سفر به تالابهای گلستان

هر ساله گلستان با سیل زیادی از گردشگران مواجه است و این در حالیست که جاذبه های مختلف استان از جمله تالابها با وجود منحصر به فرد بودن هنوز به گردشگران آن طور که شایسته است معرفی نشده اند.

آواز دریا و نجوای پرندگانی که از دور و نزدیک تالابهای گلستان گوش هر رهگذری را نوازش می دهد، یادآور آهنگ زندگی بخشی است که طبیعت گردان نوروزی را بخود می خواند.
 
تالابها صندوق جواهرات سیستم اکوسیستم و منابع طبیعی ارزشمندی هستند که به رغم زییایی فراوان در گلستان به حال خود رها شده اند و علاوه برای جلوه های روح پرور ظاهری، سودمندیهای فراوانی دارند که می توان به مهار سیلابها، تثبیت خط، حفظ ذخایر آبهای زیرزمینی و پالایش آب اشاره کرد.
 
تالابهای آلاگل، آلماگل، آجی گل و گمیشان از مجموعه تالاب های بین المللی کشور در دشت ترکمن صحرا و در نزدیک مرز ایران و ترکمنستان از مناطق مهم دیدنی استان است که سالانه طبیعت گردان و گردشگران زیادی را به خود جذب میی کند.
 
این تالابها زیستگاه مناسبی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر به شمار می روند و به دلیل این جاذبه های طبیعی در ایام مختلف پذیرای خیل بی شماری از مسافران و گردشگران است.
 
برای رسیدن به این تالابهای با ارزش، باید مسیر 80 کیلومتری شهر گنبدکاووس تا بخش مرزی داشلی برون در شمال این شهرستان را طی کرد که در این مسیر می توان طبیعت بسیار زیبای شقایقها و گندمزارها در فصل رویش و زندگی شتران در طبیعت کویری منطقه را مشاهده کرد.
 
این سه تالاب بین المللی که در شمال گنبدکاووس قرار گرفته است با سه هزار و 27 هکتار وسعت، محل زمستان گذرانی پرندگان آبزی و کنارآبزی که از شمال سیبری به این تالابها مهاجرت می کنند و نیز زیستگاه برخی پرندگان بومی به شمار می رود.
 
تالاب آلاگل در چند کیلومتری مرز ترکمنستان و در مرکز شوره زار بزرگ ترکمن صحرا واقع شده و یک دریاچه آب شور است، به همین جهت پرورش ماهیان آب شور زی دریای خزر به ویژه ماهی سفید و کپور در این تالاب رونق زیادی دارد.
 
آلماگل یا دریاچه سیب
 
تالاب آلماگل که به معنی دریاچه سیب از مجموعه تالاب های بین‌ المللی ایران است که در سال 1975 ‪ در کنوانسیون رامسر به ‌ثبت رسیده ‌است.
 
این تالاب که در فاصله حدود ‪۷۲ کیلومتری شهر گرگان واقع شده است، دارای ‪۲۰۷ هکتار مساحت بوده و از شمال به اراضی کشاورزی و از جنوب به روستای تنگلی محدود می ‌شود.
 
از میان تالابهای گلستان، تالاب گمیشان، آبگیری گسترده با نیزارهای انبوه که در 45 کیلومتری گرگان حوالی بندرترکمن واقع شده است، این تالاب 20 هزار هکتار وسعت دارد و ارتفاع آن 27 متر پائین تر از سطح دریاست که از یکسو با زمینهای قرقابی و تپه ماهوری دشت وسیع ترکمن صحرا و از سوی دیگر با سواحل دریای خزر محدود است که به همین دلیل طبق طبقه بندی تالابها، گمیشان جزو تالابهای دریایی ساحلی قرار می گیرد.
 
تالاب آجی گل 32 هکتار دارد، درختان گرم، نیزار و پوشش گیاهی تالاب مامنی برای پرندگان و چراگاهی برای دامهای روستائیان است و آب و هوای معتدل زمستان ترکمن صحرا موجب شده آب این تالاب زمستانها یخ نزند و زیستگاه مناسبی برای زمستان گذرانی پرندگان مناطق شمالی شده اند.
 
این تالابها و جاذبه به عنوان یک نقطه گردشگری مناسب استفاده کنیم، به گونه ای که اکثر مسافران ایرانی و حتی برخی از مردم استان نمی دانند که استان دارای تالابهایی با مناظر بسیار جالب و دیدنی دارد.
 
گلستان؛ گنجینه اکوتوریسم
 
به تاکید کارشناسان، این استان به عنوان گنجینه اکوتوریسم در ایران مطرح و معروف است و وجود جاذبه های فراوان نظیر تالابها در استان موجب شده تا روند استقبال از آن گسترش یابد.
 
وجود مناطق بکر طبیعی و جاذبه های دیدینی، می تواند فرصتهای سرمایه گذاری در استان را گسترش دهد و زمینه توسعه این صنعت نو و پایدار را فراهم کند.
 
تاکنون 85 گونه پرنده شامل 19 گونه بومی و 66 گونه مهاجر در تالابهای منطقه شناسایی شدند که از میان پرندگان مهاجر، 14 گونه بومی و بقیه گونه زمستان گذر هستند.
 
تعداد زیادی از پرندگان تالابهای گلستان در طول مدت سال در این مناطق اقامت دارند و برخی به صورت فصلی مهاجرت می کنند وعلاوه بر پرندگان انواع دیگری از جانواران زیستی، خاکی و دوزیست در تالاب زندگی می کنند.
 
دوزیستان و خزندگان مانند قورباغه مردابی، وزغ سبز، لاک پشت برکه ای، لاک پشت خزری، افعی، مار آبی، انواع مارمولکها و پستاندارانی مانند شغال، گربه، روباه، خرگوش و موش از جمله ساکنان تالابها و زمینهای اطراف آن در گلستان هستند.
 
 
فلامینگو، غاز پیشانی سفید، پلیکان سفید و پاخاکستری، شاهی، عقاب دریایی و و انواعی از قوها، اردکها، غازها، پرستوها و مرغان دریایی نیز در تالاب گلستان دیده شدند.
 
تنوع اقلیمی خاص تالاب گمیشان، آلاگی، آجی جل و آلماگی اعم از دشت، تپه ماهور باعث شد طیف وسیعی از پرندگان کنار آبزی و خشکی زی در آن حضور یابند.
 
از 14 گونه ماهیهای شناسایی شده در تالابهای گلستان، هفت گونه غیربومی است که برخی از آنها با هدف آبزی پرروی توسط شیلات به تالابهای استان رهاسازی شد و برخی بطور ناخواسته همراه با گونه های پرورشی به این تالابها راه یافته اند و پرورش گونه های غیربومی در تالاب موجب برهم زدن زنجیره غذایی و برهم زدن سیستم شکننده تالابهای استان شده است.
 
در چرخه طبیعت آبزیان بویژه ماهیان وابستگی زیادی به تالابها دارند و بقا و حیات بسیاری از گونه های های کمیاب و در خطر انقراض پرندگان آبزی و کنارآبزی به تالاب وابسته است و بسیاری از تالابها به دلیل وجود مواد گیاهی مانند زغال سنگ توان تولید انرژی دارند.
 
 
نگهداری مواد گیاهی مغذی مانند فسفر و ازت در گیاهان تالابی صورت می گیرد و به عنوان عنصر طبیعی برای جذب آلودگیها عمل می کنند.
 
برخی گیاهان تالابی آب را پالایش کرده و آب پاکیزه تری به دریا می ریزند در نتیحه آبزیان در محیط سالم تری زندکی می کنند، از این رو تالابها متعادل کننده سطح آبهای زیرزمینی هستند و آب و هوای مناطق همجوار را تعدیل می کنند و علاوه بر آن در حفظ تنوع زیستی اهمیت فراوانی دارند.
 
تردیدی نیست که در جنگ نابرابر که در دست اندازیهای سودجویان بشر و حفظ زیستگاه های طبیعی در جریان است، این مناطق زیبا بازنده اصلی خواهند بود و قرنها بعد این زمینهای باتلاقی به تدریج آب خود را از دست خواهند داد و بصورت زمینی خشک و محکم در می آیند.
 
بررسیها بیانگر آنست هرچه دوره تعارض طبیعت و بشر بیشتر ادامه یابد تالابها به مناطق تجاری و صنعتی می شوند و طبیعی است این تالابها به مرور زمان از بین می روند و نیازی نیست بشر تسریع کننده این وضعیت شوند.
 
از سوی دیگر به رغم اهمیت، تالابها جزء مناطق حفاظت شده به شمار نمی آیند که باید متولیان امر و برنامه ریزان آن برای صیانت و حفاظت بهتر و موثرتر از این اکوسیستم قوانین جامعی در این زمینه وضع کنند.(مهر)