اینها را بخورید تا سرما نخورید

همین فکر و خیال‌ها و نگرانی‌ها هم باعث می‌شود، از همان روزهای ابتدایی پاییز تا آخر زمستان به فکر پیشگیری از این بیماری ساده، ولی آزاردهنده باشند.

یکی می‌گوید مصرف میوه‌ها و سبزیجات برای پیشگیری از سرماخوردگی موثر است؛ بخصوص میوه‌های حاوی ویتامین C. شخص دیگری میوه‌ها را به‌تنهایی کافی نمی‌داند و خوردن قرص‌های جوشان ویتامین C یا مکمل‌های آن را توصیه می‌کند. در کنار اینها، ده‌ها پیشنهاد دیگر هم وجود دارد که معلوم نیست کدام یک واقعا اثربخش است و کدام‌یک تاثیر چندانی ندارد.

سیستم ایمنی را تقویت کنید

با این‌که سرماخوردگی بیماری شایعی است و افراد در سنین مختلف، بارها به آن مبتلا می‌شوند، اما بسیار آزاردهنده است و به همین دلیل خیلی‌ها به فکر پیشگیری از آن هستند. از نظر آنها، استفاده از مواد غذایی خاص و مفید، بهترین راه‌حل برای درمان سرماخوردگی یا پیشگیری از بروز آن است در حالی که متخصصان تغذیه می‌گویند فقط با مصرف برخی مواد غذایی و کنار گذاشتن تعدادی دیگر از آنها در دوره‌ای خاص نمی‌توان با سرماخوردگی مقابله کرد.

دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در این‌باره به «جام‌جم» می‌گوید: احتمال ابتلا به سرماخوردگی، در اصل به وضعیت سیستم ایمنی بدن افراد مربوط می‌شود و آنچه مهم است میزان مقاومت یا حساسیت سیستم ایمنی در برابر ویروس‌ها و از جمله ویروس‌های سرماخوردگی است.

البته نباید ناامید شوید چون به گفته دکتر کشاورز، وضعیت تغذیه می‌تواند بر تقویت سیستم ایمنی بدن موثر باشد. به عنوان نمونه مصرف ویتامین‌ها، از جمله ویتامین‌های C و E در این زمینه نقش بسزایی دارد و به فرد کمک زیادی می‌کند.

وی می‌افزاید: عوامل متعددی بر وضعیت سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار است، اما به طور کلی مجموعه سیستم ایمنی بدن از پروتئین‌ها ساخته شده و به همین دلیل توصیه می‌شود رژیم غذایی طوری باشد که نیاز به پروتئین تامین شود. علاوه بر پروتئین که معمولا مشکلی در زمینه تامین آن وجود ندارد، تقریبا تمام ویتامین‌ها هم می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی نقش داشته باشد.

ویتامین C خوب است، اما به اندازه

وقتی حرف سرماخوردگی می‌شود و قرار است درباره شیوه‌های پیشگیری از آن صحبت کنیم، تقریبا تمام افراد مصرف میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C را موثر می‌دانند. از طرفی، عده‌ای هم هستند که برای دریافت میزان بیشتری از این ویتامین به مصرف مکمل‌های مختلف روی می‌آورند. در صورتی که به گفته دکتر کشاورز، باوری که در گذشته وجود داشته و مصرف منابع ویتامین C را در پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی موثر می‌دانسته، امروز دیگر مورد تائید نیست.

این متخصص تغذیه تاکید می‌کند: البته این مطلب صحیح است که در صورت کمبود ویتامین C در بدن یا تغذیه نادرست که به ضعیف‌شدن سیستم ایمنی بدن فرد منجر می‌شود، زمینه ابتلا به سرماخوردگی فراهم خواهد شد، ولی لازم نیست ویتامین C را به شکل قرص و دارو و برای پیشگیری از سرماخوردگی مصرف کنید.

به گفته این متخصص تغذیه، آنچه مهم است مصرف مقدار کافی سبزیجات و میوه‌هاست تا بدن با کمبود ویتامین C مواجه نشود.

