مهمان ناخوانده ای به نام سردرد

چند روزی است که به قول خودش با این حس ناخوشایند می‌سوزد و می‌سازد، غافل از این‌که کنار آمدن با چنین سردردی اصلا منطقی و عاقلانه نیست.

با این‌که همه اعضای خانواده عادت دارند همیشه او را همراه با دستمالی که به سرش بسته و قرص‌های مسکن رنگارنگی که استفاده می‌کند، ببینند اما هیچ وقت کسی به او نگفته باید به‌دنبال علت سردردهایش باشد.

سردرد؛ مشکلی شایع با علل متفاوت

گاهی سرمان درد می‌گیرد، چون نزدیک غروب است و ما هنوز ناهار نخورده‌ایم، گاهی هم اینقدر کار می‌کنیم که از خستگی دچار سردرد می‌شویم.

استرس و عصبانیت هم که یکی از شناخته‌شده‌ترین عوامل ایجادکننده سردرد است. خیلی از ما چنین سردردهایی را تجربه کرده و می‌کنیم؛ دردهای ساده‌ای که به‌دلایل مختلف ایجاد می‌شود؛ اما مسلما باید به فکر تشخیص علت و کنترل آنها هم باشیم.

دکتر نوید ابوالاحرار، فلوشیپ فوق تخصصی درد در گفتگو با جام‌جم درباره انواع سردرد چنین توضیح می‌دهد: سردرد یکی از شایع‌ترین دردهایی است که تقریبا تمام افراد آن را در طول زندگی‌شان تجربه خواهند کرد، اما بیشترین موارد سردرد به «سردردهای اولیه» مربوط می‌شود که معمولا به صورت روزمره ایجاد شده و بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال خستگی و فشارهای عصبی می‌تواند عامل ایجادکننده این نوع سردردها باشد.

به گفته این پزشک، سردردهای اولیه اهمیت چندانی ندارد؛ به این معنی که خوشبختانه این نوع سردرد با استراحت، ایجاد محیطی آرام و رفع فشارهای عصبی و اسپاسم ماهیچه‌ها بهبود می‌یابد.

دکتر ابوالاحرار تاکید می‌کند: در مواردی که سردرد مزمن بوده و برای مدتی طولانی ادامه پیدا می‌کند یا سردردهایی که پیشرونده است و دائم شدت آن افزایش می‌یابد یا همراه با علائم عصبی مانند اختلالات تعادل، بینایی و شنوایی بروز می‌کند، حتما بررسی‌های لازم را انجام دهید و علت سردرد را مشخص کنید.

مسکِن بخوریم یا نه؟

فقط کافی است بگویید «سرم درد می‌کند» آن وقت است که اطرافیان ده‌ها مدل جورواجور قرص‌ مسکن برایتان تجویز می‌کنند و خودشان هم آنها را همراه با یک لیوان آب برایتان می‌آورند تا مبادا از خوردن آن طفره ‌روید.

اما درد فقط یک نشانه است؛ نشانه‌ای که باید به‌دنبال عامل ایجادکننده آن باشید، یعنی همان مشکلی که باعث شده بدنتان با این درد به شما هشدار دهد. آن‌طور که دکتر ‌ابوالاحرار توضیح می‌دهد اگر سردرد حادی را تجربه می‌کنید، یعنی دردی که در مدت زمانی به نسبت کوتاه و به علت خستگی، فشار عصبی یا مواردی از این دست ایجاد شده و شدید است، معمولا مشکل چندان مهمی به حساب نمی‌آید.

به گفته وی، با توجه به این‌که هدف، کاهش درد و داشتن حسی بهتر است، در شرایطی می‌توانید با استراحت کردن این سردرد را بهبود بخشید، اما گاهی نیز لازم است از مسکن‌ها برای کاهش و رفع درد کمک بگیرید؛ البته تا این مرحله استفاده از مسکن‌ها مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کند، به این معنا که مصرف مسکن‌ها برای کوتاه مدت می‌تواند در کاهش درد و رنج بیمار موثر باشد.

اما بعضی وقت‌ها سردرد ادامه دارد که دکتر ابوالاحرار در این‌ مورد تاکید می‌کند: در صورتی که سردرد بدون عامل خاصی ایجاد شده و ادامه پیدا کند، باید پیگیری شود. مثلا اگر صبح پس از بیدار شدن از خواب و با وجود استراحت کافی، احساس سردرد داشته باشید یا در مدت چند ماه شدت سردردتان کم‌کم افزایش پیدا کند، نباید آن را ساده بگیرید و نسبت به آن بی‌تفاوت باشید. همچنین لازم است سردردهایی را که بیشتر از 15 روز ادامه دارد نیز پیگیری کنید.

