روزه‌داری در دوران بارداری

بارداری شرایط ویژه‌ای برای مادر ایجاد می‌کند. از جمله این که با تغییر هورمون‌ها سیستم گوارشی تغییر می‌کند به گونه‌ای که تحمل حجم زیاد غذا برای برخی مادران دشوار می‌شود به این ترتیب مادران برای تامین انرژی مناسب باید تعداد کم غذا را به دفعات و با فواصل کم مصرف کنند تا میزان انرژی لازم دوران بارداری که حدود 300 کیلوکالری در روز، بیش از رژیم یک زن غیرباردار است، تامین کنند. البته مقداری از این انرژی اضافی با استراحت و کاهش تحرک مادر بویژه در ماه‌های آخر بارداری تامین می‌شود.

مسأله، دیگر تغییر گوارشی و مشکلاتی است که بویژه در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد و به حالت تهوع و استفراغ منجر می‌شود به طوری که بسیاری از مادران در این دوران دچار سوءتغذیه و کاهش وزن می‌شوند و نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می‌کنند. گرسنگی طولانی گاه خود را با وجود کتون در خون و ادرار نشان می‌دهد که این ماده سمی برای مادر و جنین هر دو خطرناک است.

بدن به گونه‌ای تنظیم شده که عمدتا از گلوکز (قند) برای تغذیه سلول‌ها استفاده می‌کند و زمانی که تغذیه انجام نشود تا هشت ساعت کبد با ذخیره موجود، این نیاز را بر طرف می‌کند، اما پس از این زمان از منابع انرژی دیگر مثل پروتئین و چربی برای رفع نیازهای سلول‌ها استفاده می‌شود. در مادر باردار، پروتئین نقش مهمی در رشد و نمو جنین دارد؛ بنابراین در شرایط گرسنگی طولانی و مصرف پروتئین برای تامین نیاز انرژی بدن، جنین با کمبود پروتئین مواجه می‌شود.

در مادرانی که دچار سوءتغذیه بودند، نوزادان با وزن پایین‌تری متولد شدند. در کسانی که با وزن پایینی متولد شده‌اند احتمال بیماری به نام سندرم متابولیک یا «سندرم ایکس» زیاد است. این بیماران دچارفشار خون بالا، ناتوانی در تحمل گلوکز و دیابت، افزایش چربی خون (تری‌گلیسیرید)، تنبلی تخمدان و چاقی در بزرگسالی می‌شوند. احتمال اختلالات تنفسی در این افراد وجود دارد. این مساله بویژه در کسانی رخ می‌دهد که در ماه‌های آخری که در رحم مادر بوده‌اند با کمبودهای تغذیه‌ای مواجه شده باشند، اما در سه ماهه اول بارداری که مهم‌ترین زمان رشد و نمو سلول‌های عصبی و مغزی است، چنانچه جنین با کمبود تغذیه‌ای مواجه شود، احتمال بیماری‌های سیستم عصبی و مغزی و بیماری روانی شیزوفرنی افزایش می‌یابد.

از طرفی مادر در دوران بارداری بویژه سه ماهه سوم که جنین بیشترین افزایش وزن را دارد بشدت نیاز به کلسیم و آهن و دیگر مواد معدنی و ویتامین‌ها دارد. همین‌طور باید به میزان کافی کالری دریافت کرده تا سلامتش برای زمان زایمان و پس از آن در دوران شیردهی حفظ شود.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان