چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم

عبارت ​مادران شاغل​ در حالی بحث برانگیز به نظر می رسد که هیچ کس در مورد پدران شاغل سخنی به میان نمی آورد. جامعه بیشتر مواقع از زن ها توقع دارد​ علاقه و خشنودی خود از کسب درآمد و داشتن حرفه ای مناسب را فدای مراقبت از فرزندان خود کند. شاغل بودن یا نبودن هرکس، موضوعی کاملا شخصی است و افراد براساس شرایط و عوامل موجود در زندگی شان تصمیم می گیرند در خانه بمانند یا بیرون از خانه کار کنند.

امروزه به علت تغییرات اجتماعی و اقتصادی گسترده ای که در بسیاری از کشورهای دنیا به وجود آمده است، بازار کار تغییر چشمگیری داشته تا جایی که مجبور به افزایش نیروی کار خود شده است. تنوع در تقاضای نیروی کار و افزایش بخش های خدماتی و اجرایی باعث شده است​ زنان بیش از گذشته وارد این بازار شوند و از نظر جامعه شناسان وارد شدن زنان در بازار کار، علامت رشد و پیشرفت اجتماعی است.

نقش سنتی خانواده ها و علایقشان به مرور تغییر کرده و زنان بویژه کسانی که در دانشگاه ها تحصیل کرده اند به فعالیت بیرون از خانه تمایل نشان می دهند و می خواهند استقلال مالی داشته باشند. آنها از کشمکش و تلاش و سپس گرفتن پاداش تلاششان و همچنین از این که می توانند عضوی فعال در جامعه باشند، لذت می برند. در نتیجه روز به روز بر تعداد مادرانی که بیشتر وقتشان را سرکار هستند، افزوده می شود. اما آیا شاغل بودن مادر روی خانواده تاثیرگذار است و اگر چنین تاثیری وجود دارد منفی است یا مثبت؟ در چنین خانواده ای نقش پدر چگونه تعریف می شود؟ پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی کودکان ـ چه پسر و چه دختر ـ چگونه خواهد بود؟

پدر یا مادری خوب بودن دغدغه ذهنی بسیاری از والدین است. روان شناسان نیز روی روابط والدین و کودکان و اثراتی که یک مادر شاغل بر زندگی خانوادگی اش می گذارد بسیار تحقیق کرده اند. به دنبال بررسی ها مشخص شده است مادران شاغل در مقایسه با مادران خانه دار فقط یک سوم وقت شان را در مراقبت از فرزندانشان می گذرانند، اما کیفیت حضورشان به مراتب بسیار بهتر از مادران خانه دار است.

در واقع حضورشان فعال تر و پرمفهوم تر است و باز هم تحقیقات بسیاری نشان داده است کودکان والدین شاغل زودتر از کودکان دیگر عاقل، مستقل و اجتماعی می شوند. این کودکان خیلی زودتر مفهوم دنیا و زندگی را می فهمند.

فرزندان مادران شاغل از همان دوران کودکی​ کارهایی را که می توانند،خود انجام می​دهند و خیلی زود مستقل می شوند. از آنجا که دائم مادر کنارشان نیست که تمام مشکلات حتی جزئی ترین شان را حل کند، یاد می گیرند خودشان راه حل بیابند و در آینده در این خصوص بسیار خوب عمل کرده و به طور کلی تصمیم گیری برایشان بسیار راحت می شود و احساس مسئولیت بسیار بالایی از خود نشان می دهند و در برابر اعمالشان پاسخگو هستند.

آنها وقتی می بینند والدینشان کنار هم چرخ زندگی را می گردانند و پدر هم در کارهای خانه کمک می کند روح همکاری در وجودشان تقویت شده و به طور کلی در کارهای گروهی بهتر عمل می کنند و مهم تر از همه این که از همان کودکی نظم داشتن و به موقع انجام دادن کارها را می آموزند. در حالی که کودکان مادران خانه دار احتمال این که در انجام کارهایشان تنبلی از خود نشان دهند بسیار زیاد است.