میگرن یا سردرد تنشی؟

میگرن هم یکی از انواع سردردهای مزمن است که بر اثر انقباض عروق داخل جمجمه ایجاد شده و با کاهش خون‌رسانی به بخشی از مغز، باعث بروز سردردهای شدیدی می‌شود. دکتر ابوالاحرار با اشاره به این‌که میگرن ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد، توضیح می‌دهد: اغلب سردردهای میگرنی با تهوع، استفراغ یا ترس از نور و صدا همراه است بنابراین اغلب بیماران ترجیح می‌دهند در مکانی ساکت و تاریک استراحت کنند.

به گفته این پزشک، گاهی با انجام فعالیت‌های معمول روزمره ممکن است درد بیمار تشدید شود که این شرایط درد حتی می‌تواند فعالیت‌های او را کاهش دهد. ‌

وی ادامه می‌دهد: سردردهای میگرنی معمولا با محرک‌هایی مانند استرس، خستگی، گرسنگی، تشنگی یا مشکلات اختلالات هورمونی در خانم‌ها ایجاد می‌شود که بهترین کار نیز پیشگیری از بروز حملات میگرن است. بیماران مبتلا به میگرن هم معمولا می‌دانند چه عاملی بیشتر باعث بروز این حملات می‌شود که باید از قرار گرفتن در معرض آنها خودداری کنند.

در صورت بروز حملات نیز بهتر است در مراحل اولیه از داروهایی که پزشک تجویز کرده، استفاده کنید تا درد شدید نشود.

البته سردردهای میگرنی شبیه سردردهای تنشی است و آن‌طور که دکتر ابوالاحرار می‌گوید، علائم سردردهای تنشی هم می‌تواند مانند میگرن بروز کند؛ به‌طوری که این نوع سردردها، معمولا براثر خستگی و گرسنگی ایجاد می‌شود و بیمار درد را به شکل فشار نواری در اطراف سرش توصیف می‌کند.

وی می‌افزاید: سردردهای تنشی اغلب با گرسنگی، استرس، درد گردن و استراحت کم تشدید می‌شود و بیش از 30 دقیقه نیز در طول روز ادامه پیدا می‌کند؛ البته در صورتی که عامل ایجادکننده درد برطرف نشود، بیمار ممکن است مدت طولانی‌تری درد را حس کند.

یکی از مسائل مهم در مورد سردردهای حاد، پیشگیری از عوامل ایجادکننده درد است که دکتر ابوالاحرار در این زمینه خاطرنشان می‌سازد: بسیاری از این‌گونه سردردها بر اثر روش زندگی نامناسب ایجاد می‌شود. بنابراین شیوه نامناسب نشستن، خوابیدن و حرکت کردن و حتی روش نامناسب در برخورد با مسائل و مشکلات می‌تواند موجب ایجاد تنش و در نتیجه بروز سردرد تنشی شود.

به گفته این پزشک متخصص، کار با رایانه در وضعی نامناسب یکی از مسائلی است که می‌تواند موجب بروز سردرد شود و این روزها نیز این نوع سردرد در حال افزایش است بنابراین باید هنگام کار با هر دستگاهی اصول کار با آن را رعایت کنید و وضع استاندارد را در نظر داشته باشید تا کمترین آسیب به بدن وارد شود.

این سردردها را جدی بگیرید

گاهی لازم است خیلی سریع و اورژانسی برای تشخیص علت سردرد اقدام کنید. دکتر ابوالاحرار به این عوامل خطر اشاره می‌کند و می‌گوید: در صورتی که سردردی شدید به‌صورت ناگهانی شروع شود، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

این حالت بویژه برای افرادی که در سنین بالا هستند، مطرح می‌شود و لازم است بررسی‌های مورد نیاز صورت بگیرد. شروع سردرد پس از ضربه به سر نیز مورد دیگری است که حتما باید بررسی شود. همه افراد ممکن است چنین وضعی را تجربه کنند که البته برای کودکان بیشتر اتفاق می‌افتد و در هر صورت پس از ضربه باید تحت نظر پزشک باشند.

به گفته وی، چنانچه سردرد با تب، سفتی گردن، ضعف بدن یا دوبینی همراه باشد، آن را جدی بگیرید و پیگیری‌های لازم انجام شود. همچنین اگر سردرد به‌رغم استراحت و استفاده از مسکن‌ها تشدید شود، باز هم باید آن را بررسی کنید.

وی با اشاره به سن بیماران، توضیح می‌دهد: اگر سردرد در سنین پایین یعنی کمتر از پانزده سالگی یا پس از 55 سالگی شروع شود، باید حتما به فکر بررسی و تشخیص علت آن باشیم.

منبع: جام جم/ نیلوفر اسعدی بیگی