البته این‌که فکر کنید ویتامین‌ها برای بدن ضروری است و به همین دلیل مصرف مداوم و بیش از حدشان مشکلی ایجاد نمی‌کند، از نظر دکتر کشاورز اشتباه است و در این‌باره می‌گوید: اگر تغذیه مناسبی داشته باشید و به کمک غذاهایی که در طول روز مصرف می‌کنید مواد مورد نیاز بدن مانند پروتئین، چربی‌، عناصر معدنی و ویتامین‌ها را به مقدار کافی دریافت کنید، دیگر نیازی به مکمل‌ها نخواهید داشت. با این حال، در شرایط خاصی که رژیم غذایی نمی‌تواند نیازهای فرد را تامین کند، مانند کسانی که بیمار هستند یا ورزشکاران و افرادی که فعالیت بدنی سنگینی دارند، استفاده از مکمل‌های ویتامینی برای دوره‌ای مشخص و براساس نظر پزشک مانعی ندارد.

کسانی که بی‌توجه به این نکات تا جایی که می‌توانند مکمل‌های ویتامین C را مصرف می‌کنند و می‌گویند مقدار مازاد این ویتامین از طریق کلیه دفع می‌شود، باید بدانند با این‌که این مطلب صحیح است، اما مصرف مقدار زیاد ویتامین C هم عوارضی ایجاد خواهد کرد. به عنوان نمونه این مساله در آقایان از نظر ایجاد غلظت خون می‌تواند خطرناک باشد و در افراد مستعد سنگ‌های اکسالات، خطر ابتلا به سنگ‌های اکسالات کلیوی و ادراری را افزایش می‌دهد. از طرفی، به علت پایین آوردن PH ادرار، احتمال بروز عفونت‌های ادراری را هم بیشتر می‌کند و به همین دلیل نباید تصور شود مصرف زیاد ویتامین C مشکلی نخواهد داشت.

دوره درمان را کوتاه کنید

با همه اینها، گاهی سرماخوردگی پیش می‌آید و دیگر کاری از دست کسی ساخته نیست، اما در این شرایط هم می‌توان با انتخاب مواد غذایی مناسب، دوره درمان را کوتاه‌تر کرد. دکتر کشاورز در این‌باره می‌گوید: پس از این‌که فرد دچار سرماخوردگی شد، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C تا حدودی می‌تواند برای کوتاه‌کردن دوره بیماری و کاهش دردها و مشکلات ناشی از آن موثر باشد.

وی یادآور می‌شود: مصرف مایعات گرم مانند شیر، سوپ و آش و همین‌طور استراحت‌ می‌تواند در کاهش مدت زمان درمان و بهبود و تسکین علائم ناخوشایند بیماری به فرد کمک کند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات به مقدار فراوان از دیگر نکاتی است که حتما باید در نظر داشته باشید چون این مواد غذایی سرشار از انواع ویتامین‌هاست و می‌تواند برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر باشد.

غذاهای ممنوع در دوره سرماخوردگی

در طول دوره سرماخوردگی، مصرف بعضی غذاها مفید است و برخی هم مضر. بنابراین همان‌قدر که باید از مواد غذایی مناسب استفاده کنیم، باید به فکر پرهیز از غذاهای مضر هم باشیم. همان‌طور که گفته شد مصرف میوه‌ها برای بهبود سرماخوردگی بسیار مفید است، اما در این میان، خربزه و انگور را نباید مصرف کنید. دکتر کشاورز با اشاره به این موضوع، می‌گوید: با توجه به این‌که این میوه‌ها هم حاوی هیستامین است و هم آزادکننده هیستامین در بدن، بهتر است در طول دوره بیماری مصرف نشود چون هیستامین سرماخوردگی را تشدید می‌کند و حتی اگر ویروسی در بدن وجود داشته باشد، هیستامین می‌تواند آن را فعال کند. البته آزادسازی هیستامین به سیستم بدن افراد بستگی دارد و در میان آنها، متفاوت است، اما در کل بهتر است در دوره بیماری، این میوه‌ها مورد استفاده قرار نگیرد.

این متخصص تغذیه می‌افزاید: در این دوران باید از مصرف غذاهای سرخ‌کردنی اجتناب کرده، اگر دچار سرفه و سوزش گلو هستید، از غذاهای تند و تیز و ترش هم پرهیز کنید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ گروه سلامت