از طرفی از آنجا که مادر بیشتر وقتش دور از فرزندش است، زمانی که به منزل برمی گردد سعی می کند لحظه های غیبت خود را به نوعی جبران کند و این موضوع باعث می شود پیوند عاطفی محکم تری بین مادر و فرزند ایجاد شود. شواهد نشان داده است فرزندان مادران شاغل در مقایسه با فرزندان مادران خانه دار به طور معمول شخصیتی قوی تر و سازگاری اجتماعی بیشتری در مدرسه دارند. آنها در درک نقش زنان و مردان در اجتماع درک بهتری از خود نشان می دهند و کمتر به دنبال عقاید دیگران می روند.

به نظر می رسد دخترها بیشتر از پسرها از این شرایط فایده می برند. دخترهای مادران شاغل مستقل تر، اجتماعی تر و از نظر تحصیلی پیشرفت بیشتری از خود نشان می دهند و از همان کودکی به شغل آینده شان فکر می کنند. وقتی مادران شاغل هستند، دختران به زن با نگاه محترمانه تری می نگرند و او را فردی شایسته می دانند و به دنبال آن احساس می کنند که می توانند روی اجتماع و محیط زندگی شان اثری مثبت داشته باشند. پسرها هم اجتماعی تر و مستقل تر خواهند بود.

نقش پدر

پدر نقش بسیار مهمی در این گونه خانواده ها پیدا می کند. تحقیقات نشان داده است پدران در انجام دادن کارهای خانه و مراقبت از فرزندان بیش از پدران دیگر کمک می کنند.

به طور کلی پدران خانواده هایی که مادران شاغل دارند در فعالیت های تفریحی کمتر شرکت می کنند و بیشتر وقت شان را در خانه و کنار خانواده می گذرانند و جالب تر این که پدرانی که همسرانشان خانه دار هستند با پسرانشان بیشتر در ارتباط هستند تا دخترانشان، اما پدرانی که همسرانشان بیرون از خانه کار می کنند به دختر و پسرشان به یک اندازه توجه دارند.

در این خانواده ها پدر نقش مهمی در عملکرد تحصیلی بهتر دختران دارد. ​ توجه بیشتر پدر در خانواده باعث می شود فرزندان چه پسر و چه دختر عملکرد خوبی در تحصیلشان داشته باشند.

احساس مادر

موضوع دیگری که شاغل بودن مادر می تواند روی فرزندان تاثیر بگذارد احساس مادر نسبت به خود است. در این زمینه تحقیقات بیشماری انجام شده که مادران شاغل را با مادران خانه دار درخصوص میزان رضایتشان از زندگی و سلامت ذهنی شان مقایسه کرده است. بیشتر این تحقیقات نشان داده اند مادران شاغل نسبت به مادران خانه دار کمتر به اضطراب و افسردگی مبتلا می شوند.

البته تحقیقات نشان داده است، زن های طبقه متوسط و حتی فقیر نسبت به زن های دیگر احساس بهتری دارند. این زن ها که عمدتا مشاغل کارگری دارند به سبب درآمدی که کسب می کنند احساس خشنودی می کنند، زیرا با درآمدشان می توانند شرایط خانواده شان را بهتر کنند و احساس می کنند روی زندگی شان تسلط بیشتری دارند. وقتی مادر چنین احساسی نسبت به خود داشته باشد با فرزندانش بهتر برخورد می کند.

جنبه های منفی

جنبه های منفی شاغل بودن مادر کمی پیچیده است. اگر کودکانتان مدرسه رو نباشند، هزینه نگهداری می تواند بسیار گران تمام شود و حتی ممکن است بیش از درآمدی که کسب می کنید، باشد. یا گذاشتن کودک در مهدکودک یا کلاس های آموزشی دیگر پس از مدرسه برای والدین بخصوص مادر ناراحت کننده باشد.

هچنین زمانی پیش می آید که کودک بیمار می شود که در این گونه مواقع بویژه اگر کودک دچار بیماری های عفونی و مسری شده باشد، در مهدکودک یا مدرسه نگهداری نمی شوند و معمولا مادر مجبور می شود مرخصی بگیرد و کنار فرزندش بماند و این مساله می تواند اثرات منفی روی شغل مادر بگذارد.

