مراقب گنجینه های خانه باشیم

مسائلی از قبیل محل سکونت (زندگی مشترک، خانه مستقل یا خانه سالمندان) استقلال یا نداشتن استقلال در زندگی شخصی بر روابط بین آنها تاثیرات عمیقی می‌گذارد. در عین حال این مسائل از اعتقادات مذهبی و اخلاقی و فرهنگی جامعه نیز متاثر می‌شود.

گاهی، بودن با دوستان برای سالمندان مهم‌تر و لذتبخش‌تر از روابط با فرزندان است؛ چرا که سالمندان با دوستان همسن خود راحت‌تر از فرزندان خود هستند و بنابراین قرار ملاقات‌های متعددی را ترتیب می‌دهند. سالمندان با هم درباره خاطرات گذشته و دور خود صحبت می‌کنند این کار پیوندهای عمیقی را بین آنها به وجود می‌آورد.

بازنشسته یا فعال‌

یکی دیگر از مسائل امروز سالمندان این است که امروزه در جوامع صنعتی و شهری، سالمندی مترادف با بازنشستگی است، در حالی که در روستاها و شهرهای کوچک آنها اکثرا تا آخرین روزهای زندگی فعالیت شغلی دارند، بین از دست دادن شغل (بازنشستگی) و احساس رضایت از خود (مفید بودن) رابطه متقابل وجود دارد و این یکی از پیامدهای منفی سالمندی است. با این حال اگر سالمند در گذشته از درآمد خوبی برخوردار بوده و در حال حاضر دارای سلامت جسمی باشد و برای دوران بازنشستگی برنامه‌ریزی کرده باشد این اتفاق پیامدی منفی برایشان نخواهد داشت. طبق آخرین آمار 30 درصد سالمندان کشور از مشکلات اقتصادی رنج می‌برند و 80 درصد بیکار و 50 درصد بدون همسر و مسکن هستند.

بهداشت روانی‌

بهداشت روانی در درون مفهوم کلی «بهداشت» قراردارد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای انجام نقش‌های روانی، اجتماعی و جسمی، بهداشت به معنی نبود بیماری نیست بلکه بیشتر شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها و مشکلات در ارتباط است. تامین بهداشت روانی سالمندان تاثیر مهمی بر بهداشت فرد و جامعه می‌گذارد و عوامل چندی در این ارتباط دخیل است.

سالمندی که احساس می‌کند زندگی گذشته خود را به هدر نداده است، با سالمندی که رضایت چندانی از گذشته ندارد، تفاوت بسیاری دارد. سالمند راضی، در خود احساس کمال می‌کند و روزهای آخر زندگی را با خوش‌بینی و شور و شوق سپری می‌کند. در مقابل، سالمند ناراضی از گذشته خود مضطرب و افسرده خواهد بود. تغییرات دوران سالمندی تاثیرات عمیقی در زندگی و بهداشت روانی او دارد. اگر شخصیت فرد انعطاف‌پذیر باشد توانایی سازگاری با این تغییرات بیشتر خواهد بود. در این میان اگر سالمند این را در جهت منفی ادراک کند، میزان انعطاف‌پذیری و سازگاری پایین خواهد آمد.

از نظر محبت، مراقبت و توجه کردن، سالمندی نوعی بازگشت عاطفی به دوران کودکی است، زیرا بعد از عمری تلاش و زحمت، حالا به سال‌های کهولت سن و روزگار پیری رسیده‌اند و مثل کودک به توجه و محبت نیاز دارند. گاهی شرایط و وضعیت هنجاری جامعه نه تنها به بازگشت عاطفی سالمندان بی‌توجه می‌شود، بلکه در تشدید حالت‌های آسیب‌زا در رفتار با آنها نیز موثر است. حقوق پایین بازنشستگی، نداشتن تفریح، ازکارافتادگی و گذراندن بیشتر ساعات روز در بیکاری ممتد و خسته‌کننده رفته‌رفته آنان را دچار رخوت کرده، تعارضات روانی تشدید و دچار اضطراب، ناامیدی و... می‌شوند.

بیماری‌ها

یکی از بیماری‌های شایع در دوران سالمندی آلزایمر است؛ نوعی اختلال که با ویژگی‌های کاهش شدید قدرت حافظه و تخریب شدید توانایی‌های شناختی مشخص می‌شود. شخص روزبه‌روز اشخاص، چهره‌ها و اسامی را فراموش می‌کند. در کنار این ویژگی‌ها، فرد زودرنج و زود عصبانی می‌شود. بیماری پیش‌رونده و تباه‌کننده عملکرد فرد، ناراحت‌کننده برای اطرافیان است و در مراحل آخر بیماری فرد همچون نوزادی به مراقبت دقیق نیاز دارد.

فراموش نکنیم سالمند ما در جامعه و فرهنگی عمر گذرانده که انتظار ارجمندی دارد. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: اندیشه پیر در نزد من از تلاش جوان خوشایندتر است.

و پیامبر  اکرم می‌فرماید: هر جوانی که پیری را برای سنش گرامی دارد، خداوند هنگام پیری وی، یکی را بیارد که وی را گرامی دارد.