بخت صنعت گردشگری ایران باز می‌شود؟

گردشگری در ایران این روزها دوران رکود خود را سپری می‌کند، سومین صنعت درآمدزای دنیا هنوز در کشور ما فرصت پیدا نکرده تا بتوان به عنوان یک صنعت درآمدزا روی آن حساب باز کرد.

فعالان حوزه گردشگری هشدار می‌دهند وضع اگر به همین روال پیش برود، صنعت گردشگری ایران در خطر نابودی قرار می‌گیرد، مگر این‌ که دولت جدید نسخه‌ای برای حال نزار صنعت گردشگری کشور بپیچد. آیا رئیس‌جمهور منتخب بخت گردشگری را باز خواهد کرد؟ آیا گردشگری در ایران رونق خواهد گرفت؟

 آمارهای واقعی، آمارهای خیالی

سرزمینی چهارفصل که طبق آمارهای سازمان جهانی جهانگردی از لحاظ جاذبه‌های طبیعی رتبه پنجم و از نظر جاذبه‌های تاریخی رتبه دهم در دنیا را دارد، کشوری امن برای گردشگران است و... همه این مزیت‌ها کافی است برای این ‌که صنعت گردشگری یک کشور را پررونق کرده و هر ساله درآمد کلانی را از این راه نصیب آن کشور کند، اما متاسفانه این پیش‌بینی در مورد کشور ما اتفاق نیفتاده است.

کشوری که با وجود محاسنی که به آن اشاره شد می‌توانست در زمینه جذب گردشگر بسیار موفق عمل کند، حالا کارنامه درخشانی در صنعت گردشگری ندارد و سهم آن از کل درآمدهای گردشگری دنیا کمتر از یک درصد است و تاکنون فقط توانسته است حدود یک هفتم از اهداف سند چشم‌انداز بیست ساله کشور یعنی ورود 20 میلیون گردشگر خارجی به ایران را محقق کند.

براساس آمارهای رسمی سال 88 دو میلیون و 276 هزار و 575 گردشگر، سال 89 سه میلیون و 121هزار و 282گردشگر، سال90 3 میلیون و 200 هزار گردشگر و سال 91، سه میلیون و 729 هزار گردشگر خارجی به ایران آمده‌اند و این در حالی است که وعده اعلام شده از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی ورود هفت‌ونیم میلیون گردشگر در سال 91 به کشور بود.

اگرچه آمارهای سازمان گردشگری نشان‌می‌دهد تعداد گردشگران ورودی به ایران سالانه از مرز چند میلیون نفر می‌گذرد اما فعالان حوزه گردشگری این آمار را واقعی نمی‌دانند و معتقدند این افراد گردشگر واقعی نیستند.

عضو هیات مدیره انجمن علمی گردشگری ایران در گفت‌وگو با جام‌جم، با بیان این ‌که آمار سالانه گردشگران ورودی به ایران از 400 هزار نفر هم کمتر است، معتقد است: آمارهایی که مسئولان سازمان گردشگری از تعداد گردشگران ورودی به ایران اعلام می‌کنند، گردشگر واقعی نیستند.

به گفته ناصر کرمی، گردشگر واقعی کسی است که با تور سفر‌کند، در کشور مقصد در هتل اقامت کند و در رستوران غذا بخورد و در واقع در کشور مقصد پول خرج کند، در حالی که آمارهای اعلام شده از سوی سازمان گردشگری هرگونه تردد‌های مرزی، ورود افراد مقیم خارج برای بازدید اقوام و حتی ورود متکدیان پاکستانی را هم جزو گردشگران حساب می‌کند.

این کارشناس حوزه گردشگری، تصریح می‌کند: مشکل فعلی گردشگری ایران کمبود امکانات و زیرساخت‌ها نیست، شرایط تحریم به همان اندازه که حوزه‌های اقتصادی را درگیر خود کرده است، چند برابر بیشتر روی گردشگری اثر منفی گذاشته است و حالا همه‌چیز به مذاکرات و سیاست‌های خارجی دولت آینده بستگی دارد که می‌تواند خط مشی ماه‌های آینده گردشگری کشورمان را مشخص کند.

