چه کسانی خانه مجردی دارند؟

بسیاری از افراد وقتی متوجه این واقعیت می شوند براحتی نمی توانند آن را باور کنند؛ در حالی که حـــالا این اتفاق افتاده و بعضی از مردان به این شیوه زندگی روی آورده اند. مردانی که می خواهند ساعت ها و روزهایی را خارج از خانه و به دور از محیط خانواده شان سپری کنند و برای خودشان تنها باشند.

دکتر علی انتظاری، مدیر گروه جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت وگو با «جام جم» در باره علل ایجاد چنین شرایطی در جامعه، چنین توضیح می دهد: بی شک، رسانه ها و شیوه های ارتباطی مختلف، نقش موثری در این زمینه داشته است و نباید نقش آنها را در تضعیف یا تقویت بنیان خانواده نادیده بگیریم. البته متأسفانه در این مورد، رسانه های مختلف چندان موفق نبوده اند.

دکتر انتظاری ضمن بیان این که هدف نظام سرمایه داری تضعیف بنیان خانواده است، می گوید: فردی که بدون خانواده زندگی می کند، نیروی کار بهتری برای نظام سرمایه داری به حساب می آید و بهتر می تواند برای آنها فعالیت کند.

در صورتی که اگر همین فرد، درگیر خانواده و موضوعات مربوط به آن شود، با مشکلات متعددی روبه رو شده و هزینه های زیادی برای نظام سرمایه داری ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل، جهتگیری نظام سرمایه داری بیشتر براساس تضعیف نقش خانواده بوده است.

در حال حاضر نیز در کشور ما، برخی افراد به این سمت و سو کشیده شده اند و همین مساله باعث شده، الگوی خانواده هسته ای که از زن و شوهر و فرزندان تشکیل می شود به اشکال دیگر خانواده تبدیل شود. آن طور که این استاد جامعه شناسی می گوید نظام سرمایه داری بر این موضوع تاکید دارد که افراد خودشان را فقط به داشتن خانواده هسته ای محدود نکنند و در عمل نیز رسانه ها به همین سمت و سو رفته اند و اکنون، الگوهای متفاوتی از خانواده را رواج می دهند.

رشد جمعیتی دهه 60 را نیز نباید در این زمینه نادیده گرفت. دکتر انتظاری با اشاره به این موضوع یادآور می شود: این رشد جمعیت باعث شده، نسبت دخترانی که در سنین ازدواج هستند در مقایسه با پسران بیشتر باشد. البته در تمام سال ها، تعداد دخترها و پسرها تقریباً مساوی است ولی با توجه به این که پسران در فرهنگ ما ترجیح می دهند با دخترانی از گروه سنی پایین تر ازدواج کنند، مشخص می شود تعداد دخترانی که می خواهند ازدواج کنند بیشتر از پسران خواهند بود.

در نتیجه، در این شرایط ممکن است حتی پسرهایی که می توانند ازدواج کنند نیز تصمیم بگیرند ازدواج نکنند و به روش های غیررسمی روی آورند بنابراین باز هم جمعیت دختران ازدواج نکرده، بیشتر می شود و این چرخه همین طور ادامه پیدا می کند.

مردان میانسال در خانه های مجردی

دکتر انتظاری درباره عللی که موجب شده مردان متأهل به خانه های مجردی روی بیاورند، می گوید: عوامل مختلفی در این زمینه دخالت دارد که یکی از مهم ترین آنها، فرهنگ جهانی و مساله ای است که تحت عنوان فرهنگ جهانی ارائه می شود. در واقع، یکی از الزامات این جریان جهانی شدن از نوع غربی که در حال حاضر از طریق رسانه ها و شیوه های دیگر در کشورهای مختلف رخ داده است، پررنگ شدن گرایش های مادی و جسمانی است.

در مقابل نیز گرایش های روحانی و معنوی کمرنگ تر از قبل می شود که این شرایط را در موارد مختلف می توانیم، مشاهده کنیم. به عنوان نمونه روی آوردن به جراحی های زیبایی و اهمیت پیدا کردن بیش از حد زیبایی صورت، یکی از نشانه هایی است که در عمل مهم تر شدن جسمانیت را در مقابل روحانیت و معنویت نشان می دهد.

به گفته این استاد دانشگاه، مردان متأهل نیز در معرض این فرهنگسازی قرار دارند و بخصوص از طریق رسانه های غربی این موضوع انتقال پیدا می کند و در نتیجه اهمیت بعد جسمانی برای آنها نسبت به گذشته بیشتر می شود.

از طرف دیگر، برداشت های حقوقی از دین نیز بیشتر شده است. دکتر انتظاری در این باره توضیح می دهد: در دینداری حقوقی، فقط قواعد حقوقی دین برجسته می شود که در این قواعد نیز موضوع حلال و حرام مطرح است و خیلی اساسی با این موضوع برخورد نمی شود. به عبارت دیگر در این مسائل، بیشتر بحث واجب و مکروه و حرام مطرح است، نه این که اصل دین در مورد آنها چه می گوید.

به گفته وی، در اصل دین به موضوع وفاداری به خانواده، محبت، دوستی و مهرورزی میان اعضای خانواده نیز اشاره شده است؛ در حالی که وقتی حقوقی با دین برخورد کنیم، براحتی می توان گفت آقایان حق دارند بیش از یک زن داشته باشند و این موضوع خلاف شرع نیست. در صورتی که این موارد فقط قواعدی حقوقی است و نه فرهنگی و شاید فقط در شرایط خاص نیاز باشد.

بنابراین زمانی که این نوع دینداری رواج داده می شود و فقط از بعد حلال و حرام به زندگی و مسائل آن نگاه می کنیم، انتظار می رود هر کاری که اشکال شرعی نداشته باشد، انجام شود و در نتیجه مساله وفاداری به خانواده در این شرایط نادیده گرفته خواهد شد.

این استاد دانشگاه می افزاید: ارزش وفاداری تحت تاثیر این نوع دینداری، کم اهمیت شده و در نتیجه امروز شاهد این اتفاقات هستیم. در حالی که به طور حتم باید بیش از پیش به این موضوع توجه داشته باشیم.

دکتر انتظاری می گوید: البته تعداد دخترانی که ازدواج نکرده اند و حالا سال ها از سن ازدواجشان گذشته است نیز این آسیب پذیری را بیشتر می کند. از طرف دیگر، مشکلاتی که موجب سرد شدن روابط خانوادگی و طلاق عاطفی زوجین می شود نیز می تواند در این روند موثر باشد.

به گفته وی، نامناسب بودن فضاهای همسرگزینی در کشور که باعث شده بیشتر ازدواج ها، اتفاقی باشد می تواند موجب ایجاد چنین شرایطی شود و در نتیجه مردان به خودشان حق می دهند نیازهای عاطفی شان را در فضای بیرون از خانه تامین کنند.

جام جم /نیلوفر اسعدی بیگی