی، موجب خدمات به سایر استان‌ها نیز می‌شود و از طرفی ایجاد دهکده سلامت در سلطانیه نیز ظرفیت دیگری برای جذب گردشگر است. از عمده‌ترین مشکلات گردشگری زنجان، نبود رویکرد مدیریت شهری و مسئولان به مدیریت شهری با نگاه گردشگری یعنی مبلمان فروشگاه‌ها، زیرسازی‌ها و سنگفرش، جداول پارک‌ها و موارد دیگر است. 
رونق گردشگری زنجان نیازمند توجه به چند محور کلیدی است که تقویت زیرساخت‌های اقامتی و جذب سرمایه‌گذار برای احداث هتل و اقامتگاه‌های متنوع با درجه‌بندی مختلف در صدر آن قرار دارد. 
سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای ۴۳ روستای هدف گردشگری، به‌عنوان محرک اقتصاد محلی و تسهیل فرآیندها و ارائه مشوق‌های مالیاتی و بانکی به سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری نیز باید در دستور کار باشد.