کرمی تاکید می‌کند: تحقق آمار ورود 20 میلیون گردشگر خارجی به ایران در چشم‌انداز سال 1404 هدفی دست‌یافتنی است، البته به شرطی که با یک برنامه‌ریزی دقیق پنجساله بتوان راهکارهای قابل اجرایی برای جذب گردشگر به‌کار گرفت.

دوران رکود گردشگری ایران

نه فقط فعالان حوزه گردشگری بلکه نمایندگان فراکسیون گردشگری مجلس نیز معتقدند که گردشگری ایران در شرایط فعلی دوره رکود خود را می‌گذراند و دلیل عمده آن نیز این است که ما همواره به صادرات گردشگر فکر کرده‌ایم و نه جذب گردشگر، در واقع ما هیچ‌گاه تلاش نکردیم جاذبه‌های گردشگری کشورمان را به دنیا معرفی کنیم و همین موضوع تاثیر منفی در جذب گردشگران خارجی داشته است.

به گفته مهرداد لاهوتی، عضو فراکسیون گردشگری مجلس، در افق 1404 ایران باید درآمد 20 میلیارد دلاری ایران از گردشگری محقق شده باشد و در شرایطی که برخی کشورهای همسایه مانند ترکیه و مالزی با وجود این‌که از لحاظ شاخص‌های جذب گردشگری در جایگاه چندان بالایی هم نیستند درآمد بالای 26 میلیارد دلار در سال از این راه کسب می‌کنند، متاسفانه درآمد کشور ما از راه گردشگری به یک میلیارد دلار هم نمی‌رسد.

لاهوتی ابراز نگرانی می‌کند از این ‌که اگر با وضع فعلی پیش برویم شاید بازسازی و احیای صنعت گردشگری کشور به این آسانی‌ها ممکن نباشد.

حالا در شرایطی که فعالان حوزه گردشگری کشور معتقدند صنعت گردشگری کشورمان دوره رکود خود را می‌گذراند، باید دید که دولت جدید رونق صنعت توریسم را تا چه اندازه در اولویت برنامه‌های خود قرار خواهد داد؟

البته حسن روحانی، رئیس‌جمهور منتخب در مناظره‌های تلویزیونی خود، جسته و گریخته به ضرورت رونق صنعت گردشگری در کشور و درآمدزایی از این راه تاکید کرده بود.

به عنوان نمونه وی در اولین نشست خبری خود پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، راه‌حل اساسی برای حل مشکلات اقتصادی کشور را رونق تولید و پس از آن هدایت پس‌انداز مردم و هدایت نقدینگی به سمت تولید عنوان و تاکید کرده بود: امروز ظرفیت‌هایی در بخش تولید وجود دارد که خالی است و ما باید این ظرفیت‌ها را پر کنیم، یعنی بحث سرمایه از یک طرف و بهره‌وری از سوی دیگر؛ این دو قدم می‌تواند رونق را به وجود بیاورد و به‌بهبود فضای کسب و کار و رونق تولید منجر می‌شود و البته منظورم فقط سرمایه‌گذاری در بخش صنعت کشاورزی نیست، بلکه بحث توریسم هم جزئی از آن است.

مجلس و پیشنهاد تشکیل وزارت گردشگری

وضع فعلی نه‌چندان قابل قبول صنعت گردشگری در کشور و عقب‌ماندگی‌هایی که از چشم‌انداز برنامه بیست ساله (ورود 20 میلیون گردشگر خارجی به کشور تا سال 1404 ) وجود دارد، سرانجام پای مجلس را هم به میان کشیده است.

نمایندگان مجلس معتقدند ایران ظرفیت بالقوه‌ای از لحاظ جذب گردشگر خارجی دارد که متاسفانه هم‌اکنون از این ظرفیت‌ها به نحو مطلوب استفاده نمی‌شود و همین موضوع صنعت گردشگری را در ایران از رونق انداخته است، بنابراین برای خارج شدن از این شرایط بحرانی باید فکری اساسی کرد.

