«کالمند» یزد، و دیدنیهای آن

این شهرستان علاوه بر اماکن منحصربه‌فرد گردشگری از جمله نقاشی‌های صخره‌ای کوه ارنان، قلعه خورمیز، حمام استهریج، چشمه غربالبیز، غار هشتاد در، باغ قدیمی پهلوان‌پور، قلعه سریزد، منار مسجد جامع مهرپادین، رباط زین‌الدین، خانه اخوان طباطبایی و کوه ریگ خاستگاه یکی از مناطق حفاظت‌شده ارزشمند کشور به نام کالمند - بهادران نیز می‌باشد.
این منطقه حفاظت‌شده که با وسعت 229 هزار هکتار در مجاورت شهر مهریز قرار دارد، از یک طرف با شهرستان‌های بافق و خاتم هم‌مرز است و از طرف دیگر در جنوب به استان کرمان محدود می‌شود. ارتفاعات متعدد، تپه‌ماهورهای پراکنده، شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی منحصربه‌فرد، در مجموع زیستگاه ارزشمندی را برای گونه‌های جانوری این منطقه ایجاد کرده‌است. منطقه حفاظت‌شده کالمند بهادران به واسطه غنای طبیعی برای نخستین بار در سال 1355 تحت‌عنوان منطقه شکار ممنوع کالمند و پس از آن طبق مصوبه شماره 123 شورای عالی محیط‌زیست در 7 اسفند سال 69 تحت عنوان منطقه حفاظت‌شده کالمند – بهادران‌، تحت مدیریت سازمان حفاظت از محیط‌زیست قرار گرفت. جاده یزد– کرمان–بندرعباس که یکی از شاهراه‌های اصلی کشور است این منطقه را عملا به دو قسمت مجزا تفکیک کرده است، اما وجود گونه‌های کم‌نظیر که ممکن است به هر دلیل خواهان تردد و گذر از این جاده باشند، مسوولیت خطیری را نیز بر دوش رانندگان و مسافران این جاده می‌گذارد. توصیه دست‌اندرکاران حفاظت محیط‌زیست آن است که مسافران و گردشگرانی که از این منطقه عبور می‌کنند با دقت بیشتر و خصوصا با در نظر داشتن موقعیت جغرافیایی این منطقه حفاظت شده، جانب احتیاط را رعایت کنند و در صورت هرگونه تصادف احتمالی با گونه‌های مختلف جانوری مراتب را هر چه سریعتر به مسوولان مربوطه اطلاع دهند.

گونه‌های جانوری باارزش
حضور تعدادی از گونه‌های جانوری شاخص از جمله یوزپلنگ (در رده به شدت در معرض خطر انقراض)، پلنگ (در رده در معرض خطر)، گربه پالاس (در رده در معرض تهدید)، کاراکال (در رده حداقل نگرانی )، شاه روباه (در رده حداقل نگرانی)، گربه شنی (در رده در معرض تهدید)، گورخر ایرانی در اسارت (در رده در معرض خطر انقراض)، آهو (در رده آسیب‌پذیر)، جبیر (در رده آسیب‌پذیر)، زاغ‌بور یا زاغ کویری (در رده حداقل نگرانی)، سارگپه پابلند (در رده حداقل نگرانی)، عقاب دوبرادر (در رده حداقل نگرانی)، شاه‌باز یا عقاب شاهی (در رده آسیب‌پذیر)، هوبره (در رده آسیب‌پذیر)، مار شاخدار (در رده حداقل نگرانی)، مار جعفری، شترمار شیرازی، جکوی سنگی تیغه‌دار (در رده حداقل نگرانی)، لاک‌پشت مهمیزدار ( در رده آسیب‌پذیر) دلیلی محکم بر ضرورت حفاظت جدی و مستمر از این منطقه است. لازم به ذکر است که سازمان بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع‌طبیعی یا این اتحادیه در فهرستی تحت عنوان «لیست سرخ» وضعیت گونه‌های مختلف جانوری را مورد بررسی قرار داده و آنها را با توجه به انواع خطرات در 9 گروه مختلف دسته‌بندی می‌کند که در فوق به نمونه‌هایی از آن اشاره شد.

گونه‌های شاخص گیاهی
جنگل‌های پسته وحشی و بادام کوهی به عنوان یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های گیاهی سال‌ها پذیرای حضور عشایر این خطه بوده‌. این منطقه حفاظت‌شده از نظر طبقه‌بندی در ناحیه رویشی ایران و تورانی و زیرناحیه استپی جای می‌گیرد. با توجه به برآوردها حدود 115 گونه‌ گیاهی در این منطقه به ثبت رسیده که از مهمترین آنها می‌توان به درمنه که یکی از گونه‌های منحصربه‌فرد مناطق استپی است، اشاره کرد. برخی از چشم‌اندازهای زیبا را در مناطق کویری از جمله در این منطقه می‌توان در مقیاس خرد مشاهده کرد. به عنوان مثال بعد از یک بارندگی کوتاه می‌توان زیبایی بسیاری از گیاهان گلدار و کوچک را به نظاره نشست. همین مناظر زیبا و بکر طبیعی بی‌تردید یکی از جاذبه‌‌های منحصربه‌فرد گردشگری در مناطق خشکی همچون کالمند است.

تکثیر و پرورش گونه‌ای در معرض خطر
گور ایرانی که در گذشته در کشور ما پراکندگی وسیعی داشت، متاسفانه به واسطه تخریب زیستگاه و شکار به شدت در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌است. در محدوده حفاظت‌شده کالمند تلاش شده تا اینگونه از طریق طرحی تحت عنوان تکثیر و پرورش در اسارت مجددا در طبیعت رهاسازی شود. فنس‌کشی‌های دامنه‌های غربی کوه گردکوه و منطقه تنگ‌حنا با هدف معرفی مجدد در زیستگاه طبیعی از جمله اقداماتی بوده که در این منطقه در دستورکار قرار گرفته‌است.

جاذبه‌های عکسبرداری
اگر به عنوان گردشگر به این منطقه سفر کردید، بعد از صدور مجوزهای لازم می‌توانید از مناظر بکر طبیعی نه‌تنها لذت ببرید، بلکه حتی آنها را ثبت کنید. بهترین زمان برای عکسبرداری از مناطق خشک معمولا اوایل صبح یا اواخر عصر است، چرا که در این دو زمان بسیاری از گیاهان در اوج شکوفایی هستند. یک دوربین اس‌ال‌آر تک لنزی بازتابی 35 میلیمتری یا فوکوس خودکار با فیلم سیاه و سفید هنوز انتخاب اول بسیاری از عکاسان صحرایی است. باتوجه به اینکه لازمه عکسبرداری در طبیعت پیاده‌روی‌های طولانی و حمل آب کافی است، امکان دارد در شرایطی خاص و خصوصا در هنگام عکسبرداری از گونه‌های جاندار مشکلات خاصی ایجاد شود. به این منظور گاهی بهتر است که از زوم لنزهای با کیفیت خوب از جمله 28-85 میلیمتری، 28 – 200 میلیمتری و 70 – 210 میلیمتری استفاده شود، اما دوربین‌های دیجیتال که این روزها شهرت فوق‌العاده‌ای برهم زده‌اند در طبیعت مشکلات خاص خود را دارند. گرمای هوا می‌تواند به سرعت شارژ باطری‌های لیتیومی و حتی نیکل – فلز – هیبرید قابل‌شارژ را به پایان برساند. در عین حال باطری‌های قلیایی نیز به دلیل تخلیه سریع، به هیچ‌وجه ایده مناسبی برای عکسبرداری نیستند. یکی دیگر از مشکلات دوربین‌های دیجیتال تاثیر گرما خصوصا روی ال‌سی‌دی‌ها است. برای حضور در چنین مناطقی باید دقت داشت که دوربین به هیچ‌وجه به طور دائم در معرض تابش‌های مستقیم نور خورشید قرار نگیرد، چرا که این شرایط می‌تواند از عمر دستگاه بکاهد.
>> دنیای اقتصاد/ فرناز حیدری (کارشناس ارشد مهندسی محیط‌زیست)

*شما چه نظری دارید؟ آن را با ما و دیگران در میان بگذارید*
*با کلیک روی نماد RSS  و ذخیرۀ آن، جدیدترین مطالب ما را آسانتر دنبال کنید*