گاهی اوقات والدین چنان گرفتار کار خود می شوند که وقت بسیار کمی به کودکانشان اختصاص می دهند و این باعث می شود از مشکلاتی که کودکانشان خود به تنهایی نمی توانند حل کنند غافل شوند و این روند منجر به افسردگی کودک شود.

چگونه مادر شاغل بهتری باشید

احساس گناه نکنید: پیش از هرچیزی باید با احساس خود کنار بیایید. شما از این که دائم کنار فرزندتان نیستید احساس گناه می کنید. مطمئن باشید این احساس نه تنها کمکی به شما نمی کند، بلکه باعث می شود هم در خانه و هم در محل کار عملکرد ضعیفی داشته باشید. پس با کنار گذاشتن این احساس می توانید به راه حل های خوبی دست بیابید.

مهد کودک خوبی بیابید: مراقب باشید فرزندتان را به کسانی که در زمینه مراقبت از کودکان آموزش دیده هستند بسپارید. به این ترتیب مطمئن خواهید شد که مشکلی متوجه فرزندتان نخواهد شد.

آماده شدن در صبح را آسان تر کنید: قبل از خواب وسایلی را که فرزندتان نیاز دارد آماده کنید و حتی به کودک مدرسه ایتان بیاموزید در انجام این کار همکاری کند. به این ترتیب صبح های پراسترس نخواهید داشت.

تقویم خانگی درست کنید: این تقویم شامل موارد مهمی است که در خانه باید انجام دهید. مثل پرداخت صورتحساب ها، انجام دادن کارهای خرده ریز خانه و رفتن به جلسات اولیا و مربیان مدرسه کودکتان و از این قبیل امور. می توانید حتی در نوشتن این تقویم کاری نظر کودکتان را نیز بپرسید.

با کارفرمایتان صحبت کنید: قبل از این کار، فهرستی از نیازهایتان که بسیار مهم و اساسی هستند تهیه کرده و با کارفرمایتان مطرح کنید. به این وسیله می توانید کمک او را در مواقع ضروری داشته باشید.

باخانه در تماس باشید: به یمن فناوری امروزه می توان براحتی با هرگوشه ازجهان که می خواهید در ارتباط باشید. بنابراین با وجود یک رایانه و وب کم می توانید براحتی با خانه درتماس باشید و اگر حرفه تان به گونه ای است که فرصت چنین کاری را به شما نمی دهد، برای کودکان کوچک تر صدایتان را ضبط کرده و مثلا برایش آواز بخوانید. می توانید وقتی کنار هم هستید از خود فیلمبرداری کرده و در اختیار کودکتان قرار دهید تا هر زمان که دلتنگ تان می شود به تماشای آن بنشیند. در روز حتما با کودکتان، حتی اگر یک دقیقه، تماس تلفنی بگیرید.

از هدررفتن وقت جلوگیری کنید: برای هرکارتان برنامه داشته باشید. مثلا سر زمانی خاص ایمیل هایتان را بخوانید. تماشای تلویزیون را نیز به هفته ای یک بار محدود کنید. به این ترتیب زمان کنار خانواده بودن را بیشتر خواهید کرد.

از جمع خانوادگی بیشتر بهره ببرید: برای کودکتان وقت گذاشتن بسیار مهم است، بنابراین از زمانی که در خانه هستید بیشترین استفاده را ببرید. می توانید فعالیت هایی را در نظر بگیرید که بیشتر کنار هم باشید. مثلا همراه یکدیگر فیلمی را که کودکتان دوست دارد، تماشا کنید. یا به پارک نزدیک خانه تان بروید یا بازی های دسته جمعی انجام دهید.

همسرتان را نیز فراموش نکنید: مراقب باشید با کم توجهی ارتباط خود و همسرتان را از دست ندهید. برای او نیز وقت گذاشته و از بودن کنارهم لذت ببرید.

لحظاتی را هم به خودتان اختصاص دهید: با مدیریت درست زمان مسلما می توانید وقتی را هم به خود و علایق خود اختصاص دهید. اگر چنین زمانی را برای خود در نظر نگیرید هرگز نمی توانید مادر یا همسری لایق باشید.

>> مترجم: نادیا زکالوند/ Parenthood.library/ جام جم سرا