نتیجه این شد که اواسط خرداد امسال 150 نفر از نمایندگان مجلس طرحی را برای تبدیل سازمان گردشگری به وزارت گردشگری امضا کردند.

نسخه‌ای که آنها برای رونق صنعت گردشگری در کشور پیشنهاد داده بودند، این بود: تشکیل وزارت گردشگری!

مجلسی‌ها در حالی امیدوارند با تشکیل وزارت گردشگری، صنعت گردشگری در کشور جان دوباره‌ای بگیرد که این پیشنهاد، یک پرسش مهم به همراه دارد.

تشکیل وزارتخانه گردشگری شاید برای این ‌که صنعت گردشگری در کشور جدی‌تر گرفته شود پیشنهاد قابل بررسی باشد، اما آیا حل مشکلات صنعت گردشگری کشور فقط معطل تشکیل یک وزارتخانه است؟

موضوعاتی مانند امنیت گردشگران خارجی در ایران، اجرای سیاست‌های تشویقی برای جذب گردشگر خارجی، احداث هتل‌ها و اقامتگاه‌های مناسب و امکانات رفاهی بین راهی و... مشکلاتی است که در سازمان گردشگری حل نمی‌شود، اما با تشکیل وزارتخانه حل خواهد شد؟

مهرداد لاهوتی، عضو فراکسیون گردشگری مجلس، که خود از پیشنهاددهندگان این طرح بوده است، تشکیل وزارت گردشگری در شرایط فعلی را که گردشگری ایران در وضع رکود به سر می‌برد یک ضرورت دانسته و می‌گوید: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چه در زمان گذشته که یکی از معاونت‌های وزارت ارشاد بود و چه در شرایط فعلی که یکی از سازمان‌های زیرمجموعه ریاست‌جمهوری است متاسفانه در هیچ‌کدام از این دوره‌ها کارنامه موفقی نداشته است و در واقع مسئولان این سازمان خود را موظف به پاسخگویی درباره عملکرد مجموعه‌شان نمی‌دانند.

وی تاکید می‌کند، 150 نماینده مجلس که با پیشنهاد وزارتخانه شدن سازمان گردشگری موافق هستند معتقدند این اقدام نه‌تنها ابزارهای لازم برای ارتقای صنعت گردشگری در کشور را فراهم خواهد کرد بلکه زمینه‌ای برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی کشور خواهد شد.

عضو فراکسیون گردشگری مجلس می‌گوید: قرار است موضوع وزارتخانه شدن سازمان گردشگری که 150 نماینده مجلس پیشنهاد آن را امضا کرده‌اند تا هفته آینده در صحن علنی مجلس به صورت یک فوریت مطرح شود.

مجلسی‌ها در حالی قرار است هفته آینده موضوع تشکیل وزارتخانه گردشگری را بررسی کنند که فعالان حوزه گردشگری نیز از این پیشنهاد استقبال کرده و آن را به نفع صنعت گردشگری کشور می‌دانند.

کرمی، عضو هیات مدیره انجمن علمی گردشگری ایران معتقد است: سازمان گردشگری فعلی سازمانی است که بدون دلیل عریض و طویل شده و چون زیرمجموعه ریاست‌جمهوری است عملا خود را ملزم به پاسخگویی در برابر اقدامات انجام شده یا کوتاهی‌های صورت گرفته در عملکرد سازمان نمی‌داند و حتی موضوع از کنترل مجلس هم خارج شده است، اما با تشکیل وزارت گردشگری حداقل نهاد بالادستی یعنی مجلس می‌تواند به طور مستقل و با دست بازتری از مسئولان این وزارتخانه درباره عملکرد این مجموعه توضیح بخواهد.

در این میان باید به نبود ثبات مدیریتی در این سازمان هم اشاره‌کرد. به کار گماردن مدیران سیاسی و تغییر مداوم آنها به رونق این صنعت پرپول کشور آسیب رسانده است.

حالا گردشگری در حال رکود کشور چشم به برنامه‌های رئیس‌جمهور منتخب دوخته است، باید دید آیا دولت آینده می‌تواند بخت صنعت گردشگری ایران را باز کند؟

پوران محمدی - گروه جامعه